Ekmnezja – co to jest? Przyczyny, objawy, leczenie

Co to jest ekmnezja?

Ekmnezję określa się jako upośledzenie pamięci, w którym pojawia się błędne postrzeganie kontekstu czasowego. Mówiąc najprościej, osoba myli teraźniejszość z przeszłością. Częstość występowania tego zjawiska jest dosyć rzadka i najczęściej dotyczy osób starszych.

Ekmnezja to nie jedyny rodzaj zaburzeń pamięci. Psychiatrzy wyróżniają zaburzenia pamięci o charakterze jakościowym oraz ilościowym. Do ilościowych zaburzeń pamięci zaliczamy:

• amnezję – całkowitą utrata wspomnień z pewnego okresu czasu;
• hipermnezję – polegającą na zapamiętywaniu najdrobniejszych szczegółów. Występuje ona w zespołach maniakalnych i paranoicznych oraz pod wpływem silnych emocji;

• hipomnezję – osłabienie pamięci powstałe pod wpływem lęku, zatruć, urazów oraz niedokrwienia mózgu.

Do jakościowych zaburzeń pamięci należą:

• złudzenia pamięciowe – zniekształcenia wspomnień,
• omamy – nieistniejące, fałszywe wspomnienia,
• konfabulacje – tworzenie wydarzeń, które nigdy nie miały miejsca,

• kryptomnezje – przyjmowanie za własne cudzych myśli.

Przyczyny ekmnezji

Ekmnezja może być spowodowana przez wiele czynników, są to między innymi:

• różnego rodzaju uszkodzenia mózgu w przebiegu demencji, dlatego zaburzenie dotyczy głównie osób starszych;
• mechaniczne uszkodzenia głowy na skutek np. wypadku;
• powikłania operacji neurochirurgicznych;
• zmiany w mózgu związane z padaczką skroniową;
• skutek nadużywania środków halucynogennych o właściwościach psychodelicznych, takich jak LSD i grzyby zawierające meskalinę lub psylocybinę;

• choroba Alzheimera lub schizofrenia.

Zjawisko ekmnezji może wystąpić przy różnego rodzaju zaburzeniach dysocjacyjnych, które mogą pojawić się w odpowiedzi na stresujące wydarzenia. Ekmnezja jest częstym zjawiskiem u osób przewlekle spożywających alkohol, a także u pacjentów przyjmujących środki psychoaktywne. Zniekształcenie pamięci może być powiązane z zespołem stresu pourazowego. Osoba przywołuje swoje traumatyczne doświadczenia jako krótkie zmiany w pamięci. Wspomnienia stają się obecne i są odczuwane z dużą intensywnością.

Objawy ekmnezji

Osoba doświadczająca objawów ekmnezji cierpi na znaczne ograniczenie pamięci. Mimo iż nie pamięta rzeczywistych wydarzeń w teraźniejszości, ma bardzo rozbudowane wspomnienia z przeszłości. Owe wspomnienia stają się tak żywe i intensywnie odczuwane, że choremu wydaje się, że dzieją się one w tym momencie, dlatego usilnie skupia się na przeżywaniu przeszłości.

Występują zaburzenia świadomości – pacjenci bardzo często nie reagują na próby kontaktu z otoczeniem. Żyją w świecie swoich własnych przekonań, jednocześnie czując się zdezorientowani i uwięzieni w swoich zaburzeniach świadomości. Objawy przypominające ekmnezję mogą pojawiać się przed napadami padaczkowymi. Ekmnezji mogą towarzyszyć również nieprawidłowe doznania zmysłowe, spowodowane zaburzeniami funkcji poznawczych organizmu. Dzieje się tak głównie w wyniku zatrucia substancjami halucynogennymi.

Diagnostyka i leczenie ekmnezji

Aby ustalić etiologię schorzenia, w pierwszej kolejności należy zebrać wywiad od pacjenta lub członka rodziny/opiekuna. Konieczne jest ustalenie czasu trwania objawów, początku zauważonych zmian, ich dynamiki oraz objawów towarzyszących. Należy także poddać pacjenta diagnostyce neurologicznej i psychiatrycznej.

Do najczęściej stosowanych badań należą rezonans magnetyczny oraz tomografia komputerowa głowy. Dzięki nim specjalista jest w stanie potwierdzić, bądź wykluczyć obecność guza mózgu czy też innej przyczyny organicznej. U osób dotkniętych ekmnezją istotne jest również to, aby wykluczyć istnienie zaburzeń otępiennych. Dokonuje się tego na podstawie obserwacji pacjenta, a także po wykonaniu testu MMSE oraz testu zegara. Test zegara polega na narysowaniu przez osobę badaną zegara, a następnie zaznaczenie na nim konkretnej godziny. Sprawdza to pamięć pacjenta i funkcjonowanie percepcyjne oraz wykrywa trudności natury neurologicznej. Z kolei test MMSE służy do oceny otępień u pacjentów. Obejmuje on badanie orientacji czasowej (np. jaki jest dziś dzień) i miejsca (gdzie się teraz znajdujemy).

Leczenie ekmnezji zależy w głównej mierze od przyczyny jej powstania. Zwykle opiera się na połączeniu różnych form terapii: farmakoterapii, stymulacji poznawczej usprawniającej pamięć i sieci neuronalne oraz rehabilitacji neurologicznej lub społecznej. Leczenie wymaga czasu, zaangażowania i cierpliwości. Niektórych schorzeń, takich jak choroba Alzheimera czy Parkinsona, medycyna ciągle nie potrafi całkowicie wyleczyć, jednak prawidłowe prowadzenie chorego może opóźnić rozwinięcie poważniejszych objawów i częściowo zapobiegać zanikom pamięci.