Guarana – właściwości, dawkowanie oraz skutki uboczne

Guarana – co to jest?

Guarana, a dokładnie Paulinia guarana, to roślina pnąca, znana także jako cierniopląt lub osmęta beczkowata. Pierwotnie występowała na terenie Ameryki Południowej w Brazylii. Owoce guarany do Europy dotarły na początku XIX wieku, jednakże plemiona Indian korzystały z ich pobudzających właściwości już setki lat temu.

Guarana w proszku znajdowała zastosowanie głównie w ciężkich, kilkudniowych wyprawach Indian do puszczy amazońskiej. Jej energetyczne działanie miało zapewnić ludności tubylczej siłę i przetrwanie w ciężkich warunkach. Ta niezwykła roślina jest liderem w zawartości kofeiny. W zależności od terenu, na którym rośnie i otoczenia biotycznego, guarana posiada od 3 do 6 proc. guaraniny, która jest bezpośrednim odpowiednikiem kofeiny z ziaren kawowca (kawa zawiera około 2,8 proc. kofeiny).

Guarana znalazła szerokie zastosowanie w przemyśle spożywczym oraz farmaceutycznym. Proszek pozyskiwany z jej nasion ma nieprzyjemny, gorzki smak, dający uczucie ściągania, dlatego sproszkowana guarana występuje jako dodatek do innych produktów, takich jak jogurty, batony, ciastka, czekolady, napoje bezalkoholowe i energetyczne oraz piwo.

Na rynku dostępna jest guarana w tabletkach jako suplement diety. Ekstrakt z guarany wchodzi w skład odżywek dla sportowców, a także jako składnik leków przeciwbólowych czy nasercowych. Gdzie można kupić guaranę? W zależności czy jest to herbata z guarany, tabletki, kapsułki czy kawa z guaraną, produkty te można dostać w sklepie spożywczym, ze zdrową żywnością, sklepie internetowym oraz w aptece.

Guarana – właściwości i działanie

• Działa stymulująco na układ nerwowy, podobnie jak kawa czy herbata zaliczana jest do używek pobudzających i orzeźwiających. Poprawia koncentrację, przyspiesza procesy myślowe, zwiększa efektywność, zmniejsza uczucie zmęczenia.
• Rozszerza naczynia krwionośne, przez co poprawia ukrwienie wszystkich narządów, usprawnia pracę serca i płuc.
• Guarana, podobnie jak żeń–szeń czy korzeń muira puama uznawana jest za afrodyzjak, surowiec roślinny, który podnosi poziom libido. Działanie to może wynikać z właściwości wzmacniających guarany, pobudzających układ nerwowy oraz poprawiających funkcjonowanie naczyń krwionośnych, w tym również narządów płciowych.
• Nasiona guarany działają przeciwbólowo, dlatego znajdują zastosowanie w lekach.
• Guarana zwiększa możliwości organizmu do wykonywania wysiłku, przez co chętnie jest stosowana przed treningiem.
• Kofeina z guarany nasila metabolizm tłuszczów, zwiększa termogenezę, w niewielkim stopniu przyspiesza przemianę materii.
• Guarana zmniejsza łaknienie, może działać jako środek wspomagający odchudzanie.

Guarana – dawkowanie

Często guarana jest spożywana zamiast porannej kawy, jest też dodatkiem do diety sportowców. Z uwagi na długo utrzymujący się efekt pobudzenia, polecane jest spożycie jednej porcji guarany (3 g proszku) przed wyczerpującym treningiem. Produkty z guaraną zwiększają wytrzymałość na wysiłek, utrzymują odpowiednie napięcie mięśni w wyniku korzystnego działania na naczynia krwionośne.

Napoje z guaraną spożywane są przez kierowców, studentów, osoby długo pracujące umysłowo, a także, co wzbudza wiele kontrowersji, coraz częściej sięgają po nie osoby nastoletnie. Napoje energetyczne, to źródło głównie węglowodanów prostych, które przyczyniają się do rozwoju otyłości oraz kofeiny, która nie jest obojętna dla młodego organizmu.

Należy pamiętać o tym, że wiele produktów zawiera kofeinę i w ciągu dnia może dochodzić do przyjęcia zbyt dużej dawki i wywołać działania niepożądane. Jedna łyżeczka (5 g) guarany w proszku może zawierać około 200–250 mg kofeiny. Dobowa dawka nie powinna przekraczać 10 g proszku, co odpowiada 500 mg kofeiny.

Guarana – skutki uboczne i przeciwwskazania

Przedawkowanie guarany jest bezpośrednio związane z obecnością kofeiny. Do objawów zatrucia należą:

• bóle głowy,
• rozdrażnienie, zaburzenia psychoruchowe, zmiany nastroju,
• stany lękowe,
• kołatanie serca,
• bezsenność,
• biegunka i wymioty.

Guarana w nadmiarze powoduje zaburzenie koncentracji, splątanie myśli, przyspiesza oddech, daje uczucie zwiększonej ciepłoty ciała. Nadmiar kofeiny może powodować zahamowanie odczuwania łaknienia. Preparatów zawierających guaranę nie należy łączyć z alkoholem. Szczególnie niebezpieczne są napoje energetyczne z dodatkiem guarany spożywane przez nastolatków. U młodych osób skutki uboczne nadmiaru kofeiny pojawiają się szybciej niż u dorosłych i mogą mieć znacznie poważniejsze konsekwencje.

Przeciwwskazania do stosowania guarany to:

• wiek dziecięcy,
• ciąża,
• karmienie piersią,
• problemy jelitowe,
• zaburzenia sercowo–naczyniowe,
• nadciśnienie tętnicze,
• bezsenność.

Guarana – odchudzanie

Guarana na odchudzanie często dodawana jest do preparatów przyśpieszających spalanie tłuszczu. Zawarta w niej kofeina nasila termogenezę, przez co zwiększa wydatek energetyczny organizmu, dodatkowo przyspiesza metabolizm tłuszczów.

Guarana zwiększa wytrzymałość i możliwości organizmu, dzięki temu wysiłek fizyczny może trwać dłużej, organizm spala więcej energii, co pomaga utrzymać prawidłową masę ciała. Guarana przed treningiem (5 g) może być przyjmowana na około 30 min., co dostarcza około 250 mg kofeiny. Pobudzenie organizmu utrzymuje się przez kolejne 6–7 godzin.

W wyniku silnego pobudzenia układu nerwowego, może hamować łaknienie pośrednio działając na ośrodek głodu i sytości. Zastosowanie guarany w codziennej diecie może przynieść korzystne efekty odchudzające. Można ją dodawać do owsianki, smoothie, soków lub przyjmować doustnie w tabletkach.

Guarana w ciąży

Rozważając możliwość stosowania guarany przez kobiety w ciąży należy zwrócić uwagę przede wszystkim na zawarte w niej duże ilości kofeiny. Polskie wytyczne dotyczące zasad żywienia kobiet w ciąży nie eliminują całkowicie kofeiny z diety, jednak ograniczają ją do minimum.

Metabolizm kofeiny u kobiet w ciąży jest zazwyczaj spowolniony, kofeina przechodzi przez łożysko i może zaburzyć rozwój płodu oraz zwiększyć ryzyko poronień. Nadmierne spożycie kofeiny może prowadzić z jednej strony do małej masy urodzeniowej dziecka, zaś z drugiej do nadmiernego przyrostu masy ciała w wieku niemowlęcym i wczesnodziecięcym, co może być efektem uszkodzenia wewnątrzmacicznego mózgu i zaburzenia regulacji apetytu.

Dopuszcza się wypijanie jednej filiżanki kawy dziennie, co odpowiada ok. 100 mg kofeiny, a maksymalna dawka dostarczana ze wszystkich produktów to 200–300 mg. Należy pamiętać, że kofeina znajduje się również w herbacie, kakao czy napojach.

Guarana w ciąży i u kobiet karmiących jest przeciwwskazana z uwagi na znacznie wyższą zawartość kofeiny w guaranie niż w innych produktach roślinnych.

Guarana czy kofeina z kawowca?

Pomimo wysokiej zawartości kofeiny, guarana nie działa aż tak gwałtowne jak to jest w przypadku kawy. Jest to związane z obecnością garbników, naturalnie występujących w guaranie, które spowalniają uwalnianie kofeiny. Opóźniony jest czas pełnej aktywacji kofeiny oraz wydłużony okres jej działania (nawet do 6–8 godzin). Kofeina z kawy wykazuje działanie po około 45–60 min. i utrzymuje swoją aktywność przez około 4–5 godzin.

Guarana do picia nie obciąża żołądka, jest wchłaniana w jelitach, a nie jak w przypadku kofeiny z kawy, zarówno w żołądku, jak i w jelitach. Z uwagi jednak na swój gorzki smak nie jest możliwe jej celebrowanie w taki sposób jak spożycie kofeiny z kawy, co daje dużą przyjemność miłośnikom tego napoju.