Antykoncepcja a żylaki - co warto wiedzieć?

Jak powstają żylaki?

Żylaki kończyn dolnych powstają wskutek niewydolności zastawek żylnych odpowiedzialnych za zapobieganie cofaniu się krwi. Niewydolność zastawkowa prowadzi do zastoju krwi w żyłach powierzchownych, a co za tym idzie – do podwyższonego ciśnienia w żyle i poszerzenia jej światła. Wtórnie dochodzi do uszkadzania kolejnych zastawek oraz do pogłębiania się niewydolności żylnej. Pierwszym stadium niewydolności żylnej są tzw. teleangiektazje, popularnie nazywane pajączkami na nogach. Z czasem choroba postępuje i tworzą się żylaki.

Jakie objawy dają żylaki?

Poza niekorzystnym efektem estetycznym żylaki powodują:

• uczucie ciężkich nóg nasilające się w miarę upływu dnia – ulgę przynosi uniesienie kończyny,
• obrzęki,
• bóle nóg i kurcze mięśniowe ,
• zmiany troficzne – przebarwienia, stwardnienia, owrzodzenia skóry.

Zaawansowana przewlekła niewydolność żylna prowadzi do tworzenia owrzodzeń.

Żylaki - powikłania

Powikłaniami żylaków mogą być:

• zakrzepica żylna (żył powierzchniowych lub żył głębokich),
• pęknięcie żylaków i krwotok.

Diagnostyka żylaków

W diagnostyce żylaków kończyn dolnych, poza badaniem klinicznym, najważniejsze znaczenie ma USG Doppler .

Antykoncepcja hormonalna – czy i dlaczego może być przyczyną żylaków?

Antykoncepcja hormonalna jest wysoce skuteczną metodą zapobiegania ciąży, która polega polega na przyjmowaniu syntetycznych hormonów – gestagenu w połączeniu z estrogenem lub, rzadziej, samego gestagenu. Gestageny odpowiadają za zahamowanie wydzielania LH – hormonu stymulującego proces owulacji. Ponadto, gestageny zwiększają gęstość śluzu szyjkowego, pogarszając przepuszczalność dla plemników.

Estrogeny natomiast wzmagają działanie gestagenu. Powodują hamowanie wydzielania FSH odpowiedzialnego za stymulację dojrzewania pęcherzyków w jajniku.

Na rozwój niewydolności żylnej, czyli żylaków nóg, wpływają obydwa składniki antykoncepcji hormonalnej – zarówno estrogen, jak i gestagen. Osłabiają one sprężystość naczyń krwionośnych, powodując rozluźnienie mięśniówki żył, co prowadzi do ich rozszerzania.

Antykoncepcja hormonalna - działanie prozakrzepowe

Co więcej, estrogeny i gestageny działają prozakrzepowo i zagęszczają krew. Powstające zakrzepy blokują przepływ krwi w naczyniu. Krew zalega poniżej zakrzepów, wywierając podwyższone ciśnienie, a to skutkuje uszkodzeniem zastawek żylnych oraz poszerzeniem i osłabieniem ściany naczynia.

Wyniki badań naukowych wykazały, że do tworzenia zakrzepów najbardziej przyczyniają się progestageny tzw. trzeciej generacji (gestoden, dezogestrel). Mniejszy efekt prozakrzepowy wywiera lewonorgestrel – gestagen drugiej generacji.

Czy żylaki są przeciwwskazaniem do antykoncepcji?

Obecność żylaków kończyn dolnych jest uznawana za względne przeciwwskazanie do antykoncepcji hormonalnej. Pacjentka wraz z lekarzem powinni ocenić stosunek korzyści ze stosowania antykoncepcji hormonalnej do niebezpieczeństw związanych z tego typu metodą i na tej podstawie podjąć decyzję o jej wdrożeniu.

Kiedy należy rozważyć rezygnowację z antykoncepcji hormonalnej?

Za rezygnacją z antykoncepcji hormonalnej przemawia obecność nasilonych objawów przewlekłej niewydolności żylnej :

• obrzęków,
• bólów mięśni,
• kurczów mięśniowych,
• uczucia ciężkich nóg .

Zakrzepica żył głębokich a antykoncepcja hormonalna

Bezwzględnym przeciwwskazaniem do stosowania antykoncepcji hormonalnej jest natomiast aktywna lub przebyta zakrzepica żył głębokich .

Przed rozpoczęciem stosowania antykoncepcji hormonalnej należy wykonać diagnostykę żył kończyn dolnych – badanie USG Doppler.

Kiedy należy szczególnie uważać?

Należy pamiętać, że ryzyko powikłania antykoncepcji hormonalnej w postaci chorób żył jest wyższe u pacjentek:

• powyżej 35. roku życia,
• palących papieros y .

Żylaki kończyn dolnych – jak zmniejszyć ryzyko w czasie stosowania antykoncepcji?

Pacjentki, które zdecydowały się na antykoncepcję hormonalną, mogą zmniejszyć ryzyko wystąpienia żylaków poprzez wprowadzenie zmian w stylu życia.

Ryzyko powstania zmian naczyniowych zmniejsza się w wyniku:

• unikania długotrwałego stania i siedzenia;
• stosowania regularnej aktywności fizycznej;
• unoszenia nóg powyżej poziomu serca w czasie odpoczynku (tak zwana elewacja kończyny);
• rezygnacji z chodzenia w butach na wysokich obcasach;
• unikania noszenia obcisłych spodni;
• zaprzestania palenia papierosów .