Dieta w antybiotykoterapii

Działanie antybiotyków

Antybiotyki niszczą nie tylko bakterie chorobotwórcze, ale i pożyteczne mikroorganizmy zamieszkujące nasze jelita. Zadaniem tych mikroorganizmów jest regulowanie pracy jelit, ułatwianie trawienia pokarmów oraz utrzymywanie prawidłowej równowagi kwasowo – zasadowej. Jeżeli więc dojdzie do ich zniszczenia, mogą pojawić się dolegliwości ze strony układu pokarmowego, jak zaparcia, czy biegunki.

Niektóre antybiotyki utrudniają wchłanianie witamin lub powodują ich szybszy rozkład. Dodatkowo przy kuracji antybiotykowej zniszczeniu ulegają pożyteczne bakterie jelitowe produkujące: witamina K, B₁, B₃, B₇, kwas foliowy i B₁₂.

Poza tym antybiotyki działają toksycznie na organizm ludzki. Najczęściej są metabolizowane w wątrobie i wydalane przez nerki, co obciąża te narządy.

Jak przyjmować antybiotyki?

Antybiotyki powinno przyjmować się na godzinę przed posiłkiem lud dwie godziny po nim. Spowoduje to, że nie zmniejsza się przyswajanie substancji zawartych w leku. Nie można rozgryzać tabletek i wysypywać zawartości kapsułki. Preparaty muszą trafić do żołądka w osłonce – inaczej nie zostaną wchłonięte prawidłowo.

Nie należy popijać antybiotyków mlekiem ani sokami, szczególnie głównie grejpfrutowym. Negatywnie działa mleko i jego przetwory: kefiry, sery, jogurty. Produkty te mają dużo wapnia, który wchodzi w interakcje z lekiem i obniża jego wchłanianie, z kolei soki zwiększają stężenie leku we krwi. Antybiotyki należy zażywać dwie godziny po zjedzeniu mlecznych pokarmów. Antybiotyki trzeba popijać dużą ilością niegazowanej wody.

Rola probiotyków

Po antybiotykoterapii flora jelitowa człowieka może powracać do stanu równowagi przez dość długi okres czasu, dlatego istotną rolę odgrywają tutaj probiotyki, które wywierają korzystny wpływ na zdrowie i samopoczucie człowieka. Dobrym rozwiązaniem jest sięganie po bakterie probiotyczne zamknięte w kapsułce podczas trwania leczenia, a po jego zakończeniu warto zdecydować się na większe ilości jogurtów czy kefirów, w których również owe bakterie można znaleźć.

Bakterie probiotyczne wykazują wiele właściwości zdrowotnych:

• poprawiają wartość odżywczą i dietetyczną produktów przez zwiększenie przyswajalności wapnia, żelaza, cynku, fosforu oraz wzrost wolnych aminokwasów i witamin z grupy B, a także obniżenie poziomu laktozy i cholesterolu,
• wytwarzają substancje, które są pomocne w zwalczaniu bakterii chorobotwórczych,
• są konkurencją dla innych drobnoustrojów i zmniejszają ich liczebność przez wykorzystanie tych samych składników pokarmowych i konkurowanie o miejsce do zasiedlenia,
• zwiększają odporność organizmu,
• zapobiegają osteoporozie,
• mają działanie przeciwalergiczne,
• zapobiegają próchnicy,
• obniżają poziom cholesterolu poprzez zmniejszanie absorpcji tłuszczu z przewodu pokarmowego,
• wykazują aktywność antynowotworową – przeciwdziałanie powstawania związków rakotwórczych przez eliminację azotynów, hamowanie syntezy przemian prekursorów związków rakotwórczych w związki aktywne, inaktywację związków rakotwórczych i mutagennych z diety lub tworzonych w jelitach, hamowanie wzrostu komórek rakowych,
• znoszą efekt nietolerancji laktozy – zmniejszają dolegliwości u osób, które produkują w swym organizmie za mało enzymu – laktazy, co powoduje, że gorzej tolerują nabiał.

Z uwagi na to, że odbudowa flory bakteryjnej trwa dość długo, warto leczenie probiotykami przedłużyć przynajmniej jeszcze kilka dni po zakończeniu kuracji antybiotykowej. Warto też wprowadzić do jadłospisu prebiotyki, czyli niestrawne składniki pożywienia, stymulujące wzrost bakterii jelitowych. W pożywieniu prebiotyki znajdziemy w warzywach strączkowych, produktach pełnoziarnistych, natce pietruszki, cykorii, czy karczochach.

Czytaj również: Clostridium difficile – przyczyny, objawy, leczenie zakażenia

Witaminy a antybiotyki

Podczas antybiotykoterapii dochodzi do utrudnionego wchłaniania witamin lub ich szybszego rozkładu. Poza tym giną też pożyteczne bakterie jelitowe, które produkują witaminę K, B₁, B₃, B₇, kwas foliowy i witaminę B₁₂. Badania udowodniły, że długotrwała kuracja antybiotykowa może prowadzić do hipowitaminozy. Osoby przyjmujące antybiotyki szczególnie narażone są na niedobory witaminy B₂ i B₃ oraz A, C, B₆, B₁₂ oraz kwasu foliowego. Trzeba zatem zwrócić uwagę na szczególne potrzeby organizmu, tak aby zapobiegać niedoborom witamin.

Warto w swojej codziennej diecie uwzględnić:

• nabiał – jest źródłem witamin A, D, E, B₂, B₃, B₁₂ – spożywanie nabiału z antybiotykiem jest jednak przeciwwskazane, gdyż ze względu na dużą zawartość wapnia w tych produktach, wchłanianie antybiotyku może zostać utrudnione, co nie przyniesie oczekiwanego efektu leczniczego. Należy pamiętać, aby nie spożywać nabiału bezpośrednio przed i dwie godziny po zażyciu antybiotyku. Z kolei po zakończonej kuracji antybiotykowej warto zwiększyć spożycie kefirów, czy jogurtów, które zawierają bakterie probiotyczne,
• produkty pełnoziarnisty – są źródłem witamin z grupy B, ale też pełnią funkcję naturalnych prebiotyków, wspomagających odbudową flory jelitowej,
• zielone warzywa liściaste – bogate w witaminę K, B₂, B₃ i B₆, których niedobory są dość częste przy antybiotykoterapii,
• chude, lekkostrawne mięso – bogate w witaminy z grupy B,
• surowe warzywa i owoce – bogate w witaminę C – zapobiegają niedoborom, ponieważ zapotrzebowanie na tę witaminę w czasie choroby znacznie wzrasta. Znajdziemy ją w warzywach i owocach, a w szczególności w natce pietruszki, papryce, czarnych porzeczkach, pomidorach, owocach dzikiej róży. Należy jednak unikać spożywania z antybiotykami grejpfrutów i niektórych odmian pomarańczy, ponieważ cytrusy zwiększają stężenie leku we krwi. Najlepiej nie jeść cytrusów na cztery godziny przed i cztery godziny po zażyciu antybiotyku.

Jak widać wpływ antybiotyków na organizm jest dość duży, a od nas zależy czy dopuścimy do powstania niedoborów, czy też niewłaściwego działania leku przez nieodpowiednie żywienie. Oczywiście należy unikać ciężkostrawnych produktów, które jeszcze dodatkowo obciążyłyby naszą wątrobę, jak tłuste sery, mięsa – szczególnie smażone, masło, pasztety czy słodycze. Warto więc zwrócić uwagę na produkty wskazane i przeciwwskazane w antybiotykoterapii.