Sarkopenia – przyczyny, objawy, leczenie sarkopenii wieku podeszłego

Sarkopenia – co to jest sarkopenia wieku podeszłego?

Sarkopenia to poważny problem zdrowotny, jak i społeczny. Jest to zespół objawów związanych ze spadkiem masy mięśniowej. Konsekwencją tego jest zmniejszenie sprawności fizycznej, osłabienie siły mięśniowej, zmniejszenie zakresu ruchów i mobilności pacjenta.

Przyczyną zespołu sarkopenii jest naturalny proces starzenia się organizmu. Według badań, człowiek w wyniku zmian zachodzących z wiekiem zaczyna tracić tkankę mięśniową już około 40. roku życia. Proces zaniku mięśni jest powolny, ale systematyczny i znacznie nasila się po 60. roku życia.

Starzenie się organizmu to nie jedyna przyczyna sarkopenii. Istotne są również uwarunkowania genetyczne i dziedziczone skłonności do osłabienia mięśni z wiekiem.

Ubytek mięśni szkieletowych w wieku podeszłym częściej spotyka się u płci żeńskiej niż u mężczyzn. Ponadto na rozwój sarkopenii znaczny wpływ ma niewielka aktywność fizyczna (mało ćwiczeń i ruchu), nieodpowiednia dieta (niedostateczna ilość białka w diecie), niedożywienie, zmniejszony poziom hormonów (przede wszystkim anabolicznych – testosteronu).

Przyczyny sarkopenii – co powoduje zanik mięśni?

Na zmniejszenie masy mięśniowej wpływ ma też wiele innych czynników. Nie bez znaczenia jest ogólny stan zdrowia pacjenta i choroby współistniejące. Do stanów, które mogą przyspieszyć wystąpienie objawów sarkopenii wieku podeszłego, należy zaliczyć:

• choroby układu pokarmowego prowadzące do zespołów złego wchłaniania oraz niedożywienia,
• choroby przewlekłe o podłożu zapalnym, jak reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń, twardzina,
• ciężkie choroby powodujące wyniszczenie organizmu (np. nowotwory),
• niektóre leki, przede wszystkim glikokortykosteroidy,
• uzależnienie od alkoholu, narkotyków, papierosów.

Co ciekawe, sarkopenię spotyka się również u astronautów długo przebywających w stanie nieważkości. W wyniku braku konieczności używania mięśni szkieletowych dochodzi do ich postępującego zaniku. Aby zapobiec utracie mięśni, kosmonauci przebywający w stacjach pozaziemskich muszą wykonywać odpowiednie ćwiczenia fizyczne, także w przestrzeni kosmicznej.

Objawy sarkopenii – jak rozpoznać osłabienie mięśni?

Objawy sarkopenii są ściśle związane z utratą masy mięśniowej u osób starszych. Konsekwencją tego jest osłabienie mięśni i postępująca utrata sił. Pacjenci zaczynają mieć problemy z codziennymi czynnościami, a w zaawansowanych postaciach choroby wymagają pomocy innych osób.

Dochodzi do utraty sprawności fizycznej, zaburzeń równowagi i problemów z chodem. Sprzyja to upadkom i pojawieniu się urazów oraz częstszym hospitalizacjom osób starszych. Pacjenci szybciej się męczą przy wchodzeniu po schodach, dźwiganiu cięższych przedmiotów.

Sarkopenia i związana z nią utarta masy mięśniowej często jest przyczyną chudnięcia osób starszych. Chorzy są zwykle osłabieni, wątli, szczupli, chwiejni, z ograniczoną koordynacją ruchową.

Dodatkowo mogą pojawić się zaburzenia odporności i podatność na infekcje. Ponadto często dochodzą problemy ze stanem psychicznym. Dołączają zaburzenia lękowe, zobojętnienie, poczucie bezsilności, odrętwienie czy nawet depresja. Chorzy skarżą się również na problemy z utrzymaniem prawidłowej temperatury ciała.

Ćwiczenia dla seniorów – sposób leczenia sarkopenii

Sarkopenia to choroba postępująca. Oznacza, to, że wraz z upływem czasu dochodzi do pogłębiania objawów i narastania dyskomfortu pacjenta. Niestety obecnie nie ma leku na zanik mięśni wraz z wiekiem.

U osób starszych dochodzi do zmniejszenia poziomu wielu hormonów (testosteronu, hormonów wzrostu), które mają wpływ na masę mięśniową, dlatego u niektórych pacjentów, po konsultacji z lekarzem, zaleca się zastosowanie suplementacji hormonalnej.

Aby zahamować rozwój tej choroby wieku podeszłego, konieczna jest zmiana stylu życia pacjentów. Ważne jest, aby zadbać o odpowiednią dawkę aktywności fizycznej. Pomocna jest tu fizykoterapia oraz ćwiczenia i zabiegi rehabilitacyjne. Dzięki treningom może dojść nawet do zwiększenia masy mięśniowej.

Nigdy nie jest za późno na ruch i sport. Aktywność fizyczną mogą zapewnić zajęcia grupowe na siłowni (fitness) lub indywidualne. W przypadku osób w wieku podeszłym warto zapoznać się z zalecanymi i odpowiednimi ćwiczeniami dla seniorów oraz skonsultować się z lekarzem.

W procesie leczenia tego rodzaju zespołu geriatrycznego ważna jest właściwa dieta. Przy sarkopenii menu pacjenta powinno zawierać odpowiednią ilość białka (około 1,2 g na każdy kilogram masy ciała), które jest podstawowym budulcem mięśni.

Ponadto dieta powinna dostarczać chorym optymalną dla wieku i stanu zdrowia ilość kalorii. Warto również, aby pacjenci zwiększyli spożycie warzyw i owoców. W niektórych przypadkach można rozważyć suplementację składników odżywczych, w tym białka, witaminy D oraz wapnia.

U chorych w cięższym stanie zaleca się wizytę w poradni żywieniowej i indywidualne dobranie preparatów żywieniowych.