Toksyczne uszkodzenie wątroby – przyczyny, objawy, leczenie

Toksyczne uszkodzenie wątroby – co to jest?

Toksyczne uszkodzenie to stan uszkodzenia miąższu wątroby, komórek wątrobowych – hepatocytów. Najczęściej zdarza się uszkodzenie wątroby po alkoholu oraz powstałe w wyniku przedawkowania leków, które w dawce powyżej terapeutycznej mogą uszkadzać komórki wątrobowe.

Przewlekłe choroby wątroby (jak np wirusowe zapalenie wątroby typy C wywołane przez wirusa HCV) początkowo mogą nie dawać żadnych widocznych objawów poza wzrostem aktywności enzymów wątrobowych. Natomiast uszkodzenie wątroby może dawać objawy niewydolności, zapalenia wątroby, prowadzić do ciężkiego uszkodzenia wątroby, marskości, a nawet śmierci.

Leczenie powinno opierać się na przerwaniu narażenia na działanie substancji uszkadzających wątrobę, unikania ich, przestrzeganiu odpowiedniej diety oraz stosowaniu preparatów poprawiających pracę tego narządu. Zdarza się, że konieczne jest podanie odtrutki. Taka będzie niekiedy skuteczna przy uszkodzeniu wątroby po lekach.

Przyczyny toksycznego uszkodzenia wątroby

Do najczęstszych czynników wywołujących uszkodzenie toksyczne wątroby zaliczamy:

• alkohol,
• leki – antybiotyki, niesteroidowe leki przeciwzapalne, paracetamol, kwas walproinowy, cyklosporyna, leki hormonalne, sterydy, metotreksat,
• pestycydy,
• zatrucie grzybami (w Polsce częste po muchomorze sromotnikowym),
• szkodliwe pyły i gazy.

Uszkodzeniu toksycznemu wątroby sprzyjają ponadto takie czynniki jak: wirusowe zapalenie wątroby, czynniki genetyczne, otyłość, niedożywienie. Alkoholowe choroby wątroby szybciej dają objawy u kobiet niż u mężczyzn. Objawy alkoholowego stłuszczenia wątroby, niewydolności i uszkodzenia pojawią się więc wcześniej u pań.

Toksyczne uszkodzenie wątroby – objawy

Objawy uszkodzenia wątroby zależą m.in. od przyczyny, która doprowadziła do uszkodzenia wątroby oraz od dawki toksycznego czynnika. Obraz kliniczny może przebiegać z bezobjawowym zwiększeniem wartości enzymów wątrobowych aż do piorunującej niewydolności wątroby. Toksyczne uszkodzenie wątroby może wywoływać odczyny zapalne oraz prowadzić do rozrostu tkanki łącznej, wskutek czego rozwija się marskość wątroby.

Wśród objawów, które mogą wskazywać na zapalenie wątroby zaliczamy: żółtaczkę, objawy skazy krwotocznej w tym wybroczyny na skórze, ból wątroby, nadbrzusza i ból pod prawym żebrem, utratę apetytu, biegunkę, nudności, bóle głowy, bóle stawów, osutkę, gorączkę a czasem encefalopatię przebiegającą z sennością a nawet śpiączką. W najcięższych przypadkach uszkodzenie wątroby kończy się zgonem pacjenta.

Uszkodzona wątroba – jakie badania zrobić?

Podstawowe znaczenie w rozpoznaniu toksycznego uszkodzenia wątroby ma obraz kliniczny oraz wywiad zebrany od chorego, który może pomóc zidentyfikować czynnik wywołujący uszkodzenie wątroby. Bardzo pomocne okazują się również badania laboratoryjne obejmujące:

• wzrost aktywności enzymów wątrobowych: aminotransferazy asparaginowej i alaninowej oraz GGTP; podwyższone GGTP (gammaglutamylotrasferaza) jest charakterystyczne dla uszkodzenia wątroby;
• morfologię krwi, która może ujawnić małopłytkowość,
• zaburzenia układu krzepnięcia obejmujące wzrost INR, wydłużenie czasu protrombinowego,
• wzrost stężenia bilirubiny.

W niektórych przypadkach lekarz zleca także badanie TK jamy brzusznej oraz bardzo rzadko biopsję wątroby.

Jak leczyć toksyczne uszkodzenie wątroby?

Ciężkie uszkodzenie wątroby leczone jest w warunkach szpitalnych na oddziałach intensywnej opieki medycznej. Postępująca niewydolność wątroby może doprowadzić do śpiączki, zaburzeń świadomości, zaburzeń czynności układu pokarmowego, zmian na skórze. Podejrzenie ostrego uszkodzenia wątroby wymaga od lekarza zdobycia wywiadu od pacjenta, a jeżeli nie jest to możliwe od jego rodziny. Odpowiedź na pytania – co uszkodziło wątrobę, daje większe szanse na uratowanie pacjenta i ochronę komórek wątroby przed dalszym ich uszkodzeniem.

Chora wątroba wymaga długotrwałej terapii. W przypadku toksycznego uszkodzenia wątroby należy przede wszystkim unikać substancji, która doprowadziła do uszkodzenia wątroby. Polekowe uszkodzenie wątroby może być wynikiem stosowania leku, którego nie możemy odstawić. W tym przypadku powinniśmy ograniczyć przyjmowanie tego preparatu do najmniejszej możliwej dawki, co zawsze należy skonsultować z lekarzem. Regeneracja wątroby i poprawa jej funkcji może zostać osiągnięta ponadto dzięki stosowaniu odpowiednich preparatów.

Tabletki wspomagające pracę wątroby mogą zawierać m.in.: wyciąg z karczocha, wyciąg z ostropestu plamistego, L-asparaginę i L-ornitynę, witaminy B i E. Ważną rolę odgrywa prawidłowa dieta wątrobowa opierająca się na wykluczeniu składników syntetycznego pochodzenia, unikaniu konserwowanych, spleśniałych, sfermentowanych potraw. Uszkodzona wątroba powinna skłonić nas do bezwzględnego wstrzymania się od spożywania alkoholu.