Soki tłoczone – czy są zdrowe?

Soki – rodzaje soków, przepisy Unii Europejskiej

W krajach Unii Europejskiej, a co za tym idzie również w Polsce, produkcja soków regulowana jest przez odpowiednie przepisy prawne.

Według przepisów, sok to produkt, który otrzymywany jest z jednego lub kilku gatunków zdrowych, dojrzałych, świeżych lub schłodzonych owoców.

Niestety obecnie nie ma prawnych wymagań dotyczących jakości handlowej soków warzywnych oraz warzywno-owocowych, z wyjątkiem soku pomidorowego, który wytwarzany jest zgodnie z przepisami obejmującymi produkcję soków owocowych.

Soki mogą być dodatkowo wzbogacane o witaminy. Zabronione jest natomiast dodawanie do soków substancji słodzących, konserwantów, barwników oraz aromatów innych niż uzyskane w procesie zagęszczania.

Około 90% składowych soku owocowego stanowi woda, witaminy, fitoskładniki oraz składniki mineralne. Pozostałą część (około 10%) stanowią cukry naturalne, które pochodzą z owoców wykorzystanych do produkcji. Tak jak wcześniej wspomniano, do soków zabronione jest dodawanie przez producenta cukru oraz innych substancji słodzących. Dlatego też cukier, który widnieje na etykiecie to ten sam składnik, który znajduje się w samym owocu.

Sytuacja wygląda inaczej w przypadku nektarów oraz napojów – są to produkty, które różnią się od soków, dopuszczalne jest dodawanie do nich substancji słodzących. Dlatego bardzo ważne jest abyśmy uważnie czytali etykiety i potrafili odróżniać sok od nektaru czy napoju.

W zależności od tego, jakie przyjmujemy kryterium, soki klasyfikuje się następująco:

• na podstawie użytego surowca: soki owocowe; soki warzywne; soki warzywno owocowe oraz owocowo- warzywne
• z uwagi na rodzaj półproduktu: NCF (Not From Concentrate/ nie z soku zagęszczonego) czyli soki bezpośrednie; soki odtworzone z zagęszczonego soku owocowego
• ze względu na konsystencję i wygląd: soki klarowne; soki naturalnie mętne; soki zagęszczone; soki owocowe produkowane z użyciem ekstrakcji wodnej

Czytaj również: Seler korzeniowy – wartości i pomysły na przygotowanie

Sok tłoczony a sok z koncentratu

Czym dokładnie różnią się od siebie soki tłoczone oraz soki z koncentratu?

• Sok tłoczony – jest sokiem NFC, czyli nie powstaje z koncentratu. Można powiedzieć, że produkcja takiego soku jest podobna do tej, jaką możemy wykonać w warunkach domowych za pomocą wyciskarki. Owoce poddaje się obróbce wstępnej, czyli są one myte, sortowane, ewentualnie rozdrabniane, a następnie kierowane do tłoczenia. Zdarza się, że sok taki jest filtrowany. Najczęściej soki tłoczone są pasteryzowane (wyjątkiem są soki jednodniowe), po to aby miały dłuższy okres przydatności do spożycia oraz nie wymagały ciągłego przechowywania w warunkach chłodniczych.
• Sok z koncentratu – inaczej sok powstały z soku zagęszczonego to najczęściej spotykany na półkach sklepowych rodzaj soku. Różnica w porównaniu do soku tłoczonego polega na tym, że po procesie tłoczenia sok poddawany jest jeszcze klarowaniu, a następie zagęszczaniu. Sok klarowany jest za pomocą żelatyny, bentonitu, zolu krzemionkowego. Są to substancje pomocnicze, o których producent nie ma obowiązku wspominać na etykiecie. Ze względu na użytą żelatynę, wybór soku może być kłopotliwy dla wegetarian i wegan. Następnie otrzymany sok zostaje zagęszczony poprzez usunięcie dużej ilości wody. Powoduje to sześciokrotne zmniejszenie objętości, co przekłada się na łatwiejsze magazynowanie oraz transport. Produkt końcowy, który trafia na sklepowe półki powstaje poprzez dodanie do koncentratu analogicznej ilości wody, która została wcześniej usunięta.

Czytaj również: Rosół kolagenowy – właściwości, przepis, składniki

Wartości soków tłoczonych

Soki owocowe, warzywne czy też owocowo-warzywne ze względu na skład fizykochemiczny zbliżony do składu surowców użytych podczas produkcji, mogą dostarczać wielu składników odżywczych. Wyjątkiem jest błonnik pokarmowy- w sokach klarowanych, otrzymywanych z koncentratu jego zawartość jest niższa.

Dlatego też pod tym względem lepszym wyborem będą właśnie soki tłoczone. Zawierają one więcej pektyn, czyli rozpuszczalnej w wodzie frakcji błonnika pokarmowego, która wpływa na obniżanie poziomu cholesterolu w organizmie. Soki tłoczone, tak jak wcześniej wspomniano zawierają składniki odżywcze, które znajdziemy w produktach, z których powstały. W sokach tych, w zależności od użytych surowców, możemy znaleźć m.in. magnez, potas, wapń, foliany, witaminę C, β-karoten. Oprócz tego sok tłoczony może być źródłem dobroczynnych substancji, takich jak luteina, likopen oraz polifenole.

Ile soków można pić?

Zgodnie z obecnym stanem wiedzy, warzywa i owoce należy spożywać kilka razy dziennie. Zalecaną ilością jest minimum 5 porcji dziennie, co w przybliżeniu wynosi około 400g tych produktów.

Według aktualnych zaleceń Instytutu Żywności i Żywienia, jedną z 5 porcji może stanowić szklanka (200ml) soku.

W przypadku osób starszych sok może być spożywany w ramach dwóch porcji, czyli w ilości dwóch szklanek dziennie.

Soki to atrakcyjna oraz wartościowa grupa produktów spożywczych, jednakże konsumpcja soków nie powinna w całości zastępować spożywania świeżych warzyw oraz owoców.

Ostrożnie z sokami u dzieci – oficjalne zalecenia

Według Zaleceń Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci z 2014 r., w diecie niemowląt w 1 roku życia soki nie służą do zaspokajania pragnienia i nie powinny zastępować wody.

Nie zaleca się stosowania soków poniżej piątego miesiąca życia, ponieważ mogą one przyczynić się do znacznego obniżenia ilości przyjmowanego mleka lub preparatu zastępującego pokarm kobiecy.

Według zaleceń soki w diecie niemowląt karmionych piersią nie powinny być wprowadzane wcześniej niż w 7 miesiącu życia, natomiast u dzieci karmionych sztucznie, po ukończeniu 4 miesiąca życia. Po wprowadzeniu do diety, soki należy podawać łyżeczką, unikając podawania ich przed snem oraz w nocy. Ilość spożywanych soków powinna być limitowana i nie przekraczać 150 ml. W przypadku zaburzeń odżywiania, zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego lub próchnicy zębów, ilość spożywanych soków powinna być skonsultowana i dokładnie określona przez lekarza lub dietetyka.

Soki u dzieci – stanowisko Amerykańskiej Akademii Pediatrycznej

Według przytoczonych powyżej rekomendacji zarówno polskich jak i amerykańskich specjalistów, naturalne soki mogą stanowić dodatek do zróżnicowanej diety dzieci, ale w odpowiednim wieku oraz w ograniczonych ilościach.

Podkreśla się w nich przede wszystkim limitowanie ilości wypijanych soków oraz to, że chodzi tu o prawdziwy sok, czyli z definicji produkt bez dodatku cukru, a nie o owocowe napoje czy nektary.

Jeżeli naturalne soki wypijane są w umiarkowanej ilości, całokształt codziennej diety oparty jest o zasady zdrowego odżywiania, a sama dieta jest odpowiednio dobrana do potrzeb energetycznych dziecka, nie będzie się to wiązało z występowaniem problemów, takich jak na przykład nadmierna masa ciała.

Problem natomiast może stanowić picie soków w nadmiarze, co przekładać się będzie na zbyt wysoką podaż energii oraz cukrów prostych w diecie, a co za tym idzie przybieraniem na masie ciała dziecka oraz ryzykiem rozwoju próchnicy. Należy przy tym pamiętać, że podstawę nawodnienia dziecka powinna stanowić woda.

Soki z wyciskarki wolnoobrotowej, czy warto?

Jeżeli chcemy samodzielnie przygotowywać świeże i smaczne soki, dobrym rozwiązaniem może okazać się wyciskarka wolnoobrotowa. Dużą zaletą posiadania takiego urządzenia jest swoboda w wyborze surowców- możemy śmiało korzystać z różnego rodzaju warzyw i owoców oraz dowolnie je ze sobą komponować, tworząc soki, których nie znajdziemy na sklepowych półkach. Jedyne co nas ogranicza to nasza wyobraźnia. W porównaniu do sokowirówki, urządzenia te zwykle są mniejsze i ciszej pracują. Jak sama nazwa wskazuje wyciskarka pracuje na wolnych obrotach. Surowce początkowo są rozdrabnianie, następnie miażdżone, na końcu wyciskany jest z nich sok. Wyciskarki wolnoobrotowe są wielofunkcyjne i mogą również posłużyć do domowej roboty napojów roślinnych (np. z namoczonych migdałów), musów oraz koktajli.