Pałeczka ropy błękitnej (Pseudomonas aeruginosa) – czym jest?

Gdzie występuje pałeczka ropy błękitnej?

Pseudomonas aeruginosa jest Gram-ujemną, tlenową bakterią o podłużnym kształcie, występującą powszechnie w środowisku, zwłaszcza w wodzie słodkiej. Stanowi część mikroflory roślin i zwierząt. W społecznościach miejskich patogeny te wykrywane są w dużych zbiornikach wodnych: basenach, wannach z hydromasażem lub jacuzzi. W szpitalach, kolonie bakteryjne mogą występować w okolicach ujęć wody pitnej, np. kranach, zlewach, rozcieńczonych roztworach do dezynfekcji, na kostkach mydła czy wewnątrz kostkarek do lodu. Najbardziej niebezpieczne w skutkach jest bytowanie tych bakterii na sprzętach wprowadzanych bezpośrednio do organizmu – wziernikach, endoskopach czy elementach respiratorów u pacjentów przewlekle mechanicznie wentylowanych. Pałeczki ropy błękitnej posiadają niezwykłe zdolności przystosowawcze i mechanizmy obronne, dlatego mogą stawać się oporne na środki chemiczne oraz antybiotyki. Patogeny te, choć nie wytwarzają form przetrwalnych, są w stanie tworzyć biofilmy, czyli wielokomórkowe, śluzowate struktury, które „przyklejają” się do powierzchni i bardzo trudno je usunąć.

Czytaj również: Streptococcus pneumoniae (dwoinka zapalenia płuc) – co to jest, objawy, leczenie, jak można się zarazić?

Kto jest szczególnie narażony na zakażenie?

Pseudomonas aeruginosa wywołuje zakażenia szpitalne najczęściej u osób z obniżoną odpornością, unieruchomionych lub wycieńczonych długotrwałą chorobą. W grupie ryzyka zakażeniem pałeczką ropy błękitnej znajdują się pacjenci:

• po przeszczepach;
• chorzy na AIDS;
• z mukowiscydozą;
• z neutropenią;
• z niekontrolowaną cukrzycą;
• z założonym na stałe cewnikiem;
• z rurką dotchawiczą;
• podłączeni pod respirator.

Urządzenia inwazyjne, takie jak rurki czy cewniki, powinny podlegać więc skrupulatnej higienie i okresowo muszą być wymieniane. Porowata powierzchnia plastików stanowi bowiem bardzo atrakcyjne podłoże dla przytwierdzania bakterii i tworzenia biofilmu.

Pseudomonas aeruginosa może powodować także szeroką gamę zakażeń pozaszpitalnych u osób z normalną odpornością, na przykład:

• zapalenie mieszków włosowych;
• zakażenia skórne;
• zakażenia ran kłutych (prowadzące do zapalenia kości i szpiku);
• zapalenie płuc;
• zapalenie ucha zewnętrznego.

Zakażenie pałeczką ropy błękitnej występuje też często przy oparzeniach dużych obszarów ciała.

Jakie są objawy zakażenia pałeczką ropy błękitnej?

Zakażenie Pseudomonas aeruginosa objawia się w różny sposób, w zależności od zajętej tkanki oraz ogólnego stanu chorego. W zakażeniach szpitalnych infekcja może przybierać formę układową i stanowić poważne zagrożenie dla życia.

Przy zakażeniach układu oddechowego, popularnych podczas powikłań mukowiscydozy, objawy mogą obejmować silne duszności, gorączkę, dreszcze, kaszel, charakterystyczne świsty i rzężenie w okolicach klatki piersiowej. Postępująca infekcja skutkuje poważnym niedotlenieniem organizmu, przez co chory odczuwa ogólne osłabienie, a jego skóra przyjmuje sinawy odcień.

Zakażenie ośrodkowego układu nerwowego może przerodzić się w zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub tzw. ropień mózgu. Przyczyną może być zakażenie rany ucha czy powikłanie zapalenia zatok, a objawy to m.in. silny ból głowy, gorączka, splątanie.

Z kolei zakażenia skórne wywołane przez pałeczkę ropy błękitnej powodują wydzielanie charakterystycznej, ropnej wydzieliny o niebieskim lub zielonym kolorze (stąd też nazwa zwyczajowa bakterii). Pseudomonas aeruginosa chętnie namnaża się w środowisku wilgotnym, dlatego chętnie infekuje rany pooparzeniowe lub okolice paznokci osób pracujących w wodzie (takie zakażenie nazywane jest też „zespołem zielonych paznokci”).

Wyższe stadium zakażenia pałeczką ropy błękitnej to bakteriemia , czyli przedostanie się patogenu do krwi, które może dawać objawy skórne w postaci krwistych, pękających pęcherzy przeradzających się w czarne strupy.

Inne przykłady zakażeń Pseudomonas aeruginosa obejmują zakażenia układu moczowego, zapalenie wnętrza gałki ocznej, zapalenie wsierdzia, zakażenie układu pokarmowego i wiele innych.

Czytaj również: Parwowirus B19 – objawy zakażenia, badania, powikłania w ciąży, leczenie

Jak leczy się zakażenie Pseudomonas aeruginosa?

Zwłaszcza u pacjentów poddawanych hospitalizacji, nieleczone zakażenie pałeczką ropy błękitnej stwarza ryzyko poważnych powikłań, takich jak zapalenie kości i szpiku oraz sepsy (nazywanej też posocznicą). Sepsa może mieć gwałtowny, ciężki przebieg i prowadzić do wielonarządowej niewydolności oraz zgonu.

Przy podejrzeniu zakażeń ogólnoustrojowych niezbędna jest szczegółowa diagnostyka krwi, moczu i tkanek wykonywana na podstawie posiewu mikrobiologicznego.

Ze względu na dużą częstość występowania oporności na antybiotyki, w zakażeniach pałeczką ropy błękitnej bardzo ważne jest wykonanie antybiogramu – czyli profilu wrażliwości danego mikroorganizmu na określone grupy antybiotyków. Dzięki temu możliwe będzie szybsze dobranie skuteczniejszej, ukierunkowanej terapii. Najczęściej wybieranymi grupami antybiotyków w terapii zakażeń Pseudomonas aeruginosa są m.in. cefalosporyny (np. ceftazydym), aminoglikozydy (np. gentamycyna) oraz fluorochinolony (np. cyprofloksacyna). W zakażeniach głębokich ran, poza dożylną kuracją antybiotykową często stosuje się dodatkowo chirurgiczne opracowanie tkanek.