Saturacja – normy, jak mierzyć, za niska, za wysoka

Czym jest saturacja krwi?

Saturacja to nic innego jak nasycenie krwi tętniczej tlenem. Dochodzi do niego w momencie kiedy wdychamy do płuc powietrze bogate w tlen.

W pęcherzykach płucnych następuje wtedy dyfuzja tlenu do naczyń krwionośnych gdzie wiąże się on z hemoglobiną zawartą w krwinkach czerwonych. Następnie transportowany jest przy pomocy erytrocytów do wszystkich tkanek, gdzie jest uwalniany i wymieniany na dwutlenek węgla, który następnie usuwany jest wraz z wydechem z naszego ciała. Saturacja oznaczana jest symbolem SpO2, a jej wynik oznacza nic innego jak % hemoglobiny w organizmie, która w danym momencie występuje w formie związanej z tlenem. Parametr ten stanowi zarówno samodzielne badanie, jak również jeden z elementów gazometrii krwi.

Pomiar saturacji krwi – u kogo?

Pomiar saturacji krwi to standardowe badanie, które pomaga ocenić stan zdrowia chorego i podstawowych funkcji życiowych.

Zaliczane jest do tzw. badań POCT, potocznie określanych badaniami przyłóżkowymi, czyli takimi, które wykonywane są bezpośrednio w miejscu opieki nad pacjentem.

Kiedy mierzy się poziom saturacji krwi? Pomiar saturacji krwi wykonywany jest przede wszystkim w trakcie różnego rodzaju zabiegów operacyjnych, a także u pacjentów z przewlekłymi chorobami układu oddechowego i układu krążenia (jak np. przewlekła obturacyjna choroba płuc), którzy są obarczeni zwiększonym ryzykiem niedotlenienia organizmu. Rutynowo wykonywany jest on także u pacjentów poddawanych tlenoterapii . Badanie to zyskało na popularności zwłaszcza w czasach pandemii COVID-19, kiedy to wielu chorych dostało zalecenie monitorowania nasycenia krwi tlenem w warunkach domowych, właśnie przez pomiar saturacji krwi.

Saturacja norma

Poziom saturacji (SpO2) podawany jest w procentach. Powszechnie przyjmuje się, że wartościami prawidłowymi są wyniki między 95 a 100%. Niemniej jednak warto zaznaczyć, że w przypadku saturacji obserwowana jest duża zmienność osobnicza, w zależności m.in. od wieku pacjenta czy prowadzonego stylu życia.

Przykładowo dla dzieci i dorosłych za wyniki optymalne przyjmuje się wartości w zakresie 95-98%. Z kolei u osób starszych (powyżej 70. roku życia) za wartości pożądane przyjmuje się wyniki między 94-98%. Na wynik saturacji będzie miała między innymi również wpływ wysokość, na której się znajdujemy. Im wyższy teren, tym uzyskane wyniki będą niższe, pomimo że wciąż należy je uznać za wartości prawidłowe, zwłaszcza jeżeli nie występują objawy dodatkowe. Podobną sytuację będziemy obserwować u nałogowych palaczy.

Jak mierzyć saturację krwi?

Badanie saturacji najczęściej wykonuje się w ramach badań POCT za pomocą urządzenia jakim jest pulsoksymetr napalcowy.

To niewielkich rozmiarów sprzęt, który jest wyjątkowo łatwy w obsłudze i wykorzystywany może być zarówno w warunkach ambulatoryjnych jak i domowych. Pulsoksymetr wykorzystuje odpowiedniej długości fale świetlne i na tej podstawie określa nasycenie krwi tlenem. Dodatkowo w trakcie badania wykonywany jest również pomiar tętna. W zależności od modelu, pulsoksymetr może mieć wbudowany ekran na którym wyświetla wynik lub być połączony z wyświetlaczem za pomocą kabla.

Jak prawidłowo mierzyć saturację? Po włączeniu pulsoksymetru nakłada się go na palec środkowy lub wskazujący. Utrzymywany jest on za pomocą specjalnego klipsa, w którym umieszczony jest czujnik. W trakcie trwania pomiaru saturacji najlepiej przyjąć pozycję siedzącą lub leżącą i nie wykonywać ręką gwałtownych ruchów ani nie chodzić. Czas trwania badania to maksymalnie 2 minuty. Wyjątek stanowią pacjenci, u których badanie pulsoksymetrem ma charakter stały. Najczęściej jednak ich stan zdrowia na tyle ogranicza ich mobilność, że nie zaburza to wyników pomiarów. Ważnym elementem, na który należy zwrócić uwagę jest fakt, by dłonie i paznokcie były czyste. Przeszkadzać może nawet cienka warstwa lakieru do paznokci (zwłaszcza w ciemnym kolorze).

Objawy nieprawidłowej saturacji krwi

Aby cały organizm był dobrze dotleniony, saturacja krwi powinna utrzymywać się na stałym poziomie. Jej zmiany, zwłaszcza gwałtowne mogą doprowadzić do niedotlenienia organizmu, a nawet obumierania tkanek. Jakie są objawy niskiej saturacji?

Za niska saturacja krwi

Zbyt niska saturacja krwi (za taką uznaje się wartości poniżej 94-95%) może świadczyć o hipoksemii, czyli niedostatecznym dotlenieniu organizmu. Za niebezpiecznie niskie wartości, przy których pojawiają się już widoczne objawy świadczące o niewydolności oddechowej uważa się z kolei te poniżej 90%. Do tkanek dociera wtedy zbyt mała ilość tlenu, co zaburza ich prawidłową pracę i może prowadzić to przejściowych lub trwałych, niekorzystnych skutków. Poszczególne tkanki wykazują różną tolerancję na niedostateczne nasycenie krwi tlenem, i tak np. w neuronach już po 3 minutach niedotlenienia dochodzi do nieodwracalnych zmian, a w komórkach mięśniowych dopiero po 1,5 godziny.

Jakie objawy świadczą o niskiej saturacji i związanym z nią stanie niedotlenienia organizmu? Są to przede wszystkim:

• ból w klatce piersiowej;
• kaszel;
• ból głowy;
• zawroty głowy;
• przyspieszona praca serca;
• przyspieszony, nieregularny oddech;
• zwiększone uczucie senności.

Im dłużej stopień wysycenia krwi tętniczej tlenem będzie niedostateczny, tym objawy będą poważniejsze. Z czasem pojawiają się także:

• sinienie powłok skórnych i błon śluzowych;
• zaburzenia koordynacji ruchowej;
• problemy z widzeniem;
• utrata świadomości.

Jakie są najczęstsze przyczyny niskiej saturacji? Poziom nasycenia krwi tlenem zaburzają takie dolegliwości jak:

• infekcje układu oddechowego prowadzące do niewydolności oddechowej;
• astma;
• anemia;
• przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP);
• choroby układu krążenia;
• wrodzone wady serca;
• zatrucie tlenkiem węgla.

Za wysoka saturacja krwi

Z uwagi na fakt, iż prawidłowa saturacja może mieścić się w przedziale 95-98%, wartości w zakresie 99-100% również nie stanowią większego powodu do niepokoju. Wysoka saturacja u pacjentów najczęściej świadczy o dobrej pracy układu oddechowego. Tak wysoka saturacja krwi tlenem najczęściej obserwowana jest jednak u pacjentów poddawanych tlenoterapii. Jedynym stanem patologicznym, w którym możemy obserwować fałszywie wysoki pomiar saturacji jest zatrucie tlenkiem węgla . Związek ten wiąże się bowiem o wiele łatwiej z hemoglobiną niż tlen, a wynikiem tej reakcji jest karboksyhemoglobina, której pomiar saturacji nie odróżnia od prawidłowej oksyhemoglobiny. W tym przypadku pomimo tego, że obserwowana jest u pacjenta prawidłowa saturacja, transport tlenu ulega upośledzeniu i ma miejsce groźne dla zdrowia niedotlenienie organizmu.