Jasnota biała – właściwości i zastosowanie lecznicze, skutki uboczne, przeciwwskazania

Jasnota biała – co to jest, jak wygląda, gdzie rośnie, kiedy kwitnie?

Jasnota biała (Lamium album), nazywana pokrzywą białą lub pokrzywą głuchą (czasem także pokrzywą martwą), to wieloletnia roślina z rodziny jasnotowatych. Osiąga ona wysokość ok. 60 cm. Jasnota biała ma rozłożone naprzeciwlegle liście o wydłużonym, sercowatym kształcie. Brzegi są grubo piłkowane. Jasnozielone listki rosną na krótkich ogonkach i wydzielają charakterystyczny zapach. Łodyga rośliny jest wzniesiona, nierozgałęziona, słabo owłosiona lub prawie nagie. Roślina wytwarza liczne podziemne odnogi. Kwiaty jasnoty białej są białe, wielkości ok. 2,5 cm. Roślina kwitnie od maja do listopada. Owoc stanowi rozłupnia z rozłupkami.

Z wyglądu jasnota przypomina pokrzywę, jednak jej liście nie parzą – stad nazwa głucha pokrzywa.

Występuje powszechnie w Europie i na obszarach Azji. Jasnota biała w Polsce rośnie dziko w zaroślach, przy drogach, ogrodach, sadach, przy drogach. Nasiona jasnoty białej są rozsiewane przez wiatr. Bylina preferuje wilgotne, zacienione miejsca, z żyzną próchniczną gleba. Uprawa jasnoty białej nie jest trudna. Ze względu na właściwości lecznicze rośliny warto ją mieć w swoim ogrodzie.

Przeczytaj: Torbiel w zatoce, jak leczyć torbiele zatok?

Jasnota biała – co zawiera, jak zbierać i jak suszyć?

Surowiec zielarski stanowi kwiat jasnoty białej (Lamii albi flos) oraz ziele jasnoty (Lamii albi herba). Aby skorzystać z ich leczniczych właściwości, należy wiedzieć jak zbierać i jak suszyć roślinę. Zioło zbiera się ze stanowisk naturalnych, oddalonych od dróg i innych zanieczyszczeń. Suszy się je w zacienionym i przewiewnym pomieszczeniu, rozłożone cienką warstwą. Można też suszyć w suszarni ogrzewanej o temperatury do 35 stopni. Zbyt długie suszenie sprawia, iż kwiaty łatwo ciemnieją.

Jasnota biała zawiera cenne dla zdrowia składniki:

• flawonoidy (m.in. kwercetynę, rutynę),
• kwasy organiczne (kwas cynamonowy, rozmarynowy, p-kumarowy, chlorogenowy, kwas kawoilochinowy),
• garbniki,
• saponiny,
• glikozydy irydoidowe,
• związki śluzowe,
• olejki eteryczne.

Liście jasnoty białej zawierają witaminę C i prowitaminę A. Wszystkie te związki korzystnie wpływają na organizm.

Jasnota biała – właściwości lecznicze

Działanie jasnoty białej na organizm dostrzeżono już w starożytności. W średniowieczu pisał o niej m.in. Dioskurides. W pierwszym polskim zielniku Szymona Syreniusza (1613) znajdziemy opis jasnoty białej jako rośliny leczniczej. Dawniej zalecano kwiat jasnoty na biegunki u dzieci, a także do okładów na rany.

Ziele jasnoty ma właściwości ściągające, przeciwkrwotoczne, antybakteryjne, przeciwzapalne, żółciopędne, rozkurczowe i ułatwiające trawienie.

Jasnota biała jest rośliną jadalną, dlatego też ma zastosowania kulinarne. Młode, zbierane wiosną listki można udusić jak szpinak lub dodawać do sałatek. Współcześnie ziele jasnoty stosuje się wewnętrznie, jak i zewnętrznie.

Jasnota biała – na co pomaga?

Jasnota biała pomaga na obfite, bolesne miesiączki, a także objawy stanów zapalnych narządów rodnych. Korzystnie wpływa na pracę układu pokarmowego, wspomaga pracę wątroby, trzustki i śledziony. Zalecana jest przy wzdęciach i uczuciu przepełnienia.

Płukanki z jasnoty białej stosuje się przy zapaleniu gardła, krtani i jamy ustnej. Głucha pokrzywa stosowana jest też przy nieżytach dróg oddechowych. Ułatwia odkrztuszanie i pomaga usunąć zalegającą w drogach oddechowych flegmę, dlatego często zaleca się jasnotę białą na kaszel.

Ziele jasnoty wykazuje też działanie moczopędne, dzięki czemu pomaga usunąć z organizmu szkodliwe produkty przemiany materii. Biała pokrzywa korzystnie wpływa również na układ krwionośny – uszczelnia ściany naczyń krwionośnych, zwiększa ich elastyczność. Ziele często wchodzi w skład mieszanek o działaniu uspokajającym, poprawiających jakość snu.

Można spotkać się także z zaleceniem stosowania jasnoty białej na mięśniaki i torbiele.

Głucha pokrzywa – zastosowanie lecznicze na skórę

Działanie lecznicze jasnoty białej wykorzystuje się także zewnętrznie. Okłady z jasnoty białej stosowane na zranioną skórę działają przeciwzapalnie i antyseptycznie, przyspieszają gojenie.

Ziele może pomóc w zewnętrznych schorzeniach narządów rodnych, przy stanach ropnych. Jasnota biała to naturalny lek na upławy i zapalenia pochwy. Kwiat jasnoty stosuje się tu zewnętrznie (kąpiele, okłady) oraz wewnętrznie (napar, irygacje). Stosowanie tego typu domowych sposobów nie może, oczywiście, zastąpić fachowego leczenia.

Ze względu na oczyszczające właściwości ziela, można je stosować w zwalczaniu trądziku młodzieńczego oraz różnych wysypek skórnych. Płukanki zalecane są przy łupieżu i swędzeniu skóry głowy. Jasnota biała to doskonały naturalny specyfik na włosy. Okłady z naparu przyniosą ulgę zmęczonym oczom, zniwelują opuchnięcia i cienie pod oczami. Dzięki tym właściwościom jasnota biała znalazła zastosowanie w kosmetyce do produkcji kosmetyków (np. kremy, szampony).

Jasnota biała – przeciwwskazania i skutki uboczne

Ziele stosowane w odpowiednich dawkach nie powoduje skutków ubocznych. Jasnota biała u kobiet w ciąży i matek karmiących może być stosowana tylko zewnętrznie. Napary a z kwiatu jasnoty wytwarzane na bazie wody lub mleka można podawać również dzieciom.

Warto wiedzieć, iż występuje też inna odmiana jasnoty – jasnota purpurowa, która nie znalazła jednak zastosowania w lecznictwie.