Test Allena – badanie przepływu krwi – przebieg i zastosowanie

Jak jest unaczyniona ręka?

Ręka jest zaopatrywana przez dwa główne naczynia – tętnicę promieniową biegnącą po stronie bocznej (kciuka) i tętnicę łokciową po stronie przyśrodkowej (małego palca). Łączą się one później tworząc sieci tętnicze nadgarstka i łuki tętnicze dłoni, od których odchodzą odgałęzienia zaopatrujące palce. Naczynia zaopatrujące palce II–V są głównie rozgałęzieniami tętnicy łokciowej. Natomiast grzbiet ręki, palec wskazujący i kciuk są w dużej mierze zaopatrywane przez odgałęzienia tętnicy promieniowej.

Dużo mniejszy udział w unaczynieniu ręki mają tętnice międzykostne i tętnica pośrodkowa, biegnące przez środek przedramienia. Takie wielokrotne unaczynienie zmniejsza ryzyko groźnego niedokrwienia w przypadku urazu jednej z tętnic.

Jednak istnieje wiele odmian unaczynienia w obrębie dłoni, np. bardzo często palce środkowy, serdeczny i mały są zaopatrywane tylko przez tętnicę łokciową. Z drugiej strony, odgałęzienia tętnic międzykostnych i pośrodkowej bywają bardzo dobrze rozwinięte i dodatkowo zaopatrują rękę.

Przerwanie unaczynienia ręki w wyniku zabiegu lub urazu może prowadzić do martwicy i amputacji poszczególnych palców lub nawet całej dłoni.

Test Allena – co to jest, na czym polega, jak wygląda?

Test Allena wykonuje się w dwóch próbach. Każda próba składa się z czterech czynności:

• najpierw pacjent jest proszony aby na 30 sekund zacisnąć pięść. Wtedy to kurczące się mięśnie „wyciskają” krew z drobnych naczyń włośniczkowych;
• następnie osoba badająca zatrzymuje dopływ świeżej krwi uciskając tętnicę promieniową i łokciową, a pacjent jest proszony aby wyprostować palce. Dłoń pozbawiona dopływu krwi staje się wówczas blada;
• w kolejnym kroku lekarz zwalnia ucisk jednej z tętnic – w pierwszej próbie zazwyczaj tętnicy łokciowej, w drugiej promieniowej;
• później mierzy się czas po jakim palce znowu nabierają koloru.

Jeśli ręka nabierze koloru do 5 sekund, uznaje się, że próba jest ujemna i unaczynienie ręki jest prawidłowe. Próba jest dodatnia jeśli powrót krwi nastąpi po upływie 5 sekund lub w ogóle. Oznacza to, że naczynie, którego ucisk został zwolniony nie zaopatruje prawidłowo ręki.

Próba Allena jest elementem badania fizykalnego przed podjęciem niektórych procedur diagnostycznych lub zabiegowych w obrębie ręki, których powikłaniem może być zamknięcie lub uszkodzenie tętnicy.

Gazometria krwi tętniczej to badanie laboratoryjne, w którym sprawdza się m.in. poziom tlenu i dwutlenku węgla oraz wskaźnik pH krwi. Jest to badanie często wykonywane na szpitalnych oddziałach ratunkowych, oddziałach intensywnej terapii i izbach przyjęć, zwłaszcza u pacjentów urazowych, z dusznością oraz przy podejrzeniu kwasicy. Do badania najczęściej pobiera się krew z tętnicy promieniowej (może być również ramienna lub udowa).

Czytaj również: Wentrykulografia – co to jest? Wskazania, przebieg badania, powikłania

Próba Allena – kiedy się wykonuje?

Test wykonuje się przed pomostowaniem aortalno-wieńcowym (wszczepienie by-passów) z wykorzystaniem tętnicy promieniowej. Do tego rodzaju zabiegów częściej wykorzystuje się żyłę odpiszczelową, lecz wg niektórych badań by-pass wykonany z tętnicy dłużej pozostaje drożny. Decyzja o rodzaju wykonanego zespolenia jest podejmowana przez kardiochirurga w oparciu o indywidualną ocenę każdego pacjenta.

Badanie przepływu krwi w tętnicach zaopatrujących rękę przeprowadza się także u pacjentów w ciężkim stadium przewlekłej choroby nerek wymagających regularnej dializoterapii. Dializę wykonuje się za pośrednictwem cewnika, który musi być umieszczony w naczyniu o odpowiedniej budowie. W trybie doraźnym wprowadza się cewnik do żyły ramienno-głowowej lub podobojczykowej. Aby ograniczyć częstość wykonywania takich wkłuć, wykonuje się przetoki dializacyjne pomiędzy tętnicą promieniową, a żyłą odpromieniową. Kilka tygodni po wykonaniu takiej anastomozy żyła ulega przebudowie i nadaje się do przeprowadzenia za jej pośrednictwem dializy.

Test Allena ma również zastosowanie przed zabiegami chirurgicznymi w obrębie ręki niezwiązanymi bezpośrednio z naczyniami, np. operacja usunięcia ganglionu nadgarstka.