Mentol – właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania, czy mentol jest szkodliwy?

Z czego robi się mentol?

Mentol pod względem chemicznym to alkohol z grupy monoterpenów monocyklicznych. Występuje w przyrodzie przede wszystkim jako główny składnik olejku miętowego, z którego pozyskiwany jest na drodze ekstrakcji. Choć najpopularniejsze odmiany mięty to mięta polna i mięta pieprzowa, przemysłowo jest on przede wszystkim pozyskiwany z mięty japońskiej (do 90%). Oprócz tego w niewielkich ilościach występuje w roślinach jasnotowatych, takich jak szałwia, lawenda, melisa, bazylia czy macierzanka. Na drodze krystalizacji olejku eterycznego uzyskuje się mentol krystaliczny w formie przezroczystych, rozpuszczalnych w rozpuszczalnikach organicznych kryształów, o niskiej temperaturze topnienia (około 44 stopnie Celsjusza). Może on być także produkowany metodami syntetycznymi z innych związków organicznych.

Na co jest mentol? Właściwości mentolu

Najbardziej znane właściwości mentolu to przede wszystkim orzeźwiający zapach i odczuwane uczucie świeżości i chłodu. Oprócz tego charakteryzuje się on licznymi właściwościami biologicznymi, do których zaliczamy:

• łagodzenie dolegliwości trawiennych, niestrawności czy bólu brzucha;
• działanie bakteriobójcze i przeciwświądowe;
• drażnienie zakończeń nerwowych w skórze;
• działanie pilomotoryczne (efekt „gęsiej skórki”);
• działanie chłodzące;
• właściwości przeciwzapalne;
• działanie udrażniające (zmniejsza obrzęk błon śluzowych nosa).

Bardzo istotne jest ponadto przeciwbólowe działanie mentolu, możliwe dzięki aktywacji receptorów opioidowych i hamowaniu przewodzenia przez zakończenia nerwowe sygnałów bólowych. Warto pamiętać, że choć początkowo mentol wykazuje działanie chłodzące, z czasem dochodzi do podniesienia temperatury w miejscu aktywacji receptorów, a w efekcie zwiększenia ukrwienia danego miejsca i podniesienia jego temperatury.

Pamiętajmy jednak, że mentol jest substancją lotną, dlatego większość jego właściwości ma charakter krótkotrwały. W wysokim stężeniu natomiast wykazuje on właściwości drażniące.

Mentol – zastosowanie w medycynie

Ze względu na swoje działanie, w tym zwłaszcza właściwości przeciwbólowe i antyseptyczne mentol znalazł zastosowanie jako składnik leków do stosowania zewnętrznego jak i wewnętrznego, w tym:

• na przeziębienie i katar;
• na obrzęki i stłuczenia;
• przeciwbólowych;
• na niestrawność.

Powszechnie dostępne są zarówno leki jak i suplementy diety zawierające mentol. Duża popularnością cieszą się także takie produkty apteczne jak plastry chłodzące z mentolem czy sztyfty do nosa. Stanowi on także składnik preparatów łagodzących świąd, np. po ukąszeniu owadów. Warto również zaznaczyć, że mentol znajduje zastosowanie w stomatologii, jako środek miejscowo znieczulający i chłodzący w trakcie zabiegów.

Mentol – zastosowanie w przemyśle

Jeżeli chodzi o zastosowanie, mentol wykorzystywany jest także w przemyśle kosmetycznym, między innymi jaki składnik nadający smak i zapach czy zapewniający uczucie chłodu, w takich kosmetykach jak:

• płyny do higieny jamy ustnej;
• pasty do zębów;
• żele pod prysznic;
• szampony;
• toniki;
• dezodoranty;
• balsamy czy żele po opalaniu.

Mentol krystaliczny stanowi także dodatek do popularnych środków czystości (płyny do naczyń, płyny do mycia podłóg) czy chusteczek higienicznych. W przemyśle spożywczym natomiast jest on stosowany jako składowa gum do żucia czy odświeżających cukierków.

Czy mentol jest szkodliwy? Przeciwwskazania i skutki uboczne stosowania mentolu

Warto pamiętać, że choć uznaje się mentol za substrat bezpieczny, stosowany w nadmiarze (zarówno wewnętrznie jak i zewnętrznie) może wywoływać efekt toksyczny.

Zwłaszcza u osób wrażliwych i skłonnych do alergii kosmetyki i preparaty farmaceutyczne zawierające mentol do stosowania zewnętrznego mogą wywoływać liczne działania niepożądane. Większość objawów występuje jednak wyłącznie w miejscu aplikacji produktu. Wśród najczęściej obserwowanych wymienia się:

• zaczerwienienie;
• podrażnienie;
• pieczenie;
• obrzęk;
• wysypkę.

Mentol stosowany doustnie (np. jako składnik sprayów czy tabletek na gardło) może z kolei powodować ból i pieczenie języka.

Co więcej należy pamiętać, że mentol krystaliczny to substancja lotna, która w wysokich stężeniach może powodować podrażnienie dróg oddechowych oraz układu pokarmowego.

Choć mentol stanowi bezpieczny składnik leków, nie powinien on być stosowany u:

• dzieci poniżej 1. roku życia (może wywoływać odruch bezdechu);
• kobiet w ciąży;
• kobiet karmiących piersią;
• pacjentów w trakcie przyjmowania leków obniżających ciśnienie krwi;
• pacjentów stosujących leki przeciwcukrzycowe.