Co zmniejsza skuteczność tabletek antykoncepcyjnych?

Jak właściwie przyjmować tabletki antykoncepcyjne?

Doustna antykoncepcja jest skuteczną metodą zapobiegania niechcianej ciąży, pod warunkiem że jej stosowanie będzie przebiegało prawidłowo i konsekwentnie. To właśnie regularność w przyjmowaniu tabletek antykoncepcyjnych warunkuje ich działanie. Większość opakowań zawiera 21 tabletek przyjmowanych codziennie o stałej porze. Najbardziej popularne są tabletki dwuskładnikowe. Zażywanie pigułek antykoncepcyjnych rozpoczyna się wraz z nadejściem pierwszego dnia krwawienia miesiączkowego. Po 21. dniu powinna nastąpić 7-dniowa przerwa w zażywaniu preparatu.

Czytaj również: Leki na wymioty – jakie wybrać?

W tym czasie pojawia się tzw. krwawienie z odstawienia – najczęściej zaczyna się trzeciego dnia po zaprzestaniu przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych i trwa przez kolejne 4 dni. Następnie rozpoczyna się nowe opakowanie preparatu. Na rynku dostępne są też środki w opakowaniach 28-tabletkowych, zawierające 21 pigułek antykoncepcyjnych oraz 7 tzw. pigułek placebo (najczęściej ostatni rząd tabletek) – niezawierających hormonów, przy czym przyjmowanie leku odbywa się ciągle, tzn. po zakończeniu jednego opakowania rozpoczyna się kolejne.

Zobacz też: Po jakim czasie działają tabletki antykoncepcyjne?

Pominięcie lub opóźnienie przyjęcia tabletki antykoncepcyjnej

Pominięcie tabletki do 12 godzin od planowanej godziny zażycia – co robić?

Największym zagrożeniem dla skuteczności doustnej antykoncepcji jest pominięcie przyjęcia tabletki. O ile jeśli chodzi o dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne (estrogenowo-gestagenowe), dopuszczalne jest zażycie pominiętej pigułki nawet z 12-godzinnym opóźnieniem, o tyle w przypadku antykoncepcji gestagenowej – tabletki jednoskładnikowej (stosowanej w formie tzw. mini-tabletki – mini pill) przesunięcia przyjmowania preparatu dopuszczalne są tylko do ok. 3 godzin. Jeśli powyższe ramy czasowe nie zostały przekroczone, ochronne działanie zapobiegające niechcianej ciąży jest zachowane, a zalecaną formą postępowania jest przyjęcie „spóźnionej” tabletki antykoncepcyjnej. Kolejne pigułki przyjmuje się o zwykłej porze dnia. Żadne dodatkowe działania nie są konieczne.

To też może Cię zainteresować: Chemsex – co to jest?

Pominięcie tabletki powyżej 12 godzin od planowanej godziny zażycia – co robić?

Co robić, jeśli minęło więcej niż 12 godzin od chwili, kiedy miała zostać zażyta ostatnia tabletka antykoncepcyjna? Należy wtedy założyć, że skuteczność doustnej antykoncepcji została obniżona. W takim przypadku trzeba jak najszybciej przyjąć ostatnią, pominiętą tabletkę antykoncepcyjną (nawet jeśli miałoby to oznaczać przyjęcie dwóch tabletek tego samego dnia) oraz stosować dodatkową metodę zabezpieczającą przed ciążą (np. prezerwatywy) przez co najmniej 7 kolejnych dni. Pozostałe tabletki antykoncepcyjne należy przyjmować o standardowej porze.

Przeczytaj: Plamienie podczas brania tabletek antykoncepcyjnych – kiedy do lekarza?

Oprócz tego, jeśli doszło do pominięcia jednej z ostatnich 7 tabletek z bieżącego opakowania, w celu zachowania działania antykoncepcyjnego należy rozpocząć kolejne opakowanie preparatu bez robienia 7-dniowej przerwy w zażywaniu leku. W tym czasie miesiączka nie powinna wystąpić, mogą być obecne jedynie drobne plamienia śródcykliczne w trakcie przyjmowania pigułek z drugiego opakowania. Kolejne krwawienie menstruacyjne powinno się pojawić dopiero po zakończeniu drugiego opakowania, w czasie prawidłowo planowanej 7-dniowej przerwy.

Sprawdź również: Jakie badania wykonać przed przyjmowaniem tabletek antykoncepcyjnych?

Czy pominięcie tabletek zmniejsza skuteczność antykoncepcji?

Zmniejszenie skuteczności doustnej antykoncepcji hormonalnej rośnie wraz z liczbą pominiętych tabletek. Ryzyko ciąży jest największe, jeśli pominięcie pigułek antykoncepcyjnych miało miejsce w pierwszym tygodniu ich stosowania, gdyż dla skuteczności tej formy antykoncepcji kluczowe jest ciągłe stosowanie tabletek przez pierwszych 7 dni, w czasie kiedy mają one za zadanie nie dopuścić do wzrostu pęcherzyka jajnikowego.

Pominięcie tabletki w pierwszym tygodniu stosowania preparatu może niekiedy wymagać rozważenia przyjęcia tzw. tabletki po stosunku, zwłaszcza, jeśli w tym czasie dochodziło do stosunków płciowych, a nie była stosowana żadna inna metoda antykoncepcyjna. Również pominięcie tabletki pod koniec trwania cyklu może spowodować niebezpieczne obniżenie zabezpieczającego stężenia hormonów, dlatego zaleca się przyjmowanie kolejnego opakowania pigułek bezpośrednio po skończeniu bieżącego opakowania.

Zobacz też: Kim jest erotoman?

W każdym przypadku należy pamiętać, że dla zachowania najwyższej skuteczności doustnej antykoncepcji hormonalnej, przyjmowanie preparatu powinno odbywać się codziennie o ściśle określonej godzinie. Pigułkę należy połknąć w całości, popijając szklanką wody. W razie jakichkolwiek wątpliwości warto ze zrozumieniem przeczytać ulotkę informacyjną leku, który stosujemy.

To też może Cię zainteresować: Tabletki antykoncepcyjne a leczenie trądziku

Wymioty i biegunka a skuteczność tabletek antykoncepcyjnych

Kolejnym bardzo ważnym czynnikiem ograniczającym skuteczność doustnych leków antykoncepcyjnych jest zmniejszenie wchłaniania leku z przewodu pokarmowego. Sugeruje się, że proces ten trwa ok. 3 godzin – mniej więcej tyle potrzeba, by cała dawka preparatu przedostała się do krążenia. Przebieg absorpcji leku ze ściany jelita najczęściej jest zaburzony poprzez infekcje żołądkowo-jelitowe.

Przeczytaj też: Brak okresu przy tabletkach – o czym może świadczyć?

Wymioty lub biegunka w istotny sposób ograniczają skuteczność doustnej antykoncepcji. W przypadku występowania powyższych zaburzeń bardzo ważne jest stosowanie dodatkowej metody zabezpieczającej przed niechcianą ciążą (prezerwatywa, globulki dopochwowe) przez cały czas trwania objawów i 7 dni po ich zakończeniu. W tym okresie tabletki antykoncepcyjne powinny być stosowane tak jak dotychczas. Gdy biegunka lub wymioty są obecne podczas 7 ostatnich dni przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych, oprócz stosowania dodatkowego zabezpieczenia powinno się zakończyć obecne opakowanie według przyjętego schematu, a następnie rozpocząć kolejne opakowanie leku, bez robienia 7-dniowej przerwy. Krwawienie z odstawienia powinno wystąpić dopiero po zakończeniu drugiego opakowania preparatu.

Przeczytaj też: Wkładka wewnątrzmaciczna a stosowanie tamponów i kubeczka menstruacyjnego

W przypadku występowania długotrwałych wymiotów lub biegunki w trakcie przyjmowania doustnych tabletek antykoncepcyjnych należy wziąć pod uwagę, że stan ten może wynikać z działań niepożądanych leku. O każdym takim przypadku trzeba powiadomić lekarza, który powinien zmienić stosowaną metodę antykoncepcji na inną. Również w razie współwystępowania chorób, które wiążą się z zespołem złego wchłaniania (np. celiakia, przewlekłe zapalenie trzustki, zespół krótkiego jelita i inne), konieczne jest rozważenie celowości stosowania doustnej antykoncepcji hormonalnej.

Alkohol a skuteczność tabletek antykoncepcyjnych

Sam alkohol może wpłynąć na skuteczność antykoncepcji i wchłanianie leków antykoncepcyjnych. W czasie spożycia alkoholu często dochodzi do zatruć, co także stanowi ryzyko ograniczenia działania tabletek.

W dniu zamierzonego niekontrolowanego spożywania alkoholu, kiedy istnieje ryzyko zatrucia powikłanego wymiotami, możliwe jest przełożenie przyjęcia planowanej tabletki antykoncepcyjnej nie więcej niż do 12 godzin. Należy jednak pamiętać, by wspomnianą tabletkę zażyć po zakończeniu spożywania alkoholu tak szybko, jak to możliwe, ale dopiero wtedy, gdy nie będzie już ryzyka wymiotów.

Nie należy jednak przekraczać granicy 12 godzin opóźnienia. Kolejną pigułkę stosujemy o standardowej porze, nawet jeśli miałoby to oznaczać przyjęcie dwóch tabletek antykoncepcyjnych jednego dnia (np. rano o 7:00 zażywamy tabletkę, którą powinniśmy spożyć o 22:00 dnia poprzedniego, następną przyjmujemy zgodnie z planem o 22:00 tego samego dnia). W przypadku przyjęcia pigułki antykoncepcyjnej, a następnie jej zwymiotowania do trzech godzin od chwili jej zażycia, konieczne jest stosowanie dodatkowej metody antykoncepcyjnej przez 7 dni, następną tabletkę przyjmuje się kolejnego dnia o zwykłej porze.

Przeczytaj też: Antykoncepcja a interakcje z innymi lekami

Które leki obniżają skuteczność tabletek antykoncepcyjnych?

Za zmniejszoną skuteczność tabletek antykoncepcyjnych mogą również odpowiadać interakcje lekowe. Przyjmowanie innych leków łącznie z pigułkami może wiązać się z zaburzonym metabolizmem środków antykoncepcyjnych, co niesie ze sobą ryzyko niewystarczającego ich działania ochronnego. Problem ten dotyczy głównie stosowania:

• antybiotyków (m.in. amoksycyliny, cefalosporyn, erytromycyny, doksacykliny, kotrimoksazolu, ciprofloksacyny),
• leków przeciwpadaczkowych (m.in. fenytoiny, karbamazepiny, okskarbamazepiny),
• sterydów (m.in. deksametazonu, prednizonu, metyloprednizolonu),
• leków przeciwgrzybiczych (m.in. ketokonazolu, itrakonazolu i gryzeofulwiny),
• leków przeciwgruźliczych (m.in. ryfampicyny),
• niektórych ziół (np. wyciągu z dziurawca).

W trakcie przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych nie zaleca się również picia soku grejpfrutowego, który również może wpływać na metabolizm leku w organizmie.