Nerka podkowiasta – co to jest, objawy, leczenie

Czym jest nerka podkowiasta?

U jednej na około pięćset osób może wystąpić wada wrodzona układu moczowego, polegająca na zrośnięciu dwóch nerek i utworzeniu jednego narządu o kształcie przypominającym podkowę. Tak najkrócej można scharakteryzować nerkę podkowiastą.

Często pacjenci są nieświadomi posiadania tej wady, bowiem w wielu przypadkach nie daje żadnych objawów. W sytuacji, w której dochodzi do ujawnienia się choroby, możliwe jest przeprowadzenie operacji, dającej przeważnie zadowalające rezultaty.

Po raz pierwszy schorzenie to zostało opisane już w 1522 roku przez Giacomo Berengario da Carpi. Polega ono na zrośnięciu się w linii pośrodkowej ciała dolnych (w 95%) lub górnych (5%) biegunów nerek. Utworzenie jednej nerki z dwoma segmentami połączonymi miąższową bądź łącznotkankową węziną zachodzi w I trymestrze ciąży, podczas kształtowania się zawiązków nerek. Zwykle położona jest symetrycznie, ale nieco niżej i blisko kręgosłupa. Zdarza się, że nerki są różnej wielkości, a jedna leży wyżej niż druga. Udowodniono, że nerka podkowiasta współwystępuje z wieloma wadami wrodzonymi nerek, a także innych narządów. Często spotykana jest u kobiet z zespołem Turnera (15–20 %). Statystycznie szacuje się, że w ogólnej populacji mężczyźni przeważają jako nosiciele tej wady.

Jakie objawy daje nerka podkowiasta?

W większości przypadków przebieg choroby jest bezobjawowy. Pacjenci przypadkiem dowiadują się, że posiadają zrośnięte nerki. Można stwierdzić, że „taka jest ich uroda”. Część z nich jednak czuje, że coś jest nie tak z ich układem moczowym, więc w celu zdiagnozowania problemu udaje się do lekarza. Do najczęstszych objawów z jakimi zgłaszają się ci chorzy należą:

• częstomocz,
• zastój moczu,
• bóle brzucha,
• bóle w okolicy lędźwiowej,
• krwiomocz,
• częste infekcje pęcherza i cewki moczowej,
• kamica nerkowa,
• ropomocz.

Czasami ból spowodowany przez patologiczne procesy zachodzące w nerkach, rzutuje się na kręgosłup lub podbrzusze. Z tego powodu pacjenci mylą źródło bólu i próbują szukać pomocy niewłaściwych u lekarzy (innych specjalistów niż nefrolog i urolog).

Jakie są powikłania nerki podkowiastej?

Zwykle bezobjawowa nerka podkowiasta nie daje żadnych powikłań. Osoby posiadające ją żyją długo w całkowitej nieświadomości i nigdy nie doczekają się powikłań. U chorych, u których wada nerki ujawnia się w postaci licznych dolegliwości, istnienie znacznie większa szansa na rozwój powikłań.

Oprócz wspomnianych wyżej infekcji układu moczowego i kamicy nerkowej, może dojść do poważnych konsekwencji tej anomalii anatomicznej. Warto wspomnieć tu o guzie Wilmsa (nerczak płodowy, zarodkowy, złośliwy, nephroblastoma) – złośliwym nowotworze nerek występującym u dzieci. Stwierdzono znacznie większy odsetek chorych na nerczaka płodowego wśród dzieci z tą wadą. Kolejna choroba – wodonercze – wydaje się być podobnie sprzężone z obecnością nerki podkowiastej.

Rozpoznanie i badania przy nerce podkowiastej

Diagnostyka w tym przypadku opiera się na metodach obrazowych. Podstawę stanowi ultrasonografia (USG) ukazująca nieprawidłową budowę nerek (USG nerek). Wykorzystuje się również urografię – wykonanie zdjęć RTG po podaniu dożylnym środków kontrastowych, co obrazuje czynność nerki wraz z moczowodami i pęcherzem moczowym.

Scyntygrafia polegająca na podaniu radioizotopów do organizmu i rejestracji komputerowej ich rozkładu w wybranym narządzie. W nerkach metoda umożliwia określenie budowy, położenia, struktury i czynności narządu. Do uwidocznienia samej miedniczki nerkowej służy pielografia, metoda opierająca się na podobnej zasadzie jak urografia, z tym że kontrast podaje się bezpośrednio do miedniczki nerkowej. Tomografia komputerowa często wykorzystywana w diagnostyce urazów głowy, tutaj wykorzystywana jest jako forma szybkiego i nieinwazyjnego sposobu obrazowania, gdy istnieją przeciwwskazania do wykonania innych badań.

Czy nerkę podkowiastą można wyleczyć?

Tak, a jedyną terapią jest leczenie chirurgiczne. Operacje wykonuje się tylko w przypadku pojawienia się objawów wady bądź powikłań. Wodonercze, nowotwór nerki podkowiastej, zaawansowana kamica nerkowa, zastój moczu to stany wymagające interwencji chirurga.

Często pojawiające się infekcje, ropomocz, krwiomocz zwykle leczone są za pomocą antybiotykoterapii, ewentualnie środków przeciwbólowych i ułatwiających mikcję. Należy pamiętać o tym, że obecność nerki podkowiastej wymaga okresowego kontrolowania czynności układu moczowego i stałej opieki nefrologa.