Skurcze mięśni – jakie są przyczyny i jak sobie z nimi radzić?

Nadmierny wysiłek a bóle i skurcze mięśni

Kurczowy ból mięśni, zwłaszcza brzuchatych łydki lub mięśni przedramienia, może pojawiać się nagle podczas wysiłku fizycznego (przy przetrenowaniu). Dochodzi wówczas do gwałtownego skurczu mięśnia, który może być na tyle dokuczliwy, że na chwilę utrudni ruchy kończyną.

Sposobem na kurcze mięśni jest masaż, a także próba delikatnego rozciągnięcia mięśnia objętego skurczem. W przypadku bólu kończyny dolnej należy delikatnie ją wyprostować w stawie kolanowym, a palce stóp – pociągnąć do góry. Pozwala to na przezwyciężenie nadmiernego napięcia mięśniowego.

Pomocne może okazać się także zastosowanie ciepłego kompresu na bolące miejsce. Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia bolesnych skurczów mięśni podczas treningu, należy: rozpocząć go od rozgrzewki, treningi prowadzić systematycznie, stopniowo zwiększać ich intensywność oraz stosowane obciążenie.

Przeczytaj również: Skurcze stóp – przyczyny, leczenie, ćwiczenia

Niedobory minerałów a skurcze mięśni

Często potencjalną przyczyną skurczów mięśni są niedobory elektrolitowe. Dotyczą one przede wszystkim gospodarki potasowej (niedobór potasu) i magnezowej (niedobór magnezu), stąd przydatność suplementacji tych pierwiastków w profilaktyce dokuczliwych, kurczowych bólów mięśniowych. Warto pamiętać, iż nie wszystkie preparaty magnezowe mają wysoką przyswajalność. To, jaki magnez wybrać, zależy od formy chemicznej, w jakiej występuje.

Sposobem na skurcze mięśni zależne od niedoborów mikroelementów będzie suplementacja. W pierwszej kolejności należy stosować dietę bogatą w potas (kakao, morele, pomidory) oraz magnez (pestki dyni, migdały, kakao, gorzka czekolada, otręby pszenne, groch, fasola, orzechy, soja i szpinak).

Do mimowolnych skurczów mięśni może dochodzić także przy znacznych niedoborach wapnia. Mamy wówczas do czynienia z symptomami tężyczki, tj. objawem Chvostka, w którym dochodzi do mimowolnych skurczów mięśni twarzy (np. po uderzeniu młoteczkiem neurologicznym podczas badania lekarskiego w mięsień żwacz) czy objawem Lusta, czyli skurczem mięśni strzałkowych powodujących odgięcie stopy do zewnątrz po uderzeniu młotkiem neurologicznym w okolice nerwu strzałkowego wspólnego – poniżej bocznej powierzchni stawu kolanowego.

Miażdżyca i niedokrwienie a bóle i skurcze mięśni

Często pojawiających się kurczowych bólów mięśni łydek nie należy bagatelizować, bowiem mogą być one jednym z pierwszych symptomów miażdżycy tętnic obwodowych. Jest to choroba, która rozwija się skrycie, a jej konsekwencje są bardzo poważne. Bóle łydek pojawiające się przy marszu, które wymuszają zatrzymanie i odpoczynek (tzw. chromanie przestankowe), a także nocne bóle nóg powinny być skonsultowane z lekarzem.

Należy wówczas w pierwszej kolejności przeprowadzić badanie tętna na kończynach i ustalić, czy możliwą przyczyną dolegliwości jest niedotlenienie mięśni związane z niewystarczającym ich ukrwieniem. Nawracających kurczowych bólów kończyn nie należy bagatelizować, gdyż jeśli ich przyczyną jest miażdżyca zarostowa tętnic obwodowych, to nieleczona może doprowadzić nawet do amputacji kończyny.

Czytaj również: Niedokrwienie kończyn dolnych – przyczyny, objawy, leczenie niedokrwienia nóg

Żylaki a skurcze mięśni

Przewlekła niewydolność żylna także może być przyczyną bólu i uczucia ciężkości nóg. Objawom tym często towarzyszą obrzęki, które nasilają się w ciągu dnia. Dolegliwości zwykle łagodzone są przez odpoczynek w pozycji leżącej z uniesionymi kończynami. Gdy zachodzi podejrzenie, iż przyczyną kurczowych bólów kończyn jest niewydolność żylna, należy przede wszystkim skupić się na zatrzymaniu postępu tejże choroby.

Najważniejsza jest wówczas zmiana trybu życia – zwiększenie aktywności fizycznej oraz, o ile to możliwe, zredukowanie czasu, w którym przebywamy w pozycji stojącej lub siedzącej (zwłaszcza w bezruchu), bowiem odpływ krwi z kończyn jest wtedy utrudniony, co sprzyja jej zastojowi w żyłach i rozciąganiu ich ścian. Pogarsza się także funkcja zastawek żył, które ulegają poszerzeniu, tworząc żylaki.

Oprócz zmiany trybu życia, w zapobieganiu rozwojowi niewydolności żył przydatne może być także stosowanie preparatów zawierających diosminę (zwiększającą napięcie naczyń żylnych) oraz noszenie podkolanówek i pończoch uciskowych.

Często ustalenie przyczyny skurczów mięśni jest dla pacjentów problematyczne, stąd wskazana jest konsultacja lekarska, która może pomóc we wdrożeniu właściwego postępowania (pod warunkiem określenia etiologii tych dolegliwości).