Jasnota purpurowa – właściwości zdrowotne, zastosowanie

Jak wygląda jasnota purpurowa?

Lamium purpureum L., czyli jasnota purpurowa, jest rośliną pospolitą zarówno w Polsce jak i w pozostałych krajach europejskich. Najprawdopodobniej pochodzi jednak z obszarów Azji mniejszej. Gatunek ten spotkać można na polach, łąkach, w przydomowych ogródkach oraz terenach ruderalnych. Za swoje siedliska wybiera najczęściej podmokłe żyzne gleby próchnicze o wysokim stopniu przepuszczalności.

Jasnota purpurowa należy do rodziny jasnotowatych (łac. Lamiaceae) i jest bliską „krewniaczką” znacznie szerzej wykorzystywanej w fitoterapii jasnoty białej (łac. Lamium album L.). Wielu osobom kojarzy się także z pokrzywą , dlatego też jej dawna nazwa zwyczajowa brzmiała „pokrzywa głucha purpurowa”.

Jasnota to zwykle jednoroczna roślina zielna, której rozgałęziająca się u nasady łodyga może osiągać od 10 do maksymalnie 40 cm wysokości. Sercowate, obrośnięte niewielkimi włoskami liście formują kilka rzędów. Spomiędzy nich wyrastają purpurowe kwiaty. Kolor purpury przybierają także górne partie liści oraz pędu.

Roślina kwitnie od marca do października, najintensywniej w okresie pomiędzy kwietniem a lipcem. Wydziela charakterystyczny nieprzyjemny zapach. Ponieważ jest gatunkiem stosunkowo ekspansywnym (jej nasiona roznoszone są nie tylko przez wiatr, ale i mrówki), powszechnie uznaje się ją za chwast. Niestety obecność jasnoty purpurowej często negatywnie wpływa na wzrost innych gatunków. Z drugiej zaś strony to także roślina miododajna i użyteczna roślina lecznicza, choć zdecydowanie w tym względzie niedoceniana.

Jasnota purpurowa – właściwości lecznicze

Co zatem cennego skrywa w sobie Lamium purpureum? Otóż wykorzystywane w lecznictwie ziele obfituje w szereg substancji aktywnych, należących do różnych grup. Właściwości lecznicze jasnota purpurowa zawdzięcza zatem takim związkom jak: irydoidy, olejek eteryczny, flawonoidy, kwasy fenolowe (m.in. kwas kawowy, kwas chlorogenowy i kwas hydroksycynamonowy), sole mineralne oraz węglowodany.

Jakie jest więc jej działanie? Przede wszystkim dotyczy ono dobroczynnego wpływu na układ trawienny. Jak podaje znany polski fitoterapeuta dr Różański, jasnota purpurowa pobudza wydzielanie soku żołądkowego oraz zwiększa jego kwasowość, usprawniając tym samym procesy trawienia. Posiada ponadto właściwości przeciwutleniające oraz przeciwzapalne. Chroni wątrobę, a także działa przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo.

Poza tym, zwykle podkreśla się jej korzystny wpływ przy zaburzeniach związanych z cyklem menstruacyjnym u kobiet. Podobnie jak jasnota biała, hamuje bowiem nadmierne krwawienia miesiączkowe oraz towarzyszące im objawy, w tym bolesne skurcze brzucha. Ekstrakty z ziela Lamium purpureum posiadają także działanie uspokajające. Poza tym jasnota purpurowa zmniejsza napięcie mięśni szkieletowych oraz jest jednym ze starych babcinych sposobów na bóle głowy i zwiększone ciśnienie krwi.

Warto także wspomnieć, że niegdyś gatunek ten wykorzystywano jako środek odstraszający mole . W tym celu jasnotę umieszczano pomiędzy ubraniami w szafie lub rozwieszano w izbach.

Kiedy stosować jasnotę purpurową?

Tradycyjne ziołolecznictwo zaleca stosowanie jasnoty purpurowej w następujących przypadkach:

• dolegliwości miesiączkowe (bolesne skurcze brzucha, nadmierne i przedłużające się krwawienia);
• migrenowe bóle głowy;
• zaburzenia trawienia, niedokwasota (podnosi kwasowość soku żołądkowego i poprawia wydzielanie enzymów trawiennych);
• podwyższone ciśnienie krwi;
• ból i napięcie mięśni szkieletowych;
• upławy;
• stany zapalne skóry.

Jak stosować jasnotę purpurową?

Zastosowanie jasnoty purpurowej opiera się przede wszystkim na przyjmowaniu wyciągów wodnych z ziela. Jak zatem przyrządzić napar? Wystarczy 1-2 łyżki ususzonego ziela jasnoty purpurowej zalać szklanką wrzątku i zostawić pod przykryciem na ok. 15 minut (pić 1-2 razy dziennie). Ze świeżego ziela można także przygotować intrakt lub nalewkę.

Ponieważ ziele jasnoty purpurowej zbiera się przede wszystkim ze stanu naturalnego i raczej nie jest ono dostępne w w sprzedaży, dokonując zbiorów warto pamiętać o kilku ważnych zasadach. Po pierwsze kwitnące ziele należy zbierać z terenów czystych, z dala od ulic i autostrad. Po drugie należy zbierać wyłącznie zdrowe okazy. Po trzecie zbioru można dokonywać tylko wówczas, gdy mamy absolutną pewność co do zbieranego gatunku. Niestety wiele innych roślin rosnących w Polsce ogólnym pokrojem (w tym kształtem i kolorem kwiatów) przypomina jasnotę purpurową.

Czy jasnota purpurowa jest trująca?

Ziele jasnoty purpurowej jest jadalne, zarówno świeże jak i gotowane. Dawniej było ono całkiem popularne w kulinariach, jako dodatek do zup i sałatek. Lamium purpureum posiada charakterystyczny smak (jej kwiaty są delikatnie słodkie), który znakomicie wzbogaca walory smakowe potraw.