Rukiew wodna – właściwości zdrowotne, zastosowanie, uprawa, przeciwwskazania

Jak wygląda rukiew wodna?

Rukiew wodna (Nasturtium officinale), inaczej rzeżucha wodna, to bylina z rodziny Brassicaceae. Posiada rozgałęzioną, wzniesioną lub częściowo pokładającą się dętą łodygę. Liście są pierzastosieczne, lirowate, mięsiste, listek szczytowy jest większy od pozostałych. Rukiew zakwita białymi kwiatami z fioletowym żyłkowaniem. Owoce rukwi stanowi wydłużona łuszczyna, która ma około 15 mm długości. Zapach rukwi wodnej jest charakterystycznie ostry.

Naturalnie roślina występuje w zachodniej Azji, Europie oraz Afryce. Obecnie jednak zasięg gatunku jest szerszy, roślina rośnie też w północnej i południowej Ameryce, ale też w południowej Afryce, Australii i Nowej Zelandii.

Rukiew wodna w Polsce jest gatunkiem rzadkim, choć można ją znaleźć w całym kraju, oprócz części północno-wschodniej. Występuje w siedliskach wodnych, takich jak rzeki, jeziora, brzegi strumieni itp. Gatunek ten jest obecnie pod ochroną częściową. Rukiew wodna została wpisana na polską czerwoną listę paprotników i roślin kwiatowych z kategorią NT, czyli gatunek bliski zagrożenia.

Rukiew wodna – wartość odżywcza

Rukiew jako surowiec zielarski to doskonałe źródło witamin, minerałów i innych cennych dla zdrowia składników. W rukwi wodnej obecne są:

• minerały: potas, wapń, magnez, cynk, mangan, żelazo, fosfor, sód, miedź, selen;
• witaminy: K, A, C, E, z grupy B (B₃, B₆, B₂, B₁);
• luteina i zeaksantyna;
• flawonoidy (m.in. kwercetyna).

W 100 g rukwi wodnej znajdują się: białka (2,3 g), tłuszcze (0,1 g), węglowodany (1,29 g), błonnik (0,5 g). Kaloryczność rukwi wodnej jest niska, wynosi 11 kcal w 100 g. Warto dodać, iż Amerykańskie Centrum Kontroli Chorób i Prewencji uznało rukiew wodną za najzdrowsze warzywo na świecie.

Surowiec zielarski stanowią liście i łodygi, które pozyskuje się ze stanu naturalnego od kwietnia do września. Zalety rukwi wodnej wykorzystywane są w medycynie, kosmetyce i kuchni.

Rukiew wodna – właściwości zdrowotne

Prozdrowotne działanie rukwi wodnej wykorzystywane jest od najdawniejszych czasów. Roślinę stosuje się w medycynie ludowej – rukiew jest dobra na zaparcia, pomaga przy zaburzeniach pracy wątroby, kaszlu, a współczesna fitoterapia zaleca ją na ukojenie nerwów.

Rzeżucha wodna wykazuje właściwości przeciwnowotworowe, gdyż zawiera izotiocyjaniany. Substancje te, odpowiedzialne za charakterystyczny smak rukwi wodnej, hamują namnażanie komórek rakowych, a także zapobiegają nawrotom nowotworu.

Rukiew wodna to bomba witaminowa, a wyciąg z tej rośliny podaje się osobom borykającym się z awitaminozą. Dzięki dużej zawartości witaminy C podnosi odporność organizmu. Spożywanie rukwi wodnej korzystnie wpływa na proces przemiany materii. Ponadto działa ona żółciopędnie, wykrztuśnie, antybakteryjnie, a także przeciwzapalnie.

Roślina korzystnie wpływa na krzepliwości krwi, pomaga przy obfitym miesiączkowaniu. Obniża też poziom trójglicerydów i cholesterolu LDL, podwyższając poziom dobrego cholesterolu HDL. Niski indeks glikemiczny rukwi wodnej sprawia, iż stabilizuje ona poziom glukozy we krwi.

Rukiew wodna – zastosowanie

Właściwości rukwi wodnej wykorzystywane są nie tylko w lecznictwie. Z uwagi na zawartość dobroczynnych związków aktywnych roślina znajduje szersze zastosowanie.

Rukiew wodna w kosmetyce

Rukiew wodna, dzięki antyoksydantom (beta-karoten, witaminy C i E), opóźnia proces starzenia skóry. Witamina E, zwana „witaminą młodości” dba o skórę, sprawiając, iż wygląda ona zdrowo i młodo. Rukiew wodną można stosować zewnętrznie w formie okładów czy maseczek. Dzięki takim zabiegom skóra będzie wygładzona, oczyszczona, elastyczna, młoda. Ponadto roślina reguluje wydzielanie sebum, a także rozjaśnia piegi i łagodzi przebarwienia.

Do czego można dodać rukiew wodną w kuchni?

Rukiew ma lekko pikantny smak, dzięki czemu nadaje się do wielu potraw. Może stanowić ciekawy dodatek do kanapek, sałatek, past warzywnych, koktajli. Dostępna jest też rukiew wodna w proszku oraz rukiew suszona. Przepisy z rukwią wodną cieszą się coraz większą popularnością. Sałatka z dodatkiem świeżych listków na pewno przypadnie do gustu niejednemu smakoszowi.

Cena rukwi wodnej zależna jest od tego, w jakiej postaci chcemy kupić roślinę: młode listki, sadzonkę czy suszone ziele.

Rukiew wodna – uprawa na parapecie

Uprawa rukwi wodnej nie jest trudna. Należy tylko wybrać słoneczne lub lekko zacienione miejsce z żyzną, wilgotną glebą. Rzeżucha wodna może także być uprawiana w doniczce na parapecie. Nasiona rukwi wodnej dostępne są w sklepach ogrodniczych lub w sprzedaży wysyłkowej. Należy je wysiać w okresie od marca do kwietnia (pod osłony) lub od maja do sierpnia (na powietrzu). Sadzonki rukwi wodnej należy wysadzić do żyznej gleby. Jesienią można już pozyskiwać surowiec zielarski. Rukiew wodna rośnie również w akwarium.

Przeciwwskazania do stosowania rukwi wodnej

Rukiew wodna, podobnie jak większość innych ziół, nie może być spożywana w nadmiernych ilościach, gdyż może doprowadzić do podrażnienia dróg moczowych.

Nasturtium officinale nie jest wskazane dla osób borykających się z wrzodami żołądka i dwunastnicy oraz stanami zapalnymi nerek i jelit. Przeciwwskazaniami do stosowania rukwi są też okres ciąży i karmienia piersią.