Nitrogliceryna w chorobach serca – wskazania, działanie, jak stosować pod język

Czym jest nitrogliceryna i jak działa?

Nitrogliceryna jest organicznym związkiem chemicznym i jest zaliczana do tzw. estrów (połączenie alkoholu z kwasem, w tym wypadku glicerolu z kwasem azotowym). W farmakologii jest ona zaliczana do grupy azotanów i azotynów (określanych powszechnie jako nitraty).

Po podaniu nitrogliceryny do organizmu, powstaje z niej związek zwany tlenkiem azotu (NO). To właśnie on jest odpowiedzialny za zapoczątkowanie reakcji biochemicznych w komórce, które prowadzą do zmniejszenia siły skurczu mięśni gładkich. Nitrogliceryna działa na mięśnie gładkie znajdujące się w ścianie naczyń krwionośnych, ale również na te w oskrzelach, jelicie, żołądku czy drogach żółciowych i moczowych. Działa ona bardzo mocno na naczynia tętnicze, ale jeszcze mocniej na naczynia żylne (silnie je rozszerza), co prowadzi do spadku ciśnienia krwi. Nitrogliceryna obniża ciśnienie krwi.

Przeczytaj również: Ból pod mostkiem – możliwe przyczyny

Prowadzi to do zmniejszenia napływu krwi do serca, dzięki czemu nie musi ono tak ciężko „pracować”, co wiąże się ze spadkiem zapotrzebowania na tlen i inne substancje przez komórki mięśnia sercowego. Jest to związane przede wszystkim z rozszerzeniem naczyń żylnych, przez co są one w stanie pomieścić więcej krwi, a to prowadzi do zmniejszenia jej napływu do serca i w ten sposób jego odciążenia. Podanie nitrogliceryny powoduje zmniejszenie wykonywanej przez serce pracy, co skutkuje obniżeniem bólu w przebiegu choroby wieńcowej, który powstaje przy wysiłku fizycznym, stresie, reakcji na zimną temperaturę, ale także w przebiegu zawału serca.

Nitrogliceryna – wskazania – kiedy stosować i na jakie choroby?

Głównym wskazaniem do stosowania nitrogliceryny jest choroba niedokrwienna serca. Działanie leku polegające na opisanym powyżej gwałtownym rozkurczu mięśniówki naczyń krwionośnych powoduje obniżenie wysiłku serca. Pacjent odczuwa ulgę i ustąpienie bólu dławicowego, który towarzyszy wysiłkowi fizycznemu i sytuacjom stresogennym. W zależności od stopnia choroby (niewydolności układu krążenia), nitroglicerynę przyjmuje się najczęściej po pojawieniu się dyskomfortu, pierwszego bólu, duszności, np. podczas wchodzenia po schodach. Co ważne, lek ten stosuje się także prewencyjnie. Pacjenci, którzy często doświadczają epizodów bólowych, mają stwierdzona w wywiadzie chorobę niedokrwienną, mogą przyjmować preparaty tuż przed planowaną aktywnością fizyczną, co znacząco zmniejszy także lęk i poprawi komfort życia.

Nitroglicerynę podaje się pod język w przypadku wystąpienia bólów wieńcowych (ból w okolicy mostka w przebiegu choroby naczyń wieńcowych). Jeżeli po podaniu nitrogliceryny ból wieńcowy nie przechodzi (trwanie bólu powyżej 5 minut od momentu podania leku jest objawem niepokojącym), należy niezwłocznie zadzwonić po służby ratunkowe, pod numer 999 lub 112, ponieważ może to być związane z wystąpieniem u poszkodowanego zawału serca.

Nitrogliceryna jest skuteczna w przerwaniu bólu wieńcowego w przebiegu dławicy Prinzmetala. Jest to jedna z postaci choroby wieńcowej, która jednak nie jest związana ze zmianami miażdżycowymi w tętnicach wieńcowych, ale ze zjawiskiem ich nieprawidłowego kurczenia się. Nitrogliceryna jest także stosowana w przypadku niewydolności mięśnia sercowego w leczeniu szpitalnym.

Lek ten może być także stosowany w celu zapobiegnięcia zawałowi serca, ale także w momencie jego wystąpienia, ponieważ zmniejsza ona obszar komórek, które uległy zniszczeniu w przebiegu trwającego niedokrwienia.

Nitrogliceryna – dawkowanie pod język

Nitroglicerynę można podać pod język w postaci specjalnych listków. Lek zaczyna ona działać po ok. 1–2 minutach, a czas jej całkowitego działania nie przekracza 15 minut. Nie należy połykać preparatu, ponieważ w żołądku dochodzi do jego bardzo szybkiego rozpadu, co wiąże się z tym, że podana w ten sposób nitrogliceryna nie będzie w stanie zadziałać prawidłowo.

Najpopularniejsze są preparaty w postaci spray'u. Są łatwe w użyciu i zapewniają bezpieczne dawkowanie. Dawkę także należy przyjąć pod język. Preparatu z nitrogliceryną nie powinno się wdychać, a sam lek aplikować możliwie w pozycji siedzącej, co w praktyce często jest niemożliwe, bo chorzy zaczynają najczęściej odczuwać ból dławicowy w czasie ruchu, np spaceru, dźwigania.

W przypadku napadu bólu dławicowego, pacjenci stosujący lek w sprayu, powinni przyjąć pod język 1–2 dawki, co oznacza dwukrotne, pełne przyciśnięcie zbiornika (0,4–0,8 mg). Można przyjąć do 3 dawek w ciągu 15 minut. Należy zachować przerwę pomiędzy ''psiknięciami'', najlepiej około 30 sekund. W przypadku, gdy lekarz zaleci prewencyjne przyjmowanie preparatu przed planowanym wysiłkiem, stosuje się 1 dawkę na kilka minut przed aktywnością.

Bardzo rzadko stosuje się opisywaną substancję w postaci plastrów i maści. W aptekach dostępne są także tabletki o przedłużonym działaniu. Te ostatnie należy połykać, ale nie wolno ich rozgryzać.

Oczywiście można także podawać nitroglicerynę dożylnie w warunkach szpitalnych, za pomocą tzw. specjalnych pomp infuzyjnych (pompa, do której wkłada się strzykawkę, a następnie ustawia się szybkość podawania leku).

Nitrogliceryna dostępna jest wyłącznie na receptę. Nazwa handlowa to Nitromint (nitrogliceryna w sprayu)

Jakie są przeciwwskazania i z jakimi lekami nie łączyć?

Jako przeciwwskazania wskazuje się zwłaszcza skłonność do niedociśnienia, którego ryzyko jeszcze bardziej wzrasta w trakcie terapii, jeżeli pacjent przyjmuje dodatkowo inne leki, co jest niemal pewne w grupie np. tych, którzy przebyli zawał serca. Najważniejszym przeciwwskazaniem jest nadwrażliwość na azotany. Niektóre przyjmowane leki na serce mogą powodować konieczność modyfikacji schematu przyjmowania nitrogliceryny (leki beta-adrenolityczne, antagoniści wapnia). Nie wolno pić alkoholu, gdyż ten nasila działanie opisywanego preparatu.

Osoby, które zażywają sildenafil (lek na receptę, który jest stosowany u pacjentów z zaburzeniami erekcji), nie mogą stosować nitrogliceryny, ponieważ połączenie tych dwóch leków prowadzi do nagłego spadku ciśnienia krwi i, w konsekwencji, do niedokrwienia mięśnia sercowego, które może doprowadzić do zawału serca. Jeżeli pacjent przyjął sildenafil (popularna Viagra), musi to niezwłocznie zgłosić lekarzowi. Chorzy nie mogą przyjmować leków z grupy azotanów (nitrogliceryna) w czasie 24 godzin od momentu przyjęcia sildenafilu.

Czytaj również: Choroba Pompego – co to jest? Przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie