Dyspareunia – ból w czasie stosunku – przyczyny, leczenie

Ból w czasie stosunku – kiedy się pojawia?

Ból w czasie odbywania stosunku określany jest medycznym terminem – dyspareunia. Pojęcie to definiowane jest jako odczuwanie ciągłego lub nawracającego bólu w okolicy narządów płciowych przed stosunkiem, w trakcie lub po nim. Ból odczuwany podczas stosunku może mieć różne przyczyny – może być zależy od chorób podstawowych lub uwarunkowany psychiczne.

Duży odsetek kobiet skarży się na ból w czasie stosunku na jakimś etapie swojego życia. Jeżeli pojawiają się takie bóle, warto skorzystać z porady specjalisty. Leczenie polega na podjęciu odpowiedniego postępowania w zależności od rodzaju przyczyny i ma na celu zmniejszenie lub wyeliminowanie dolegliwości.

Przeczytaj też: Stres a seks

Bóle odczuwane w okolicach narządów rodnych (wejścia do pochwy, sromu, wewnątrz narządów rodnych) mogą objawiać się w różny sposób i w różnych okolicznościach, jako:

• ból pochwy odczuwany tylko podczas penetracji członka lub przy wprowadzaniu go pochwy;
• ból odczuwany tylko z niektórymi partnerami lub w konkretnych okolicznościach;
• ból podczas seksu odczuwany w wyniku zbyt gwałtownych i głębokich ruchów frykcyjnych, czyli ból związany z głęboką penetracją;
• ból opisywany jako palący lub przejmujący.

Pojawienie się bólu może być nagłe, nawet po wcześniejszych bezbolesnych stosunkach. Określenie jego charakteru i momentu występowania ma kluczowe znaczenie w postawieniu diagnozy.

Przeczytaj też: Pieczenie penisa – co może być przyczyną?

Suchość pochwy – przyczyna bólu w czasie stosunku

Jednym z najczęstszych przyczyn dyskomfortu, pieczenia i palenia w pochwie jest niewłaściwe nawilżenie, czyli suchość pochwy. Ból podczas penetracji może pojawić się na różnych etapach życia i w różnych fazach cyklu. Najczęściej ból towarzyszy wprowadzaniu członka, ale także już w trakcie penetracji. To nie tylko problem samego komfortu odbywania stosunku, ale także większe ryzyko mikrourazów, a tym samym infekcji intymnych. Przyczyną suchości pochwy i bólu podczas penetracji są zazwyczaj wahania poziomu hormonów – estrogenów. Nawilżenie pochwy zmienia się w cyklu niezależnie od stanu podniecenia i chęci na seks. Dlatego warto sięgać po lubrykant w te dni cyklu, gdy nawilżenie nie jest wystarczające.

Przeczytaj więcej na temat: Niski progesteron – leczenie, objawy, skutki

Ból przy stosunku w czasie menopauzy

Suchość pochwy może pojawiać się na kilka dni przed okresem. Objaw ten towarzyszy także kobietom w ciąży i po porodzie. Znacznie poważniejsze konsekwencje ma brak odpowiedniego nawilżenia w okresie menopauzy. Ta może oznaczać tak zwaną atrofię pochwy. W wyniku naturalnego dla wieku spadku stężenia estrogenów, progesteronu oraz androgenów dochodzi do zmian zanikowych w śluzówce pochwy. Skutkiem tego jest niski stopień nawilżenia, brak jędrności, gorsze ukrwienie. Mniej śluzu w pochwie i początek zmian atroficznych może powodować spadek libido u kobiet i właśnie dyspareunię – objawy to ból pochwy podczas stosunku, a także świąd okolic intymnych i pieczenie pochwy oraz zmianę wyglądu wydzieliny pochwowej.

Przeczytaj też: Infekcje intymne u mężczyzn

Dyspareunia – jakie są przyczyny?

W większości przypadków dyskomfort w czasie współżycia jest wynikiem zbyt krótkiej gry wstępnej. Tak zwany szybki seks nie zawsze prowadzi do naturalnego i wystarczającego do odbycia bezbolesnego stosunku nawilżenia pochwy. W czasie prób penetracji pojawia się ból na początku stosunku. Bywa też, że para, która dotychczas miała już takie doświadczenia użyje niewłaściwego lubrykantu, co powoduje miejscowe podrażnienie i pieczenie pochwy. I prostszy skład lubrykantu tym lepiej, warto pamiętać, że lubrykanty nadają się do użytku przez 3-4 miesiące po otwarciu.

Wśród najważniejszych przyczyn bólu podczas seksu wymienia się:

• wspomnianą już suchość pochwy w okresie menopauzy,
• niewłaściwe nawilżenie pochwy jako wynik leczenia (po lekach takich jak tabletki antykoncepcyjne),
• stany po zabiegach ginekologicznych (np. po operacji usunięcia jajników, macicy),
• stany zapalne w obrębie miednicy,
• infekcje intymne,
• lęk przed seksem i inne czynniki psychiczne (np. uraz po doświadczonej wcześniej przemocy),
• wady anatomiczne narządów płciowych,
• wulwodynię (ból sromu i zewnętrznych narządów płciowych).

Szczególnej uwagi wymaga ból podczas stosunku w ciąży. Dyspareunia może być wynikiem infekcji. Mogą stać za nimi takie zmiany w drogach rodnych jak np. bakteryjne zapalenie pochwy i sromu, drożdżyca pochwy, nadżerka szyjki macicy.

Zobacz też: Orgazm pochwowy – jak przebiega, jak wywołać?

Ból podczas stosunku w ciąży

Ból pochwy w ciąży w czasie stosunku lub tuż po nim jest najczęściej niegroźnym objawem zmian jakie odbywają się w ciele i psychice przyszłej mamy. Błony śluzowe wyścielające pochwę i srom są w tym czasie bardziej podatne na uszkodzenia związane z odbywaniem stosunku i zarazem bardziej wrażliwe na bodźce czuciowe. Sygnałem alarmowym powinno być zawsze dołączające się krwawienie z pochwy. To wymaga zawsze szybkiej interwencji lekarskiej. Może oznaczać np. łożysko przodujące. Ból podczas stosunku po porodzie może być spowodowany tym, że rodzice zbyt wcześnie rozpoczęli współżycie, a układ hormonalny nie powrócił do stanu przed zajściem w ciążę.

Przeczytaj: Krwawienie podczas stosunku – co może oznaczać?

Ból w czasie stosunku i lęk przed seksem

Nie należy lekceważyć ważnej roli czynników emocjonalnych mających wpływ na jakość życia seksualnego. Do czynników tych należą problemy psychiczne – wszelkie stany lękowe, depresja, kompleksy na tle własnej fizyczności, obawa przed intymnością lub problemy w relacjach z partnerem mogą przyczyniać się do zmniejszenia pobudzenia seksualnego i w następstwie powodować dyskomfort lub ból. Warto tu wspomnieć także o pojęciu pochwicy. To niekontrolowane napięcie mięśni pochwy w wyniku lęków związanych ze współżyciem

Winny może być także stres. W wyniku wzmożonego napięcia psychicznego mięśnie dna miednicy zaciskają się, powodując ból w czasie stosunku. Inną grupą przyczyn mogą być złe wspomnienia i urazy psychiczne. Niekiedy trudno stwierdzić, czy ból w pochwie ma podłoże psychiczne. Początkowo niewielki odczuwany dyskomfort może przekształcić się w strach przed kolejnymi, bolesnymi zbliżeniami, co przeszkodzi w rozluźnieniu się i dodatkowo spotęguje ból.

Przeczytaj też: Pozycje seksualne w ciąży

Ból podczas seksu przy głębokiej penetracji

Fizyczne przyczyny bolesnych stosunków różnią się w zależności od tego, czy jest to ból odczuwany w chwili wejścia członka do pochwy czy w wyniku głębokiej penetracji. Czynniki emocjonalne mogą również być przyczyną wielu odmian bólu związanego z aktywnością seksualną.

Ból w trakcie penetracji może wynikać z suchości pochwy bądź jej niedostatecznego nawilżenia. Często jest wynikiem zbyt krótkiej gry wstępnej. Może być także spowodowany spadkiem poziomu estrogenów po menopauzie, po porodzie lub w czasie karmienia piersią. Znane są również leki, które obniżają popęd płciowy i pobudzenie seksualne, co zmniejsza nawilżenie pochwy i powoduje bolesność w trakcie stosunku. Do leków tych należą: leki antydepresyjne, leki stosowane przy nadciśnieniu, środki uspokajające i tabletki antykoncepcyjne.

Inną przyczyną bólu przy wkładaniu członka do pochwy mogą być przebyte obrażenia, urazy i podrażnienia w okolicach intymnych. Mogą być wynikiem wypadku, operacji chirurgicznych w obrębie miednicy, nacięcia krocza lub wad wrodzonych. Podobnie wszelkie infekcje narządów płciowych i infekcje dróg moczowych mogą powodować ból w czasie stosunku.

Przyczyną dolegliwości bólowych w czasie stosunku może być także pochwica. Jest to dysfunkcja objawiająca się mimowolnym skurczem mięśni wokół wejścia do pochwy, co może powodować silny ból przy wprowadzaniu penisa do pochwy.

Ból przy głębokiej penetracji odczuwany jest w wyniku głębokiej penetracji członka i może nasilać się w niektórych pozycjach. Dyspareunia powodowana jest wówczas przez takie choroby jak:

• endometrioza,
• zapalenie narządów miednicy,
• wypadanie macicy,
• tyłozgięcie macicy,
• mięśniaki macicy,
• zapalenie pęcherza moczowego,
• zespół jelita drażliwego,
• hemoroidy,
• torbiele jajników.

Ból w czasie stosunku może być także następstwem przebytych zabiegów chirurgicznych. Bliznowacenie tkanek po operacjach w obrębie miednicy, np. po histerektomii, może czasem powodować ból w trakcie stosunku. Podobnie postępowanie lecznicze przy nowotworach, jak radioterapia lub chemioterapia, może powodować zmiany powodujące bolesność w trakcie stosunku.

Dyspareunia – jakie badania zrobić?

W rozpoznaniu dyspareunii ważnym elementem jest szczegółowy wywiad lekarski. Lekarz zapyta od kiedy występuje ból, gdzie jest odczuwany i w jaki sposób, czy występuje z każdym partnerem seksualnym i w każdej pozycji. Zapyta też o wcześniejsze doświadczenia seksualne, przebyte operacje i doświadczenia związane z porodem, jeżeli kobieta rodziła. Tylko szczera rozmowa ze specjalistą pozwoli postawić diagnozę.

Ważnym elementem jest badanie ginekologiczne, badanie USG i badanie narządów miednicy. Podczas badania lekarz oceni, czy nie występują infekcje i stany zapalne, nadżerki, czy nieprawidłowości w napięciu błony śluzowej pochwy. Może również próbować zidentyfikować umiejscowienie bólu delikatnie uciskając narządy i mięśnie miednicy. Ginekolog może również przeprowadzić badanie ginekologiczne obejmujące ocenę ścian pochwy i szyjki macicy, wykorzystując przyrząd zwany wziernikiem. Kobiety cierpiące na dyspareunię mogą odczuwać dyskomfort podczas badania.

Dyspareunia – leczenie bólu

Dolegliwości bólowe pojawiające się w czasie współżycia należy skonsultować z lekarzem by wykluczyć w pierwszej kolejności przyczyny somatyczne (zależne od innych chorób). Podjęcie leczenia dyspareunii może znacznie poprawić jakość życia seksualnego, pogłębić zaangażowanie emocjonalne między partnerami, podnieść samoocenę i zwiększyć ochotę na seks. W czasie wizyty, lekarze ginekolodzy często zadają rutynowe pytania o aktywność seksualną i życie intymne. Przed spotkaniem ze specjalistą warto zanotować nazwy wszystkich przyjmowanych leków, zabrać ze sobą wyniki ostatnio przeprowadzonych badań, także obrazowych.

Pytania jakie może zadać lekarz dotyczyć mogą tego od jakiego czasu występują dolegliwości, kiedy i w którym miejscu odczuwany jest ból, czy towarzyszą mu inne dolegliwości, czy ból pojawia się w czasie każdego stosunku, czy były wykryte lub leczone schorzenia ginekologiczne. Inne pytania dotyczyć mogą dolegliwości, które współistnieją z bólem, np. upławy, pieczenie czy świąd stref intymnych.

Sposób postępowania będzie zależał od podstawowej przyczyny bólu w pochwie. Jeśli przyczyną jest infekcja okolic intymnych lub inna choroba zasadnicza, podjęcie jej leczenia może zmniejszyć dolegliwości, a nawet zakończyć terapię. Zmiana leków powodujących problemy z nawilżeniem pochwy również może okazać się pomocna. U wielu kobiet po menopauzie dyspareunia jest spowodowana niewystarczającym nawilżeniem pochwy w wyniku obniżenia poziomu estrogenów. Można temu przeciwdziałać, stosując specjalne żele lub tabletki, a także hormonalne krążki dopochwowe uwalniające niewielkie ilości estrogenów. Lekarz ginekolog może zadecydować także o rozpoczęciu hormonalnej terapii zastępczej.

W leczeniu dyspareunii stosuje się następujące się terapię mająca na celu redukcję intensywności dolegliwości dzięki technikom relaksacji mięśni pochwy, co zmniejsza odczucie bólu. Terapeuta może również zalecić wykonywanie ćwiczeń Kegla, wzmacniających mięśnie dna miednicy lub inne techniki, mające na celu złagodzenie bólu w trakcie stosunku.

Jeśli ból podczas stosunku występował przez długi czas, mogą pojawiać się negatywne reakcje emocjonalne w stosunku do stymulacji seksualnej nawet po wyleczeniu bólu. Jeśli para unikała zbliżeń z powodu bolesnych stosunków, może istnieć potrzeba naprawienia komunikacji i przywrócenia równowagi seksualnej w związku, dzięki psychoterapii par lub terapii seksualnej.

Ból w czasie stosunku a seks

Można próbować eliminować ryzyko wystąpienia przykrych dolegliwości bólowych wprowadzając pewne modyfikacje do utartych zachowań seksualnych. Jednym z nich jest zmiana pozycji seksualnych. Warto wypróbować te pozycje, w których partner znajduje się pod partnerką. Zwykle w tym ułożeniu kobieta ma większą kontrolę nad wykonywanymi ruchami, co umożliwia kontrolę głębokości penetracji. Ból przy wprowadzaniu penisa do pochwy można wyeliminować, jeśli to kobieta będzie sprawować kontrolę.

Nie bez znaczenia jest osiągnięcie porozumienia z partnerem. W przypadku, gdy dolegliwości stają się poważnym problemem i wpływają na jakość pożycia między partnerami, warto szczerze wyrazić swoje obawy i potrzeby. Czuły partner w czasie zbliżenia ograniczy ilość ruchów lub zmniejszy głębokość penetracji co złagodzi ból podczas wkładania członka do pochwy .

Szczególnie mężczyźni powinni pamiętać o dłuższej grze wstępnej, dzięki czemu, dochodzi do lepszego nawilżenia pochwy. Odczuwane wcześniej dolegliwości można ograniczyć poprzez opóźnienie penetracji do momentu osiągnięcia odpowiedniego poziomu podniecenia, a tym samym nawilżenia. Niektóre pary decydują się na stosowanie lubrykantów, które nawilżają pochwę.

Ból podczas stosunku – wideo z seksuologiem

Dyspaurenia – porada seksuologa