Refluks dwunastniczo-żołądkowy – przyczyny, objawy i leczenie refluksu żółciowego

Refluks dwunastniczo-żołądkowy – co to jest?

Refluks żółciowy (refluks dwunastniczo-żołądkowy, refluks jelitowo-żołądkowy, refluks żółciowy) to cofanie się treści pokarmowej oraz żółci i soków trzustkowych z dwunastnicy do żołądka przez odźwiernik. Efektem tego jest zaburzenie pH treści pokarmowej znajdującej się w żołądku.

Fizjologicznie ma ona niskie, czyli kwaśne pH. Dostawanie się treści z dwunastnicy do żołądka prowadzi do alkalizacji, czyli podwyższenia pH treści żołądkowej, co ma niekorzystny wpływ na śluzówkę żołądka.

Warto wspomnieć, że powikłaniem refluksu jelitowego jest żółciowe zapalenie żołądka. Choroba wywołana jest właśnie opisywany zarzucaniem żółci do żołądka, co uszkadza błonę śluzową narządu.

Przeczytaj: Wymiotowanie żółcią – co oznacza?

Refluks żółciowy – przyczyny refluksu jelitowo-żołądkowego

Refluksowi dwunastniczo-żołądkowemu często towarzyszy refluks żołądkowo-przełykowy, co oznacza, że treść z dwunastnicy cofa się do żołądka, a następnie do przełyku. Refluks dwunastniczo-żołądkowy jest obserwowany często u pacjentów po cholecystektomii (usunięciu pęcherzyka żółciowego).

Wśród przyczyn refluksu dwunastniczo-przełykowego wyróżnia się:

• zaburzenia relaksacji odźwiernika,
• zaburzenia unerwienia dwunastnicy i dróg żółciowych,
• nieprawidłowy gradient stężeń między żołądkiem a dwunastnicą (zbyt wysokie ciśnienie w dwunastnicy),
• zaburzenia perystaltyki jelit.

Do przyczyn refluksu żółciowego należy zaliczyć także zaburzenia wydzielania somatostatyny wskutek uszkodzenia produkujących ją komórek (komórek D).

Jakie są objawy refluksu dwunastniczo-żołądkowego?

Jeżeli chodzi o objawy refluksu dwunastniczo-żołądkowego, to wymienić tu należy m.in. uczucie cofania się treści pokarmowej do przełyku czy zgagę, czyli nieprzyjemne uczucie pieczenia w przełyku.

Do innych objawów refluksu jelitowo-żołądkowego należą:

• bóle w nadbrzuszu (potocznie ból w dołku),
• nudności,
• wymiotowanie żółcią (wymioty z żółcią),
• nieprzyjemny zapach z jamy ustnej.

Refluksowi żółciowemu mogą towarzyszyć ponadto bóle w klatce piersiowej i przewlekły kaszel (w przypadku współwystępowania refluksu żołądkowo-przełykowego).

Refluks jelitowo-żołądkowy a refluks żołądkowo-przełykowy

Treść znajdująca się w dwunastnicy ma zupełnie inne pH niż niskie pH soku żołądkowego. Cofanie się treści z dwunastnicy i zmiana pH w treści żołądkowej wpływa niekorzystnie na żołądek, co może spowodować m.in. rozrost (hiperplazję) dołeczków żołądkowych. Wskutek cofania się treści pokarmowej dochodzi również do rozszerzania naczyń i zastoju krwi w żołądku.

Ponadto wskutek refluksu dwunastniczo-żołądkowego dochodzi do niepełnej dysocjacji cząsteczek kwasów żółciowych w żołądku, które dysocjują dopiero w przełyku, uszkadzając jego śluzówkę i (prawdopodobnie) wywierając działanie mutagenne na śluzówkę przełyku (prowadzące do mutacji komórek).

Co więcej, cofaniu się treści pokarmowej z dwunastnicy do żołądka czasem towarzyszy także cofanie się treści z żołądka do przełyku, czyli refluks żołądkowo-przełykowy, który może doprowadzić do choroby refluksowej przełyku (GERD) wskutek przewlekłego podrażniania śluzówki przełyku przez kwaśną treść żołądkową.

Refluks – leczenie – jakie badania, dieta i leki na refluks?

Pacjent z podejrzeniem refluksu dwunastniczo-przełykowego powinien zostać skierowany do gastroenterologa. W toku diagnostyki wykonywane są badania:

• endoskopowe (gastroduodenoskopia),
• pH-metria (w tym 24-godzinna pH-metria),
• badania radioizotopowe (test Hida),
• badanie pomiaru zawartości żółci w żołądku (badanie Bilitec).

W leczeniu refluksu dwunastniczo-przełykowego bardzo istotna jest prawidłowa dieta. Należy spożywać regularne posiłki, jeść często, ale w niewielkich ilościach, dieta powinna być lekkostrawna.

Trzeba także unikać napojów z kofeiną, czekolady, pokarmów tłustych, napojów gazowanych, ostrych przypraw, wzdymających warzyw (np. strączkowych) i ciężkostrawnych (np. smażonych) potraw. Zaleca się również unikanie spożywania alkoholu oraz palenia papierosów.

Jak leczyć refluks? Towarzyszący refluks żołądkowo-przełykowy może wymagać podawania leków na refluks z grupy inhibitorów pompy protonowej.