Kępki żółte – żółtaki na skórze – przyczyny, leczenie, usuwanie

Czym są kępki żółte (żółtaki na skórze)?

Kępki żółte to inaczej żółtaki lub ksantomatozy. Są to zmiany skórne, zabarwione na żółto występujące najczęściej w okolicy oczu (na powiekach), wyglądające jak żółte guzki lub grudki rozmaitych kształtów i wielkości powstające w wyniku pobierania cholesterolu przez specjalne komórki tkanki łącznej zwane makrofagami. Zmiany te mogą rozwijać się także w innych miejscach. Częste wśród pacjentów są kępki żółte na dłoniach, w fałdach skórnych, na stopach.

Ksantomatozy pojawiają się w wyniku podwyższonego poziomu cholesterolu i/lub triglicerydów we krwi co określa się jako hiperlipoproteinemię lub hiperlipidemię. Hiperlipoproteinemia to nadmierny wzrost stężenia substancji tłuszczowych we krwi – cholesterolu i trójglicerydów (cholesterolu LDL – hipercholesterolemia, trójglicerydów, czyli cholesterolu VLDL – hipertrójglicerydemia lub obu tych parametrów). Hiperlipidemia będąca nieprawidłowym rozkładem lipidów może być powodowana przez choroby wątroby, czynniki genetyczne (hipercholesterolemia rodzinna), może być powikłaniem innych schorzeń, jak np. cukrzyca lub nadciśnienie tętnicze.

Zażółceniu skóry towarzyszy podwyższony poziom cholesterolu we krwi (hipercholesterolemia) oraz rozmaite zmiany narządowe i metaboliczne. U podłoża tych zmian leżą choroby wątroby i trzustki. Należy wspomnieć, że wysokie stężenia cholesterolu i trójglicerydów są jednym z najważniejszych czynników ryzyka chorób serca.

To też może Cię zainteresować: Jakie schorzenia wywołują plamy na skórze?

Kępki żółte – żółtaki na powiekach, dłoniach

Kępki żółte występują w kilku odmianach.

• Kępki żółte powiek (ksantelazma) czyli płasko-wyniosłe twory guzowate, ale dość miękkie umiejscowione żółte plamki na powiekach. Towarzyszą II, III, IV typowi hiperlipoproteinemii.
• Kępki żółte guzowate (ksantoma tuberosum) – są to duże guzki barwy żółto-różowej umiejscowione symetrycznie najczęściej nad dużymi stawami, na rękach i stopach. Czasem pojawiają się na pośladkach. Rozwijają się bardzo powoli i nie ustępują samoistnie. Podobnie jak żółtaki na powiekach towarzyszą II, III i IV hiperlipoproteinemii.
• Kępki żółte wysiewne (ksantoma eruptivum) czyli drobne żółte guzki pojawiające się nagle najczęściej na pośladkach i wyprostnych częściach kończyn. Ksantomatozy wysiewne powstają w wyniku podwyższonego poziomu triglicerydów we krwi.
• Kępki żółte linijne dłoni (ksantoma palmare striatum) są to ksantomatozy charakterystyczne dla typu III hiperlipoproteinemii. Linijne żółte przebarwienia występują najczęściej na fałdach dłoni.
• Kępki żółte ścięgien czyli żółte przebarwienia skóry najczęściej w okolicy ścięgna Achillesa i drobnych ścięgien palców u rąk. Ksantomatozy pojawiają się najczęściej w II i III typie hiperlipoproteinemii.
• Kępki żółte zlewne (ksantomatosis plana diffusa) są to bardzo drobne guzki zlewające się, występujące głównie w fałdach skórnych. Towarzysz często złośliwym procesom rozrostu komórek.

Czytaj również: Guzek pod pachą – jakie są przyczyny zgrubienia pod pachą?

Kępki żółte – jakie są przyczyny żółtaków?

W medycynie wyróżniamy 5 typów hiperlipoproteinemii, które różnią się rozkładem lipidów, początkiem choroby, rodzajem kępek żółtych, zmian narządowych i metabolicznych.

• W typie I stwierdzamy znacznie podwyższony poziom triglicerydów i chylomikronów, początek choroby już w dzieciństwie i stwierdza się rodzinne występowanie. Rodzajem kępek żółtych w tym typie hiperlipoproteinemii są kępki żółte wysiewne. W tym typie często stwierdza się powiększenie wątroby i/lub śledziony i zapalenie trzustki.
• Typ II hiperlipoproteinemii dzieli się na dwa podtypy A i B. W schorzeniu tym wzrasta znacznie poziom cholesterolu całkowitego i beta-lipoproteiny LDL. Choroba może rozwinąć się Zmiany mogą rozwinąć się w każdym wieku, a towarzyszyć jej mogą różne rodzaje kępek żółtych – powiek, kępki żółte guzkowe, i kępki żółte ścięgien. W tym typie hiperlipoproteinemii często współwystępuje choroba wieńcowa i miażdżyca, a także upośledzona tolerancja glukozy i cukrzyca.
• W typie III dochodzi głównie do wzrostu cholesterolu całkowitego i triglicerydów. Początek choroby przypada najczęściej po 30 roku życia, a schorzeniu towarzyszą kępki żółte guzowate, kępki żółte ścięgien i ksantomatozy linijne dłoni. W tym typie hiperlipoproteinemii podobnie jak w typie II występuje miażdżyca naczyń wieńcowych i kończyn dolnych, a do zmian metabolicznych zaliczamy upośledzoną tolerancję glukozy, podwyższony poziom kwasu moczowego i otyłość.
• W typie IV dochodzi do wzrostu pre-beta-lipoproteiny VLDL. Początek choroby w 3,4 dekadzie życia a towarzyszące kępki żółte to ksantomatozy wysiewne i guzowate. W tym typie hiperlipoproteinemii często stwierdza się zapalenie trzustki, powiększenie wątroby i śledziony i choroba wieńcowa. Do zmian metabolicznych zaliczamy cukrzycę, wzrost stężenia kwasu moczowego i otyłość.
• Typ V jest bardzo podobny do typu IV. W Typie V hiperlipoproteinemii występuje dodatkowo znaczny wzrost triglicerydów a dodatkową zmianą narządową jest neuropatia obwodowa.

Kępki żółte – leczenie i rokowanie

Podstawą leczenie kępek żółtych jest dieta, w której powinno znaleźć się dużo warzyw i owoców, ryb a potrawy powinny być skrapiane oliwą z oliwek z pierwszego tłoczenia. Należy ograniczyć spożywanie czerwonego mięsa, masła, jedzenia typu fast food, białego pieczywa i zrezygnować z picia alkoholu (wyjątkiem jest czerwone wytrawne wino). Bardzo ważny jest także regularny wysiłek fizyczny.

W zależności od typu hiperlipoproteinemii, jeśli dieta jest niewystarczająca i kępki żółte dalej utrzymują się na skórze pacjenta, podaje się środki zmniejszające stężenie cholesterolu i triglicerydów. W obniżeniu cholesterolu najlepsze wyniki otrzymuje się po zastosowaniu statyn, natomiast w obniżeniu nieprawidłowego poziomu triglicerydów dobre wyniki osiągane są po zastosowaniu tzw fibratów. W typach hiperlipoproteinemii, w których występuje hiperlipidemia mieszana, stosowane są statyny i/lub fibraty w zależności od tego która frakcja lipidów przeważa i jak wysoki jest jej poziom we krwi.

Rokowanie w przypadku wystąpienia ksantomatoz zależy od zajęcia narządów wewnętrznych i zmian metabolicznych. Trzeba mieć świadomość, że we wszystkich typach hiperlipidemii i towarzyszącym im kępkom żółtym przebieg może być ciężki i groźny dla zdrowia i życia chorego.

Czytaj również: Wybroczyny na skórze – co oznaczają, przyczyny, badania, leczenie