Radioembolizacja – co to jest? Wskazania, przeciwwskazania, przebieg zabiegu, efekty, powikłania, cena

Co to jest radioembolizacja?

Radioembolizacja to jedna z metod paliatywnego leczenia onkologicznego zaawansowanego raka wątroby. Jej głównym celem jest wydłużenie życia pacjenta, a niekiedy również poszerzenie możliwości terapeutycznych.

Radioembolizacja jest stosowana nie tylko w terapii guzów pierwotnych wątroby ( raka wątrobowokomórkowego ), ale również pozwala zająć się nieoperacyjnymi przerzutami do tego narządu innych nowotworów: raka piersi, raka jelita grubego, raka przewodów żółciowych i innych. Radioembolizacja stanowi połączenie radioterapii – metody wykorzystującej promieniowanie jonizujące emitowane przez izotop radioaktywny do zabijania komórek nowotworowych, i embolizacji – małoinwazyjnej metody stosowanej w radiologii inwazyjnej polegająca na zamknięciu naczynia krwionośnego materiałem zatorowym, co pozwala odciąć dopływ krwi.

Celem radioembolizacji jest dostarczenie promieniowania jonizującego bezpośrednio do guza, oszczędzając zdrowy miąższ wątroby i minimalizując ryzyko uszkodzenia zdrowych tkanek. Zabieg radioembolizacji wątroby jest możliwy do przeprowadzenia za względu na podwójne unaczynienie tego narządu – tętnicę wątrobową i żyłę wrotną. Embolizacja naczyń tętniczych, będących odgałęzieniami tętnicy wątrobowej, które najczęściej zaopatrują guza, ograniczają jego dostęp do substancji odżywczych i tlenu, a promieniowanie jonizujące emitowane przez podany izotop promieniotwórczy niszczy jego komórki.

Wskazania i przeciwwskazania do wykonania radioembolizacji

Głównym wskazaniem do wykonania zabiegu radioembolizacji wątroby jest zaawansowany proces nowotworowy – pierwotny rak wątroby lub nowotwory wtórne, które dały przerzuty do tego narządu z innych części ciała. Warto pamiętać o tym, że jest to leczenie paliatywne, ponieważ wykonanie tego zabiegu nie prowadzi do wyleczenia. Daje natomiast szanse na spowolnienie postępu choroby i złagodzenie objawów.

Do zabiegu radioembolizacji kwalifikowani są pacjenci, u których ze względu na zaawansowanie nowotworu, nie da się już przeprowadzić leczenia operacyjnego lub, gdy zastosowana wcześniej chemioterapia nie daje spodziewanego efektu. Jednak, aby pacjent mógł zostać do niego zakwalifikowany, możliwe korzyści z przeprowadzenia zabiegu radioembolizacji, muszą przewyższać potencjalne ryzyko. Właśnie z tego powodu na początku musimy wykluczyć potencjalne przeciwwskazania, takie jak:

• niektóre nieprawidłowości naczyniowe, takie jak przepływ krwi z wątroby do płuc, żołądka lub innych narządów;
• zaawansowana marskość wątroby – warunkiem przeprowadzenia zabiegu jest zachowana wydolność narządowa wątroby;
• schyłkową niewydolność nerek;
• zła ogólna kondycja pacjenta.

Radioembolizacja – przebieg zabiegu

W Polsce zabieg radioembolizacji wątroby przeprowadzany jest w pracowni radiologii zabiegowej przez doświadczonych radiologów interwencyjnych. Po znieczuleniu pacjenta lekarz nakłuwa tętnicę udową w okolicy pachwiny i wprowadza przez nią specjalny cewnik. Gdy dojdzie nim do tętnicy wątrobowej, lokalizuje guz. Następnie za pomocą wprowadzonego cewnika umieszcza w zaopatrującym go naczyniach bardzo małe szklane lub żywicze kulki, zwane mikrosferami, wypełnione radioaktywnym izotopem promieniotwórczym, najczęściej izotopem itru Y-90. Dzięki temu dochodzi do zablokowania dopływu krwi do guza, ograniczeniu ulega zwłaszcza przepływ krwi tętniczej. Natomiast dostarczone mikrosfery w obrębie nowotworu emitują promieniowanie, które niszczy jego komórki, przy czym ze względu na swoje miejscowe działanie nie powoduje efektów ogólnoustrojowych, typowych dla tradycyjnej radioterapii.

Cały zabieg trwa od 60 do 90 minut. Następnie pacjent jest przewożony do pracowni izotopowej, gdzie za pomocą specjalnej gamma-kamery medycy kontrolują poziom radioaktywności wszczepionych mikrosfer. Kolejnego dnia najczęściej jest wypisywany do domu.

Efekty i możliwe powikłania po zabiegu radioembolizacji

Główną korzyścią zabiegu radioembolizacji u pacjentów z nieoperacyjnym guzem wątroby jest wydłużenie życia i zmniejszenie nasilenia objawów choroby nowotworowej.

Jak w przypadku każdej metody leczenia, również w przypadku zabiegów radioembolizacji wątroby może dojść do pojawienia się pewnych skutków ubocznych. U większości pacjentów mamy do czynienia z łagodnymi powikłaniami, do których należy dyskomfort lub ból w okolicy wątroby lub/i mdłości. Najczęściej jest on wynikiem stopniowego napromieniowania nowotworu z wprowadzonego radioizotopu i ustępuje po 2-5 dniach od zabiegu.

Do innych możliwych powikłań należy:

• możliwość przedostania się podanych dotętniczo mikrosfer do narządów sąsiednich – pęcherzyka żółciowego, żołądka, czy jelita,
• reakcja alergiczna na podany środek,
• uszkodzenie naczyń za pomocą wprowadzonego do nich w czasie zabiegu cewnika,
• ryzyko infekcji.

W Polsce zabieg radioembolizacji wątroby jak na razie nie jest refundowany przez NFZ. Najczęściej jest on finansowany przez jednostki lecznicze, które uzyskały specjalne fundusze na jego wykonanie, w ramach prowadzonych badań.