Leczenie pochwicy – jak sobie radzić i pokonać pochwicę?

Co to jest pochwica?

Pochwica, nazywana jest zespołem Mariona-Simsa, należy do dysfunkcji seksualnych, które nie są spowodowane zmianami organicznymi ani chorobą somatyczną. Przyczyna pochwicy nie jest do końca poznana, prawdopodobnie ma podłoże psychogenne. Polega na mimowolnym, bardzo bolesnym, skurczu mięśni 1/3 zewnętrznej części pochwy, co uniemożliwia penetrację i normalny stosunek płciowy.

Czasem skurcz dotyczy też mięśni ud, które zaciskają się przy próbie podjęcia kontaktu seksualnego. Pochwica należy do zaburzeń seksualnych związanych z odczuwaniem bólu, do których należy też dyspareunia. Odróżnia ją od niej fakt, że w przypadku dyspareunii dochodzi jednak do współżycia, a ból może pojawić się zarówno w trakcie, jak i po nim.

Zespół dysfunkcjonalny może też przebiegać w postaci:

• obniżenia potrzeb seksualnych,
• awersji seksualnej,
• zaburzenia przebiegu podniecenia,
• zaburzenia orgazmu,
• obniżenia popędu płciowego (libido).

Często wszystkie te warianty współwystępują ze sobą. Większość zaburzeń seksualnych dotyczy kobiet po 50. roku życia; ma to związek ze zmianami hormonalnymi, zachodzącymi w okresie menopauzy. Pochwica z kolei dotyczy kobiet w każdym wieku, bardzo często cierpią na nią bardzo młode pacjentki. Przyczyny pochwicy mają złożoną etiologię, a sama choroba powinna być leczona kompleksowo. Aby pokonać pochwicę leczenie powinno być prowadzone zarówno przez ginekologa, jak i psychologa bądź psychiatrę.

Zobacz też: Orgazm pochwowy – jak przebiega, jak wywołać?

Pochwica a dyspareunia – przyczyny bólu w czasie współżycia

Częstość występowania pochwicy (vaginismus) określa się na od 3 do 17 proc., ale statystyki najprawdopodobniej są zaniżone. Rozbieżności są duże, a wynika to z faktu, że pochwica może być mylona z bolesnymi stosunkami płciowymi, które wynikają z zupełnie innej przyczyny. Dlatego schorzenie to należy różnicować między innymi właśnie z tzw. dyspareunią.

Dyspareunia dotyczy jednak częściej kobiet w wieku perimenopauzalnym i starszych, a wynika to ze spadku hormonów płciowych. Nasilający się hipoestrogenizm powoduje zmiany w śluzówkach pochwy, które są cieńsze, gorzej nawilżone i ukrwione. Skutkuje to bólem w trakcie stosunku. U pań po klimakterium spada też poziom libido, co nie jest bez znaczenia na funkcje płciowe. Na libido największy wpływ mają androgeny, których stężenie po menopauzie również jest niższe.

Dysfunkcje płciowe mogą być związane także z chorobami ogólnymi, takimi jak cukrzyca, nadciśnienie, otyłość, depresja. Przyjmowane na te schorzenia leki same w sobie również mogą mieć negatywny wpływ na życie płciowe. W szczególności leki uspokajające i przeciwdepresyjne, poprzez zwiększanie stężenia serotoniny a obniżanie dopaminy, upośledzają normalną reakcję seksualną. Aby wyleczyć pochwicę, konieczne jest zatem dokładne określenie jej przyczyny. To, czy pochwica jest uleczalna, zależy przede wszystkim od nastawienia pacjentki.

Objawy pochwicy – jak rozpoznać pochwicę?

Aby poradzić sobie z pochwicą należy przede wszystkim zebrać dokładny wywiad lekarski, aby nie postawić błędnej diagnozy. Co więcej, jeżeli rozpoznanie potwierdzi się, pacjentka będzie wymagać przede wszystkim leczenia psychiatrycznego lub seksuologicznego. Nie można jednak od razu zakładać, że kobieta cierpi na pochwicę; w każdym przypadku trzeba wykonać badanie ginekologiczne.

Wykluczy ono ewentualną przyczynę organiczną, np. wady anatomiczne pochwy, takie jak jej zarośnięcie czy przegrody. W przypadku zmian hormonalnych, śluzówka może być atroficzna, nadmiernie sucha (suchość pochwy), z otarciami. Trzeba być uważnym, bo także młode pacjentki, przyjmujące długotrwale doustną antykoncepcję hormonalną, mogą mieć takie zaburzenia. W tej sytuacji maści lub globulki dopochwowe nawilżające pochwę powinny rozwiązać problem bolesnych stosunków.

Jedynym objawem, który podczas badania ginekologicznego może sugerować pochwicę, jest nadmierne napięcie i przeczulica wędzidełka tylnego pochwy, które odpowiada za objawy pochwicy. Nie jest to jednak zjawisko charakterystyczne tylko dla tego zaburzenia i nie występuje z takim samym nasileniem u każdej pacjentki z pochwicą.

Zanim przejdziemy do leczenia pochwicy, w każdym przypadku trzeba zlecić badania mikrobiologiczne, ponieważ ból może być wywołany zakażeniem narządów płciowych, np. infekcją grzybiczą lub bakteryjną – chlamydiozą czy też rzęsistkowicą. Zawsze należy przeprowadzić badanie ultrasonograficzne sondą dopochwową, badanie ogólne krwi i moczu, panel hormonalny.

Pochwica – przyczyny psychologiczne

Przed podaniem jakichkolwiek leków na pochwicę, niezbędne jest przeprowadzenie pogłębionego wywiadu psychologicznego. Jakkolwiek wymienione badania służą wykluczeniu innych schorzeń, tak wywiad ten pozwoli na postawienie diagnozy. Pochwica bowiem najczęściej wynika ze złych doświadczeń seksualnych, jakimi mogą być bolesna, nieudana inicjacja seksualna, ale także wykorzystywanie seksualne w dzieciństwie, przemoc ze strony partnera, kazirodztwo, gwałt.

Czasem tez spowodowana jest zaburzonym, negatywnym obrazem własnego ciała, nadmiernym wstydem, kojarzeniem seksu z czymś złym, brudnym. Zbierając wywiad lekarski, czasem okazuje się, że podłożem choroby może być brak edukacji seksualnej lub przekazywanie fałszywych, negatywnych informacji dotyczących mężczyzn i sfery seksualnej. Pochwica może wynikać z przesadnego radykalizmu religijnego i obyczajowego; według takich kobiet stosunek płciowy powinien być sprowadzony tylko do roli prokreacyjnej, a czerpanie z niego przyjemności jest niewłaściwe. Innymi przyczynami może być też lęk przed ciążą, wstręt przed nasieniem, zaburzone relacje partnerskie, zmuszanie się do stosunku, a także, u kobiet, które jeszcze nie współżyły – nadmierny strach przed defloracją. W niektórych przypadkach farmakologiczne leczenie pochwicy może okazać się zbędne, ponieważ wystarczająca będzie odpowiednio prowadzona terapia. Leki wprowadza się w momencie, kiedy naturalne sposoby okazują się niewystarczające.

Leczenie pochwicy – pochwica pierwotna i pochwica reaktywna

Pochwicę, w zależności od obrazu klinicznego, dzieli się na pochwicę pierwotną i pochwica reaktywną. Pochwica pierwotna uniemożliwia jakikolwiek dostęp do narządów płciowych kobiety, łącznie z badaniem ginekologicznym w celu np. pobrania wymazu cytologicznego. Pochwica reaktywna jest formą nieco łagodniejszą, możliwe jest chociażby założenie wziernika do pochwy, jednak próby podjęcia współżycia kończą się fiaskiem.

Leczenie pochwicy tylko wtedy może zostać zwieńczone sukcesem, jeśli kobieta wyraża silną wolę podjęcia terapii i będzie akceptować podjęte sposoby leczenia. W pochwicy ważne jest także oparcie w partnerze, który rozumie jej problem i będzie ją wspierał. Jeżeli pochwica wynika z zaburzonych relacji między nimi, a chcą ratować swój związek, konieczna będzie terapia partnerska. Podstawą leczenia jest wyeliminowanie mimowolnej, odruchowej reakcji skurczowej pochwy. Aby pomóc kobiecie z pochwicą, konieczne jest oswojenie jej z penetracją, przez stopniowe wsuwanie do pochwy coraz większych przedmiotów, palców. Może to być autopenetracja, ale także penetracja partnerska, która może stanowić pewnego rodzaju grę wstępną . Tego typu ćwiczenia przy pochwicy można traktować jako uzupełnienie specjalistycznej terapii. Mają rozluźniać kobietę i budować pozytywny obraz współżycia seksualnego.

Istotna jest rzetelna edukacja seksualna, przekazywanie obiektywnych informacji na temat seksu; często konieczna jest psychoterapia lub wizyty w gabinecie seksuologicznym. Można też wspomóc się farmakoterapią (leki stosowane w pochwicy to głownie środki przeciwlękowe, przeciwbólowe, małe dawki leków antydepresyjnych). Jednak niczego nie osiągnie się bez naprawy relacji partnerskich i zmian w sposobie myślenia dotyczącym sfery seksualnej. Skuteczność leczenia wynosi około 80 proc., jednak leczenie pochwicy wymaga czasu i najczęściej kilkunastu wizyt u lekarza/ psychologa.

Pochwica – wypowiedź seksuologa