Skleroterapia pianą żylaków kończyn dolnych

Czym jest skleroterapia pianą?

W Polsce najpopularniejszą metodą leczenia żylaków kończyn dolnych nadal jest leczenie operacyjne. Jednak obecnie istnieją alternatywy do operacji w terapii żylaków kończyn dolnych. Jedną z nich jest skleroterapia pianą.

Skleroterapia pianą polega na wstrzyknięciu (do większych żył pod kontrolą USG, do mniejszych pod kontrolą wzroku) do światła żyły specjalnego środka obliterującego (sklerozantu). Środek ten drażni miejscowo ścianę naczynia, powodując jego zwłóknienie i zamknięcie się jego światła. Metodą tą zamyka się głównie małe żylaki i pajączki żylne, choć zastosowanie sklerozantu w postaci piany, z racji jego właściwości, pozwala na zamknięcie również większych żył, jak żyła odpiszczelowa. Istnieje kilka preparatów zamykających żyły. Lekarz za pomocą dwóch strzykawek z potrójnym kranikiem tworzy ich mieszaninę z powietrzem w określonych proporcjach i wytwarza się piana, która łatwiej „osadza się” na ścianach naczynia, powodując ich obkurczanie się i włóknienie.

Przeczytaj też: Niedoczulica – przyczyny, objawy, leczenie

Wskazania do sklerotearpii pianą

Wskazaniem do zabiegu skleroterapii jest przewlekła niewydolność żylna. Kwalifikacja do zabiegu zależy od lekarza – to on ocenia, czy skleroterapia będzie pomocna. Bardzo ważne jest wykonanie przed zabiegiem dobrej jakości badania USG z opcją dopplerowską w celu oceny niewydolności żył powierzchownych, niewydolności żył przeszywających i ewentualnej niewydolności układu głębokiego. W związku z tym, że w Polsce zabieg nie jest refundowany, to również determinuje wybór pacjentów. Zazwyczaj skleroterapię pianą przeprowadza się w niższych stadiach zaawansowania przewlekłej niewydolności żylnej, w przypadku pajączków i niewielkich żylaków, ale badania pokazują, że może być skuteczna również w przypadku niewydolności żyły odpiszczelowej czy odstrzałkowej (o ile żyły te nie są zbyt poszerzone).

Skleroterapię pianą można również wykorzystać w leczeniu niewydolności żylnej w dalszych stadiach choroby, w przypadku występowania owrzodzeń żylnych. Badania pokazują, że owrzodzenia żylne po zastosowaniu skleroterapii szybciej się leczą.

Przeciwwskazania do skleroterapii pianą

Istnieje kilka ważnych przeciwwskazań do zabiegu skleroterapii, które mogłyby stanowić niebezpieczeństwo powikłań:

• najważniejszym przeciwwskazaniem jest istnienie u chorego połączenia między krążeniem małym a dużym – przetrwały otwór owalny lub ubytek w przegrodzie międzyprzedsionkowej. Mogłoby to doprowadzić do przedostania się sklerozantu do krążenia tętniczego, powodując np. mroczki przed oczami, migrenowe bóle głowy czy zazwyczaj przemijające objawy neurologiczne;
• do przeciwwskazań należy również stan po przebytej zakrzepicy żył głębokich kończyn dolnych. Zabieg skleroterapii niesie za sobą ryzyko powstania zakrzepicy, jeśli sklerozant przedostanie się czy to przez ujście odpiszczelowo-udowe, czy przez żyły przeszywające do układu głębokiego;
• innym przeciwwskazaniem jest uczulenie na środki obliterujące. Najczęściej używanym jest polidocanol;
• do znanych przeciwwskazań należą również: zaburzenia krzepnięcia, przewlekła niewydolność nerek, przewlekła niewydolność wątroby, ciąża.

Czytaj również: Choroba Pompego – co to jest? Przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Przebieg skleroterapii pianą

Pod kontrolą USG z opcją dopplerowską (umożliwiającą badanie przepływu krwi) wprowadza się do żyły wkłucie żylne, przez które podaje się pianę do naczynia i obserwuje w USG wypełnianie się żyły sklerozantem i jej obkurczanie. Zwykle wykonuje się to u chorego leżącego. Gdy skleroterapii poddaje się żyłę odpiszczelową, stosuje się ucisk na pachwinę tak, aby ucisnąć ujście odpiszczelowo-udowe i nie dopuścić do przedostania się sklerozantu do żył układu głębokiego, co spowodowałoby ich zakrzepicę. Ucisk ten zostaje powoli zwolniony po podaniu substancji i kontroli ultrasonograficznej.

W przypadku małych żylaków i pajączków USG nie jest konieczne, a sklerozant można podać pod kontrolą wzroku.

Zabieg jest bezpieczny, mało bolesny i, co ważne, przeprowadzany ambulatoryjnie. U większości pacjentów zabieg skleroterapii powtarza się nawet kilkukrotnie w odstępach dwu- lub trzytygodniowych tak, by nie podawać naraz zbyt dużej ilości środka obliterującego oraz by zminimalizować ryzyko powikłań alergicznych.

Rekonwalescencja po skleroterapii pianą

1. Koniecznym postępowaniem po zabiegu skleroterapii pianą jest noszenie wyrobu uciskowego. Zaraz po zabiegu chory powinien założyć pończochę / rajstopę uciskową o drugiej klasie ucisku (ewentualnie bandaż elastyczny) i nie zdejmować jej przez 48 godzin. Czasem dodatkowo stosowany jest miejscowy ucisk gazikiem lub specjalnym tamponem na ostrzykiwane miejsce. Po tym czasie powinno się nosić taką pończochę w trakcie aktywności dziennej (zdejmować tylko na noc i na czas mycia) nawet przez rok. Po pół roku, jeśli nasilenie niewydolności żylnej na to pozwala, można zamienić drugą klasę ucisku wyrobu na pierwszą klasę.
2. Bardzo ważny jest ruch zaraz po zabiegu. Pacjent powinien chodzić przez co najmniej 30-40 minut, by uruchomić pompę mięśniową i zapobiec zaleganiu krwi ze środkiem obliterującym. Pacjent nie może siedzieć lub leżeć bezpośrednio po zabiegu.
3. Typowo po skleroterapii występuje zaczerwienienie skóry w miejscu ostrzyknięcia, które mija. Ostrzyknięta żyła może wydawać się nieco obrzęknięta i może być wyczuwalna jako zgrubienie. Może też wystąpić niewielka bolesność przy ucisku. Dzieje się tak, ponieważ zabieg ma właśnie na celu wywołanie stanu zapalnego niewydolnej żyły i jej zwłóknienie – to są właśnie jego objawy. Ból lub dyskomfort można złagodzić dostępnymi bez recepty doustnymi lekami przeciwbólowymi.
4. Przy ostrzykiwaniu niewielkich teleangiektazji („pajączków żylnych”) również może wystąpić zasinienie, które znika zazwyczaj w przeciągu dwóch tygodni po zabiegu oraz przebarwienie skóry w tym miejscu. Przebarwienia mogą utrzymywać się dłużej.

Po skleroterapii nie powinno się stosować gorących kąpieli, sauny, solarium i innych zabiegów rozgrzewających kończynę.

Powikłania skleroterapii pianą

Powikłania skleroterapii pianą występują rzadko i zwykle mają charakter miejscowy, jak przebarwienia, stwardnienie skóry czy reakcje alergiczne. U większości chorych w ciągu kilku miesięcy przebarwienia stopniowo ustępują. Może występować także nadmierne, widoczne rozszerzenie podskórnych naczyń włosowatych w miejscu ostrzykiwanym, tzw. matting. Poważniejszym powikłaniem jest zakrzepica żył głębokich, jednak występuje w mniej niż 1% przypadków. Bardzo rzadko występuje uszkodzenie nerwów przebiegających w sąsiedztwie ostrzykiwanych naczyń, które może objawiać się przeczulicą lub mrowieniem i niedoczulicą skóry. Groźne powikłania, opisane w literaturze na początku stosowania metody, występują niezwykle rzadko z racji odpowiedniego doboru chorych i znajomości przeciwwskazań do zabiegu skleroterapii.

Podsumowując, skleroterapia jest jedną z alternatywnych metod do operacji w leczeniu przewlekłej niewydolności żylnej, choć nie jest to metoda idealna dla wszystkich. Jednak po odpowiedniej kwalifikacji może przynieść duże korzyści pacjentowi.