Czarcie żebro – co to jest? Właściwości, zastosowanie

Czarcie żebro (ostrożeń warzywny) – co to za roślina?

Ostrożeń warzywny (Cirsium oleraceum (L.) Scop.) należy do rodziny astrowatych (łac. Asteraceae/Compositae). Jego zwyczajowa nazwa – czarcie żebro, nawiązuje do charakterystycznego wyglądu liści rośliny, które ogólnym pokrojem przypominają żebra.

W medycynie ludowej ostrożeń wykorzystywany był od pokoleń w leczeniu reumatyzmu oraz jako środek, który wspomaga przemianę materii. Znalazł także zastosowanie w łagodzeniu objawów przewlekłych chorób skóry.

Gatunek Cirsium oleraceum występuje niemalże na terenie całej Europy, poza krajami basenu Morza Śródziemnego. Porasta także tereny innych kontynentów, w tym Azji, Afryki Północnej i Ameryki Północnej. W Polsce spotkać go można przede wszystkim w północno-wschodniej części kraju, na nizinach oraz terenach podgórskich. Ostrożeń warzywny preferuje miejsca podmokłe. Dlatego też występuje m.in. w pobliżu torfowisk, rowów czy zbiorników wodnych.

Roślina osiąga wysokość od 40 cm do 120 cm. Jej podziemne części stanowi kłącze, z którego wyrastają liczne, rozgałęzione łodygi obrośnięte nieregularnie ząbkowanymi liśćmi. Czarcie żebro kwitnie w okresie lata, od lipca do września. Kwiaty zwykle są koloru żółtego (choć niekiedy bywają purpurowe) i zebrane są w kwiatostany mające postać koszyczków. Jako surowiec zielarski wykorzystuje się przede wszystkim suszone ziele ostrożenia (łac. Herba Cirsii oleracei).

Ostrożeń warzywny – jakie są właściwości czarciego żebra?

Najczęściej opisywane właściwości lecznicze ziela ostrożenia dotyczą działania antyoksydacyjnego. Badania wskazują ponadto na szerokie właściwości przeciwbakteryjne oraz przeciwgrzybicze wyciągów z ziela ostrożenia. Łagodzi też choroby skóry, w tym AZS.

Do głównych składników chemicznych ostrożenia warzywnego należą: związki flawonoidowe, kwasy fenolowe, fitosterole, poliacetyleny, terpeny, lignany, taniny oraz sole mineralne. Roślina ta budzi coraz większe zainteresowanie świata nauki, dzięki czemu obecnie wiemy o niej znacznie więcej niż jeszcze 20 lat temu.

Jak wspomniano, najwięcej mówi się o antyoksydacyjnym działaniu ostrożenia. Surowiec przyśpiesza usuwanie szkodliwych metabolitów i dzięki wysokiej zawartości flawonoidów aktywuje procesy detoksykacji związane z neutralizacją reaktywnych form tlenu, w tym wolnych rodników. Jak wiadomo, ich nagromadzenie sprzyja rozwojowi stresu oksydacyjnego, a co za tym idzie uszkodzeniom i stanom zapalnym, które mogą dać początek poważniejszych schorzeniom (m.in. choroby układu krążenia).

Czarcie żebro ma ponadto właściwości przeciwbakteryjne oraz przeciwgrzybicze. Co więcej, surowiec wykazuje działanie moczopędne, działanie przeciwzapalne, zwiększa wydzielanie żółci i ogranicza jej cofanie. Często wspomina się także o pozytywnym wpływie ostrożenia na wątrobę. Dodatkowo, naukowcy zwracają uwagę na potencjalne właściwości przeciwnowotworowe surowca.

Zewnętrznie stosowane ekstrakty z ostrożenia, np. do kąpieli leczniczych, łagodzą miejscowe stany zapalne, świąd skóry i podrażnienia, obserwowane w przebiegu takich schorzeń jak atopowe zapalenie skóry (AZS).

Czarcie żebro – na co działa?

Tradycyjne wewnętrzne zastosowanie czarciego żebra obejmuje zaburzenia przemiany materii, profilaktykę kamicy żółciowej oraz zaburzenia produkcji i uwalniania żółci. Poza tym surowiec może być wykorzystywany jako środek wspomagający regenerację wątroby.

Roślina zwiększa diurezę, zmniejszając dolegliwości związane z reumatoidalnym zapaleniem stawów oraz dną moczanową, a także wspomaga odporność.

Zewnętrznie napary na bazie ziela ostrożenia rekomenduje się w stanach zapalnych skóry, łupieżu, atopowym zapaleniu skóry (AZS), trądziku, podrażnieniach, wysypce o podłożu alergicznym, przy zapaleniu spojówek, w oparzeniach, niewielkich skaleczeniach i żylakach. Co więcej, kąpiele z dodatkiem wywarów z czarciego żebra mogą być stosowane bez konkretnej przyczyny, a jedynie w celach kosmetycznych. Ostrożeń sprawdzi się również w pielęgnacji włosów, zwłaszcza tych z tendencją do wypadania.

Czarcie żebro – jak stosować?

Czarcie żebro stosowane jest najczęściej w formie naparów lub odwarów. Napary z ziela wykorzystuje się przede wszystkim do użytku wewnętrznego. Odwary natomiast są formą stosowaną przede wszystkim zewnętrznie, do przemywania skóry oraz do kąpieli.

Jak przygotować odwar, a jak napar z ostrożenia warzywnego?

Napar z ostrożenia: 1-2 łyżeczki suszonego surowca zalać szklanką wrzątku i pozostawić do naciągnięcia pod przykryciem na ok. 15 min, następnie całość przecedzić i pić 2 razy dziennie po jednej szklance naparu.

Odwar z ostrożenia (do kąpieli): 30-50 g suszonego surowca zalać 2 litrami wody w dużym garnku i gotować przez ok. 15 min na wolnym ogniu. Następnie całość przecedzić i wlać do wanny wypełnionej do połowy ciepłą wodą. W trakcie ok. 20-minutowej kąpieli nie należy używać preparatów kosmetycznych.

Lecznicze kąpiele z dodatkiem wyciągów z ostrożenia mogą być wykorzystywane także u dzieci z problemami dermatologicznymi. Jeśli masz wątpliwości, jak wykąpać się w czarcim żebrze, szczegółowe informacje na temat przygotowania wyciągu do kąpieli znajdziesz na opakowaniu surowca.

Czarcie żebro – przeciwwskazania i działania uboczne

Stosowania naparów z ostrożenia warzywnego powinny unikać osoby, u których występuje stwierdzone uczulenie na rośliny z rodziny astrowatych. Nie jest także wskazane korzystanie z surowca w okresie ciąży oraz podczas laktacji.

Brak jest szczegółowych badań dotyczących bezpieczeństwa stosowania surowca. W związku z tym, w celu uniknięcia ewentualnych działań niepożądanych, zaleca się ścisłe przestrzeganie dawek rekomendowanych przez producenta. Podczas jednoczesnego przyjmowania leków, wewnętrzne stosowanie naparów z ostrożenia warzywnego należy skonsultować z lekarzem. Tak jak każdy lek czy suplement diety, również surowce zielarskie mogą wchodzić w określone interakcje z innymi preparatami leczniczymi przyjmowanymi na stałe.