Nietrzymanie gazów – jakie są przyczyny i co robić przy popuszczaniu gazów?

Jakie są przyczyny nietrzymania gazów?

Nietrzymanie gazów i stolca u dorosłych i dzieci określa się mianem inkontynencji (termin ten odnosi się również do nietrzymania moczu). Wrodzone nietrzymanie gazów jelitowych wynika z defektów budowy odbytu oraz patologii rdzenia kręgowego. Częściej mamy jednak do czynienia z z nabytymi przyczynami popuszczania gazów.

Do najczęstszych przyczyn nietrzymania gazów i stolca zaliczamy:

• nietrzymanie gazów po porodzie w wyniku uszkodzenia krocza i zwieraczy odbytu;
• nietrzymanie gazów w ciąży w wyniku spowolnienia pracy jelit;
• nietrzymanie gazów po operacji (powikłania po zabiegach proktologicznych obejmujących leczenie operacyjne takich chorób jak: żylaki odbytu, przetoki okołoodbytnicze, hemoroidy, szczelina odbytu;
• zapalne choroby jelit, czyli zespół jelita drażliwego i choroba Leśniewskiego-Crohna.

Problem może pojawić się również w wyniku urazu miednicy, np. podczas wypadku lub gwałtu.

Zobacz też: Guzek w odbycie – co może oznaczać?

Co jeszcze wywołuje popuszczanie gazów jelitowych?

Problem z nietrzymaniem gazów może wystąpić także u osób zmagających się z przewlekłymi zaparciami bądź wypadaniem odbytnicy. Towarzyszy także takim schorzeniom jak rwa kulszowa, stwardnienie rozsiane, neuropatii cukrzycowej. Typowy jest także nietrzymanie gazów i stolca u osób starszych.

Prawidłowe utrzymywanie gazów i stolca zapewniają zwieracze odbytu oraz inne mięśnie w obrębie miednicy. Aby mechanizm ten działał sprawnie, niezbędne jest także prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Uszkodzenia w obrębie nerwów rdzeniowych w odcinku krzyżowym kręgosłupa oraz unerwienia autonomicznego także może powodować popuszczanie gazów.

Należy także wspomnieć, że nadmiar gazów jelitowych może być wytwarzany w przypadku nadmiernego rozrostu flory bakteryjnej jelit, a także nieodpowiedniej diety.

Zobacz też: Inkontynencja – czym jest i jak ją leczyć?

Nietrzymanie gazów przy hemoroidach

Hemoroidy są to struktury, których rolą jest uszczelnianie odbytu oraz kontrola defekacji (wspólnie ze zwieraczami). W sytuacji, gdy wypełniają się nadmiernie krwią, mamy do czynienia z chorobą hemoroidalną. Na pojawienie się żylaków odbytu narażone są w szczególności osoby mające siedzący i mało aktywny tryb życia. W chorobie hemoroidalnej może dochodzić do zmiany ich ułożenia, co jest przyczyną nietrzymania gazów i stolca.

Oprócz nietrzymania gazów przy hemoroidach mamy do czynienia z innymi typowymi objawami takimi jak: świąd odbytu, ból odbytu, krwawienie przy oddawaniu stolca, uczucie niepełnego wypróżniania, wypadanie hemoroidów, które mogą być wyczuwalne przez pacjenta w okolicy odbytu. Wypadające guzki krwawnicze w początkowym etapie wracają samoistnie do kanału odbytu natomiast w bardziej zaawansowanych stadiach muszą być mechanicznie odprowadzone na miejsce.

Podstawowym badaniem umożliwiającym wykluczenie przyczyn popuszczania gazów są badania endoskopowe, takie jak rektoskopia i anoskopia. Innym rodzajem badania jest defektografia, która umożliwia analizowanie aktu defekacji przy użyciu promieniowania rentgenowskiego. Ważną rolę odgrywają badania czynnościowe: badanie manometryczne oceniające funkcję mięśni zwieraczy odbytu oraz elektromiografia sprawdzająca unerwienie mięśni.

Nietrzymanie gazów po porodzie, przy menopauzie i zaparciach

Nietrzymanie gazów i stolca u różnych pacjentów może mieć odmienny przebieg. Niektórzy pacjenci doświadczają jedynie nietrzymania gazów, a u innych dochodzi do pełnego nietrzymania stolca (inkontencji).

Nietrzymanie gazów po ciąży to wynik w szkodzenia krocza. Mogą pojawić się zarówno dość dyskretne objawy, czyli lekkie popuszczanie gazów, uczucie gwałtownego parcia na stolec, brudzenie bielizny śluzem, ale także bardzo uciążliwe nietrzymanie stolca. Dolegliwości te mogą pojawić się już w ciągu pierwszego roku po porodzie, a także dopiero w okresie menopauzy, gdy osłabieniu ulegają mięśnie dna miednicy.

Nietrzymanie gazów i zaparcia to z kolei efekt wypełnienia jelit zalegającymi masami kałowymi. Chorzy skarżą się na ból i rozpieranie w śródbrzuszu, a wydalanie kału, który jest twardy, odbywa się z trudnością i jest bolesne. Czasami paradoksalnie może dochodzić do przypadkowego wypadania kału.

U części pacjentów z rwą kulszową dochodzi do popuszczania kału przy gazach. Typowym objawem rwy kulszowej jest ból w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, który promieniuje do kończyny dolnej. U co piątego pacjenta z polineuropatią w przebiegu cukrzycy również spotykamy się z tego typu dolegliwościami. Typowymi objawami polineuropatii są: zaburzenia czucia w obrębie kończyn, osłabienie siły mięśniowej, różne zaburzenia autonomiczne.

Co robić przy nietrzymaniu gazów – ćwiczenia, leki, dieta

Podobnie jak w przypadku wielu innych dolegliwości podstawową metodą leczenia nietrzymania gazów jest usunięcie przyczyny, która doprowadza do opisywanych objawów. W sytuacji, gdy trwałe wyleczenie choroby podstawowej nie jest możliwe, pozostaje nam leczenie zachowawcze. Zastosowanie znajdują tutaj leki o działaniu zapierającym, takie jak: loperamid czy difenoksylat.

Pacjenci sami w warunkach domowych mogą pomóc sobie poprzez stosowanie odpowiednich ćwiczeń na nietrzymanie gazów. Polegają one na wielokrotnym zaciskaniu zwieraczy odbytu. Trening ten ma za zadanie poprawić kontrolę pracy mięśni, a także zwiększyć napięcie spoczynkowe zwieraczy.

Jeżeli przyczyną nietrzymania gazów i stolca są przewlekłe zaparcia, wówczas kluczową rolę odgrywa odpowiednia dieta. Należy zadbać o wysoką podaż błonnika. Bogatym źródłem włokien pokarmowych są: warzywa (kapusta, szparagi, brokuły, marchew, ziemniaki, cebula, warzywa strączkowe), owoce (jabłka, banany, awokado, brzoskwinie, winogrona, pomarańcze, truskawki) oraz produkty pełnoziarniste. Ważna jest także odpowiednia podaż płynów. Ograniczyć należy natomiast spożycie tłuszczów zwierzęcego pochodzenia oraz słodyczy. Dieta pozwala również ograniczyć nadmiernie produkowane gazy w jelitach.

Kolejną metodą leczenia jest przezodbytwa elektrostymulacja. Metoda ta polega na tym, że w odbycie umieszczana jest elektroda generująca impulsy pobudzające mięśnie zwieracza odbytu do skurczów.