Abulia (hipobulia) – przyczyny i objawy stanu braku motywacji

Abulia – przyczyny i objawy syndromu amotywacyjnego

Abulią nazywa się stan pacjenta charakteryzujący się spowolnieniem psychicznym i fizycznym, które skutkuje brakiem motywacji do działania i trudnością w podejmowaniu decyzji i rozpoczynaniu jakiekolwiek aktywności. Chorzy z abulią (tzw. syndromem amotywacyjnym) nie wykazują chęci do myślenia i działania, a ponadto są zobojętniali na skutki swojej postawy.

Trzeba wiedzieć, że pacjent w stanie abulii pozostaje przytomny, ma zdolność do tworzenia wrażeń i myśli, spełnia niektóre polecenia (stąd inne określenie zaburzenia – hipobulia), ale spontanicznie mało mówi, wykazuje niewielką aktywność ruchową, nie podejmuje konkretnych działań.

Opisywany stan może rozwinąć się wskutek obustronnego zniszczenia niektórych struktur mózgu: bocznej części wzgórza lub płatów czołowych, zwłaszcza w okolicy czołowo-oczodołowej.

Do możliwych czynników uszkadzających wymienione okolice, mogących stanowić przyczynę abulii, należą:

• obustronne zawały tętnicy mózgowej przedniej,
• kurcze naczyniowe związane z krwawiącym tętniakiem z tętnicy łączącej przedniej,
• masywne urazy,
• guzy zlokalizowane w obrębie III komory mózgu,
• wodogłowie,
• uszkodzenie mózgu związane z niedotlenieniem, np. wskutek zatrzymania akcji serca.

Abulia może również pojawić się w obrazie klinicznym pacjentów cierpiących z powodu depresji lub schizofrenii.

To też może Cię zainteresować: Hipnagogia, objawy hipnagogiczne – czym są?

Abulia w depresji – brak motywacji i obniżony nastrój

Jak wspomniano, objawy hipobulii mogą stanowić część obrazu klinicznego depresji – najczęstszego schorzenia zdrowia psychicznego, z którym zmagają się pacjenci. Niestety w wielu przypadkach choroba pozostaje niezdiagnozowana, a chory nie otrzymuje właściwego leczenia.

Warto zatem poznać jej charakterystyczne objawy, by w porę zasięgnąć pomocy lekarskiej. Do symptomów depresji należą:

• obniżony nastrój,
• stopniowa utrata zdolności do cieszenia się i odczuwania przyjemności z wydarzeń, które wcześniej były dla pacjenta radosne (anhedonia),
• zmniejszenie energii i wzrost męczliwości,
• ograniczenie aktywności życiowej, utrata dotychczasowych zainteresowań,
• trudności w podejmowaniu różnych czynności i działań, prowadzące do ich zaprzestania – objawy abulii,
• osłabienie koncentracji i uwagi,
• poczucie winy i niskiej wartości,
• pesymistyczne nastawienie do przyszłości, czarnowidztwo,
• zaburzenia snu i łaknienia.

W ciężkim epizodzie depresji występują również myśli i próby samobójcze. Objawy choroby mogą mieć charakter nawracający lub przewlekły.

Jak wygląda abulia w schizofrenii?

Należy również wspomnieć, że abulia może stanowić jeden z tak zwanych negatywnych objawów schizofrenii. Choroba ta charakteryzuje się występowaniem zaburzeń myślenia, a także nieadekwatnym postrzeganiem i oceną rzeczywistości. Pacjenta cierpiącego na schizofrenię cechuje chorobowo zmieniona zdolność do krytycznej oceny samego siebie, otoczenia i relacji z innymi ludźmi.

Na obraz kliniczny choroby składają się tak zwane objawy pozytywne i negatywne. Symptomy pozytywne, inaczej nazywane wytwórczymi, obejmują omamy i urojenia. Najczęściej chory doświadcza głosów omamowych komentujących na bieżąco zachowanie pacjenta lub prowadzących dyskusję na jego temat.

Urojenia mają zazwyczaj charakter oddziaływania, wpływu lub owładnięcia. Objawy te charakteryzują się przekonaniem, że uczucia, myśli lub postępowanie chorego pozostaje pod kontrolą zewnętrznych sił lub osób.

Symptomy negatywne związane są z niedoborami w postrzeganiu rzeczywistości czy w przekonaniach, jakie wykazują pacjenci ze schizofrenią. Należy do nich właśnie abulia. Poza objawami syndromu amotywacyjnego pojawia się anhedonia (brak zdolności do odczuwania przyjemności), bierność, apatia, zubożenie wypowiedzi, spowolnienie ruchowe, ambiwalencja.

Chorzy bardzo często skarżą się na zaburzenia koncentracji, uwagi i pamięci. Cechują ich zmienne nastroje związane z doświadczanymi objawami. W przebiegu choroby dochodzi do dezorganizacji psychicznej obejmującej procesy myślenia i zachowanie pacjenta.

Hipobulia a inne zaburzenia psychiczne

Pewne stany kliniczne mogą mieć dolegliwości zbliżone do objawów abulii. W niektórych przypadkach abulia może być mylnie zdiagnozowana jako zaburzenie świadomości pod postacią soporu (stanu półśpiączki), w którym pacjent reaguje na otoczenie jedynie po zadziałaniu kilkukrotnych, silnych bodźców.

Inną jednostką chorobową wartą przytoczenia jest mutyzm akinetyczny. Chorzy pozostają w stanie czuwania, z otwartymi oczami, ale nie wykonują żadnych ruchów i nie nawiązują kontaktu słownego z otoczeniem. Schorzenie to jest spowodowane uszkodzeniem układu limbicznego lub tworu siatkowatego.

Katatonia objawia się bardzo podobnie jak hipobulia – również występuje obniżenie aktywności psychoruchowej, któremu towarzyszy ograniczenie lub zniesienie kontaktu z otoczeniem. Zespół katatoniczny może wystąpić w przebiegu chorób afektywnych, schizofrenii, padaczki, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, a także w licznych chorobach internistycznych.

Warto jeszcze wspomnieć o tak zwanym zespole zamknięcia, który rozwija się w niektórych przypadkach uszkodzenia mostu (jedna ze struktur w obrębie mózgowia). Chory pozostaje przytomny i zdaje sobie sprawę ze swojego stanu. Występuje porażenie wszystkich kończyn oraz mięśni twarzy. Pacjent jest w stanie poruszać jedynie oczami w kierunku pionowym i mrugać powiekami.

Leczenie abulii ukierunkowane jest na chorobę podstawową.

Bibliografia:

• Hauser S. L., Josephson S. A., Harrison – neurologia w medycynie klinicznej. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2008.
• Bradaley W. G. i wsp., Neurologia w praktyce klinicznej. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2006.
• Jarema M., Psychiatria. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2016.