Cystografia mikcyjna (cystouretrografia) – jak wygląda badanie u dziecka i u dorosłego?

Cystografia mikcyjna – co to za badanie?

Cystografia mikcyjna (cystouretrografia mikcyjna; CUM; voiding cystourethrogram) to inwazyjne badanie układu moczowego polegające na wprowadzeniu kontrastu poprzez założony wcześniej cewnik do pęcherza moczowego. W pierwszym etapie pozwala ocenić wielkość i kształt pęcherza moczowego oraz wykryć jego nieprawidłowości, np. guzy bądź uchyłki.

Ponadto badanie to służy ocenie działania zastawek podczas mikcji (znajdują się one w ujściach moczowodów do pęcherza). Wynik cystografii pacjent otrzymuje w postaci tzw. cystogramów, czyli klasycznych zdjęć RTG pęcherza moczowego wykonanych kilkukrotnie podczas procedury.

Najczęściej wykonuje się je u osób dorosłych, jak i małych pacjentów zmagających się z takimi dolegliwościami, jak: nietrzymanie moczu, nawracające zakażenia układu moczowego (ZUM) czy popuszczanie moczu u dzieci. Jeżeli chodzi o cystografię, ceny różnią się w zależności od wybranej kliniki.

Cystografia – jakie są wskazania do cystouretrografii?

Na podstawie wspomnianych wcześniej cystogramów można określić: położenie, wielkość, kształt oraz zarys pęcherza oraz obecność nieprawidłowych struktur wewnątrz np. guzów, złogów czy skrzeplin. Ocenia się również, czy w trakcie opróżniania pęcherza nie dochodzi do tzw. odpływów wstecznych z pęcherza do jednego lub dwóch moczowodów, o czym może świadczyć pojawienie się kontrastu w moczowodzie. Oceniany jest także sam akt mikcji (oddania moczu). Brane pod uwagę są takie czynniki jak to, czy mocz wypływa gładko przez cewkę moczową, a pęcherz jest całkowicie opróżniony, o czym świadczyć może brak środka kontrastowego w pęcherzu.

U osób dorosłych wskazaniem do wykonania cystografii mikcyjnej są problemy z oddawaniem moczu. Mogą się one manifestować jako objawy dyzuryczne. Należy wymienić tu np.: bolesne mikcje, pieczenie i szczypanie cewki moczowej, uczucie parcia na mocz i jego zalegania w pęcherzu, a także oddawanie go słabym strumieniem lub kroplami. Przyczyną takich zaburzeń są np.: złogi w drogach moczowych, guzy lub uchyłki pęcherza, a także urazy pęcherza lub cewki moczowej.

Cystografia u dorosłych wykonywana jest również w diagnozowaniu nietrzymania moczu. Badanie to przeprowadza się ponadto przed zabiegiem przeszczepienia nerki.

Cystografia u dziecka – kiedy wykonać?

Cystografia u noworodka czy niemowlaka płci męskiej jest wykonywana m.in. po wystąpieniu objawów zapalenia układu moczowego (np. częstomocz, wysoka gorączka, zmiana zapachu i koloru moczu). W przypadku starszych pacjentów badanie to przeprowadza się po ciężkich zakażeniach układu moczowego (tu ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek).

Inne wskazania do wykonania cystografii mikcyjnej u dziecka to częste, nawracające zakażenia układu moczowego czy wady anatomiczne wykryte w innych badaniach obrazowych (USG jamy brzusznej, scyntygrafia,urografia, badania prenatalne).

Badanie układu moczowego w przypadku małych pacjentów należy wykonać w przypadku przewlekłego bakteriomoczu występującego przez okres dłuższy niż 2 lata. Cystografia zaleca jest także w przypadku nocnego moczenia u dziecka oraz podejrzenia wstecznego odpływu moczu z pęcherza do jednego lub dwóch moczowodów.

Jeżeli chodzi o cystografię mikcyjną u dzieci, znieczulenie polega na zastosowaniu żelu o właściwościach zmniejszających ból podczas cewnikowania. Czasem podaje się także łagodne środki uspokajające.

Czytaj również: Scyntygrafia nerek – wskazania, przebieg badania, wyniki, cena

Cystografia mikcyjna – jak się przygotować?

Czy cystografia jest bezpieczna? To badanie inwazyjne, ale pomimo to, jest stosunkowo bezpieczne dla pacjenta oraz niebolesne. Zwykle jedynym nieprzyjemnym objawem jest uczucie dyskomfortu w trakcie cewnikowania pęcherza moczowego oraz przy wypełnianiu go kontrastem. Czas badania wynosi kilkanaście minut.

Badanie układu moczowego przeprowadza się na zlecenie lekarza, najczęściej urologa bądź nefrologa. Na około 30 minut przed badaniem zalecane jest spożycie przez pacjenta około pół litra płynów. Bezpośrednio przed jego wykonaniem należy opróżnić pęcherz moczowy. Przyjmowane przez pacjenta leki powinno się przyjąć o normalnej porze, popijając nieznaczną ilością płynów obojętnych – najlepiej wodą mineralną.

Przed przystąpieniem do badania należy poinformować lekarza wykonującego cystografię o: zajściu w ciążę w ostatnim czasie, uczuleniu na środek kontrastowy lub o istnieniu takiej możliwości, objawach zakażenia układu moczowego, o których nie widział lekarz kierujący na badanie.

Badanie CUM – jak przebiega?

Cystouretrografia rozpoczyna się od założenia cewnika do pęcherza moczowego. Następnie, pacjentowi leżącemu na wznak na stole aparatu rentgenowskiego, podaje się przez cewnik środek kontrastujący do pęcherza moczowego. Napełnianie trwa do moomentu, gdy badany zgłasza uczucie silnego parcia na mocz (oznacza to, że pęcherz jest dostatecznie wypełniony).

Po wypełnieniu pęcherza kontrastem pacjent otrzymuje polecenie opróżnienia pęcherza moczowego (leżąc cały czas na stole do badania). W tym czasie lekarz wykonuje serię zdjęć RTG miednicy.

Po zakończeniu badania cewnik zostaje usunięty. Wynik cystografii pęcherza powinien być interpretowany przez lekarza na nią kierującego.

Cystografia – przeciwwskazania i powikłania

Możliwe powikłania po cystografii to zakażenie układu moczowego (ZUM) oraz uraz cewki moczowej lub pęcherza. Przez kilka dni po badaniu pacjent może narzekać na częstomocz i pieczenie w trakcie mikcji. Może również zauważyć różowawe podbarwienie moczu. Nie są to objawy groźne i najczęściej są następstwami podrażnienia cewki moczowej. W chwili kiedy do wyżej wymienionych objawów dołącza się: gorączka, poważne problemy z oddaniem moczu pomimo parcia na pęcherz oraz krwiomocz należy zgłosić się do lekarza.

Podstawowym przeciwwskazaniem do cystouretrografii mikcyjnej jest ostre zapalenie dróg moczowych. Badania nie przeprowadza się również u kobiet w ciąży i u osób z uczuleniem na środek kontrastujący.