Parwowirus B19 – objawy zakażenia, badania, powikłania w ciąży, leczenie

Parwowirus B19 – jak może dojść do zakażenia?

Parwowirus B19 to wirus z rodzaju Parvoviridae, który zaraża wyłącznie ludzi. Inne parwowirusy mogą natomiast wywoływać zakażenia u zwierząt domowych (np. u psów wywołuje parwowirozę, a u kotów – panleukopenię). Parwowirus B19 wywołuje liczne schorzenia u dzieci i u dorosłych.

Niekiedy zakażenie parwowirusem B19 przebiega bezobjawowo, co sprzyja szerzeniu się infekcji. Szczególnie narażone na zakażenie parwowirusem są osoby z upośledzoną odpornością (osoby starsze, noworodki i niemowlęta, chorzy na AIDS). Przebycie zakażenia zapewnia trwałą odporność – dochodzi wtedy do syntezy przeciwciał klasy IgG, które spotykane są u niemal 90 proc. osób dorosłych. Wśród dzieci odsetek osób seropozytywnych jest niższy.

Jak się można zarazić parwowirusem B19? Podstawowa droga szerzenia się zakażeń to droga kropelkowa. Wirus jest bardzo zakaźny, co sprzyja zakażeniom głównie u dzieci. Najwięcej zakażeń odnotowywanych jest na przełomie zimy i wiosny. W przypadku wirusa obecnego w wydzielinie z dróg oddechowych, okres zakaźności przypada na pierwszy tydzień choroby, a zatem tzw. okres zwiastunowy. Po pojawieniu się zmian skórnych chory przestaje zakażać. Nieco inaczej jest w przypadku tzw. zespołu rękawiczek i skarpetek – wtedy zakażenie jest możliwe przez cały okres utrzymywania się osutki skórnej.

Inną możliwą drogą transmisji wirusa jest łożysko – w przypadku zakażenia kobiety ciężarnej możliwy jest rozwój zakażenia wewnątrzmacicznego płodu. Ryzyko transmisji wirusa do płodu ocenia się na około 30–50 proc. Możliwe jest ponadto zakażenie wirusem na drodze przetoczenia krwi lub preparatów krwiopochodnych.

Parwowirus B19 – objawy

Parwowirus B19 u dzieci powoduje przede wszystkim rumień zakaźny. Okres wylęgania trwa 7–14 dni. Podstawowym objawem choroby jest rumień na twarzy, którego pojawienie poprzedzone jest wystąpieniem objawów ogólnych, przypominających grypę, takich jak:

• gorączka,
• dreszcze,
• bóle mięśni,
• ogólne osłabienie,
• katar.

Wysypka pojawia się początkowo na twarzy, po czym rozprzestrzenia się na uda, pośladki i tułów. Wysypka może utrzymywać się przez około 2–3 dni, po czym znika nie pozostawiając trwałych śladów (blizn). Rumień zakaźny u dorosłych występuje znacznie rzadziej i ma cięższy przebieg niż u dzieci. Wtedy choroba występuje pod postacią zapalenia stawów, zaś charakterystyczny rumień na twarzy może być nieobecny.

Jakie choroby powoduje parwowirus B19? Jakie są objawy zakażenia?

Parwowirusy wywołują u dorosłych niżej wymienione schorzenia.

• Zespół poliartropatii – charakteryzuje się on odczynowym zapaleniem stawów, wysypką skórną lub brakiem wysypki. Zazwyczaj zajęte są stawy dłoni, stawy nadgarstkowe, stawy kolanowe i skokowe. Taka postać zakażenia parwowirusem B19 występuje częściej u kobiet i najczęściej ustępuje samoistnie po kilku tygodniach.
• Zespół skarpetkowo-rękawiczkowy – wyróżnia się on występowaniem wysypki o bardzo charakterystycznej lokalizacji – na dłoniach i stopach, a niekiedy także na wyprostnych częściach kończyn i tułowiu. Wysypka ma postać czerwonych grudek i plamek, które zlewają się w drobną siateczkę. Zmianom skórnym towarzyszy świąd i obrzęki kończyn, a także grypopodobne objawy ogólne.
• Przewlekła niedokrwistość – może występować u osób z zaburzeniami odporności, zwłaszcza nosicieli wirusa HIV i chorych na AIDS, stosujących leczenie immunosupresyjne czy cierpiących na pierwotne lub wtórne niedobory odporności. Parwowirus B19 ma zdolność infekowania prekursorowych komórek krwinek czerwonych, co skutkuje ograniczeniem produkcji erytrocytów.
• Przełom aplastyczny – stanowi powikłanie anemii hemolitycznej. Prowadzi on do zaostrzenia objawów anemii i manifestuje się jako silne osłabienie, przyspieszona akcja serca, bladość.

Parwowirus B19 może być też przyczyną: kłębuszkowego zapalenia nerek, zapalenia naczyń, piorunującego zapalenia wątroby, neuropatii, zapalenia mięśnia sercowego.

Czytaj również: Choroba kociego pazura – co to jest? Przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Parwowirus B19 w ciąży

Zakażenie parwowirusem B19 w ciąży jest groźne dla kobiet, które wcześniej nie miały kontaktu z wirusem. Problem ten dotyczyć może około 30–40 proc. ciężarnych. Konsekwencje zakażenia wirusem B19 w ciąży są następujące:

• poronienia (wynikające z wielonarządowego uszkodzenia płodu),
• niedokrwistość płodu lub noworodka,
• nieimmunologiczny obrzęk płodu,
• wystąpienie wad wrodzonych płodu (głównie wad ośrodkowego układu nerwowego, a także narządu wzroku).

Diagnostyka zakażenia parwowirusem B19

Najważniejsze badania w kierunku parwowirusa B19 to testy serologiczne i testy molekularne. Obecność wirusa w organizmie można potwierdzić przy pomocy badania PCR (DNA B19V), wykrywającego obecność materiału genetycznego wirusa. Jest to badanie szczególnie przydatne u chorych z zaburzeniami odporności, u których synteza przeciwciał może być niewystarczająca.

Testy serologiczne oznaczają poziom przeciwciał przeciwko parwowirusowi B19. Przeciwciała anty-B19V oznaczane są w klasie IgG i IgM. Badania serologiczne najlepiej jest wykonywać co najmniej 2 tygodnie od domniemanego zakażenia, gdyż pobranie krwi podczas tzw. okienka serologicznego skutkuje wynikiem fałszywie ujemnym.

Materiałem do badań molekularnych i serologicznych jest próbka krwi pobrana w dowolnym momencie dnia. Pacjent nie musi być na czczo, nie ma konieczności przygotowania do badania. Cena badania PCR B19V to około 250 zł, natomiast cena badań serologicznych to 70–90 zł (stan na 2018 rok). Czas oczekiwania na wynik to około 7 dni.

Kiedy wykonuje się badania na parwowirus B19?

Najczęściej diagnostyka w kierunku zakażenia parwowirusem B19 wykonywana jest w następujących przypadkach:

• wystąpienie przełomu aplastycznego,
• niedobory odporności,
• kontakt ciężarnej z osobą zakażoną wirusem B19,
• poronienia o nieznanej przyczynie,
• wystąpienie uogólnionego obrzęku płodu.

Diagnostyka różnicowa rumienia zakaźnego powinna obejmować m.in. odrę, różyczkę, płonicę, reakcje polekowe czy choroby autoimmunologiczne przebiegające z zajęciem stawów, zaś zespół rękawiczek i skarpetek – mononukleozę zakaźną, małopłytkowość, zakażenie wirusami Coxsackie oraz kiłę drugorzędową.

Wynik badania na parwowirusa B19 – interpretacja

W przypadku badań molekularnych za wynik dodatni przyjmuje się stwierdzenie obecności DNA parwowirusa we krwi. Natomiast interpretacja badań serologicznych jest następująca:

• brak obecności przeciwciał IgG i IgM – wynik ujemny, brak zakażenia lub bardzo wczesny etap infekcji,
• obecne przeciwciała IgM i/lub IgG – wczesny etap zakażenia,
• obecne przeciwciała IgG, a brak IgM – odporność nabyta, zachorowanie w przeszłości.

Leczenie zakażenia parwowirusem B19

Infekcje spowodowane przez parwowirusa leczone są jedynie objawowo – zalecane jest stosowanie leków przeciwzapalnych, przeciwgorączkowych oraz przeciwbólowych. Warto w czasie infekcji dużo wypoczywać, dbać o nawodnienie organizmu. W przypadku wystąpienia przełomu aplastycznego lub niedokrwistości może być konieczne przetoczenie krwi.

Dodatni wynik badania u kobiety w ciąży wymaga monitorowania rozwoju płodu. Zalecane są częstsze badania USG, a także ocena przepływu krwi w tętnicy środkowej mózgu (MCA-PSV).

W przypadku wystąpienia obrzęku uogólnionego płodu wymagana jest specjalistyczna opieka ginekologiczno-położnicza. Przy stwierdzeniu u płodu niedokrwistości może być wymagana transfuzja wewnątrzmaciczna.

Profilaktyka zakażeń parwowirusem

Zapobieganie zakażeniu wirusem B19 polega przede wszystkim na unikaniu kontaktu z chorymi. Izolacja od osób zakażonych jest szczególnie zalecana kobietom w ciąży oraz osobom z zaburzeniami odporności. Brak jest szczepionki przeciwko parwowirusowi B19.

Powikłania po zakażeniu parwowirusem B19

Najpoważniejsze powikłania infekcji parwowirusem B19 to: poronienie, obumarcie płodu, uogólniony obrzęk płodu, a także wystąpienia przełomu aplastycznego czy ciężkiej niedokrwistości.