Maślak – wartości odżywcze, budowa, zastosowanie

Po czym poznać maślaka?

Przed wyprawą na grzyby warto przejrzeć wielki atlas grzybów lub znaleźć inne źródło wiedzy na ich temat. Wszystko dla własnego zdrowia i bezpieczeństwa – zjedzenie grzyba, który jest trujący, może prowadzić m.in. do uszkodzenia wątroby.

W lesie rosną różne grzyby jadalne. Weźmy pod lupę jednego z ich przedstawicieli – maślaka. Po czym go poznać?

Maślak zwyczajny występuje przede wszystkim w lasach iglastych, a konkretnie między sosnami. Wynika to z tego, że „współpracuje” z tymi drzewami (fachowo jest to nazywane „mikoryzą”). W skrócie można opisać to tak, że grzyby i drzewa „wymieniają się” substancjami potrzebnymi im do życia.

Wróćmy do pytania o to, po czym poznać maślaka. Jest to mały jadalny grzyb. Jego kapelusz ma średnicę około 4-12 cm i jest koloru ciemnobrązowego. Charakterystyczne jest również to, że ma lepką i błyszczącą skórkę. Z kolei trzon grzyba ma średnicę około 1-2,5 cm i znajduje się na nim skórowaty pierścień. Ponadto maślaka można poznać po tym, że ma łagodny i przyjemny zapach.

Jakie są rodzaje maślaków?

Powyższy opis dotyczy maślaka zwyczajnego (łac. Suillus luteus). Jednak oprócz niego w lasach spotkać można inne grzyby z rodzaju suillus:

• maślak pstry (łac. Suillus variegatus);
• maślak sitarz (łac. Suillus bovinus);
• maślak żółty (łac. Suillus grevillei);
• maślak rdzawobrązowy (łac. Suillus collinitus);
• maślak ziarnisty (łac. Suillus granulatus).

Z jakim grzybem można pomylić maślaka?

Podczas zbierania grzybów należy zachować dużą ostrożność. Dlatego jeszcze przed grzybobraniem warto dowiedzieć się, z jakimi grzybami trującymi można pomylić maślaka?

Dobra informacja jest taka, że trudno pomylić maślaka z grzybem, który jest trujący. Nawet początkujący grzybiarze nie powinni mieć problemu z rozpoznaniem go wśród „trujaków”.

Maślak – wartość odżywcza

Czy grzyby dodaje się do potraw wyłącznie ze względu na ich walory smakowe? Część osób uważa, że tak. Jednak, jeśli przyjrzeć się bliżej wartości odżywczej maślaka zwyczajnego okazuje się, że niekoniecznie.

Najwyższą wartość odżywczą mają młode grzyby. Poza tym o zawartości cennych składników decyduje sposób przygotowania. Najmniej wartościowy jest maślak zwyczajny w occie.

Od sposobu przygotowania zależy również kaloryczność. Przykładowo, grzyb maślak marynowany ma około 29 kcal (w porcji 100 g), a suszony 73 kcal (w porcji 20 g).

A co z witaminami i składnikami mineralnymi? Suillus luteus zawiera witaminy z grupy B (B1, B2, B3, B12), C i D. Ponadto dostarcza składników mineralnych takich jak: sód, wapń, potas, żelazo, fosfor i magnez.

Na uwagę zasługują również inne składniki. Maślak zwyczajny to źródło licznych enzymów, flawonoidów, a także związków chitynowych.

Komu maślaki mogą zaszkodzić?

Maślak zwyczajny zawiera cenne dla zdrowia składniki i sprawia, że potrawy mają zupełnie inny smak. Jednak ze względu na to, że jego kapelusz pokrywa skórka, jest ciężkostrawny. Dlatego warto pamiętać, aby ją usunąć. Można to zrobić w prosty sposób – wystarczy namoczyć maślaka w osolonej wodzie, a następnie delikatnie zdjąć skórkę.

Mimo wszystko są pewne przeciwwskazania do spożywania maślaków. Nawet po usunięciu skórki nie powinny jeść ich:

• dzieci do 12. roku życia;
• kobiety karmiące piersią i ciężarne;
• pacjenci cierpiący na choroby układu pokarmowego (m.in. wrzodziejące zapalenie jelita grubego, chorobę Leśniewskiego-Crohna, SIBO).

Problemy z trawieniem grzybów mogą mieć również osoby starsze. Dlatego, jeśli w ich jadłospisie wcześniej nie pojawiały się maślaki lepiej podawać je najpierw w niewielkich ilościach.

Poza tym należy pamiętać, aby znaleźć dobre miejsce do zbierania grzybów. Te, które rosną na obrzeżach lasów blisko dróg, zawierają więcej substancji szkodliwych dla zdrowia.

Maślaki – co z nich zrobić?

Grzyb maślak ma szerokie zastosowanie kulinarne. Zanim jednak trafi do garnka czy na patelnię, trzeba sprawdzić, czy nie jest robaczywy, dokładnie go oczyścić i usunąć skórkę. Później można zadecydować co z nim zrobić – maślak zwyczajny nadaje się do gotowania, duszenia, marynowania i smażenia.

Marynowane maślaki wzbogacają smak dań mięsnych, a także świetnie sprawdzają się jako przystawka. Z kolei duszone, czy gotowane są ciekawym dodatkiem np. do sałatek, sosów.

Maślaki – czy można suszyć?

Wiele gatunków grzybów nadaje się także do suszenia. Czy maślak również się do nich zalicza? Niestety nie, ponieważ zawiera dużo wody.

Grzyby wzbogacają smak różnych potraw i mają szerokie zastosowanie kulinarne. Poza tym sprawiają, że dania są bogatsze w cenne dla zdrowia flawonoidy, witaminy, składniki mineralne itd. Z drugiej strony trzeba pamiętać, że nie są dla każdego i nie powinny być spożywane w zbyt dużych ilościach.