Rezonans magnetyczny (MRI) głowy – wskazania, przeciwwskazania, jak przebiega

Czym jest rezonans magnetyczny głowy?

Jak wspomniano powyżej, badanie metodą rezonansu magnetycznego wykorzystane może być do zobrazowania wszystkich struktur budujących głowę i szyję. Jest to jedno z najważniejszych narzędzi umożliwiających przyjrzenie się budowie (a w niektórych wariantach badania również pracy) ośrodkowego układu nerwowego, na który składają się mózgowie i rdzeń kręgowy oraz otaczającej go tkanki nerwowej i zaopatrujących go naczyń krwionośnych. Pozwala ponadto ocenić budowę i otoczenie narządów zmysłów (wzroku, słuchu i równowagi), jamę nosową i gardłową, węzły chłonne oraz inne tkanki miękkie i szkielet budujący głowę i szyję

Jak działa rezonans magnetyczny?

Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (ang. MRI – magnetic resonance imaging) jest jedną z najważniejszych we współczesnej medycynie technik uzyskiwania obrazu wnętrza ciała. Działanie rezonansu magnetycznego polega na zastosowaniu bardzo silnych magnesów, które pozwalają na wywołanie zjawiska tzw. jądrowego rezonansu magnetycznego. Powstające w tym procesie zmiany pola elektromagnetycznego, powstające przede wszystkim dzięki właściwościom fizycznym jąder atomów wodoru, wykrywane są przez detektory i przetwarzane przez komputer.

Dzięki temu, że atomy wodoru obecne są we wszystkich cząsteczkach organizmu, w różnej ilości w poszczególnych strukturach, możliwe jest uzyskanie bardzo precyzyjnych obrazów ciała w postaci cienkich przekrojów (warstw). Zaletą w stosunku do innej dokładnej techniki radiologicznej – tomografii komputerowej – jest brak konieczności stosowania uszkadzającego komórki promieniowania jonizującego. Standardowe oprzyrządowanie wykorzystywane w badaniu składa się z cylindra (w nim znajduje się aparatura wytwarzająca pole magnetyczne i detektory) połączonego z łóżkiem oraz komputera przetwarzającego dane.

Rezonans głowy może być wykonany z użyciem środka kontrastowego podawanego dożylnie (najczęściej jest to gadolinu), jednak konieczność taka nie należy do częstych. Również w tym przypadku ryzyko badania jest mniejsze niż w przypadku tomografii komputerowej. Istnieje wiele wariantów badania z użyciem rezonansu magnetycznego – np. w razie potrzeby uzyskania dokładnego obrazu naczyń stosuje się tzw. angio-MR, do badania pracy ośrodkowego układu nerwowego wykorzystywany jest natomiast tzw. funkcjonalny rezonans magnetyczny – fMRI. Warto zaznaczyć, że w chwili obecnej badanie MRI uważane jest za najbezpieczniejszą i najdokładniejszą metodę diagnostyki radiologicznej.

Wskazania do wykonania rezonansu magnetycznego głowy

Z uwagi na bezpieczeństwo badania i jakoś uzyskiwanych obrazów, badanie głowy rezonansem magnetycznym wskazane jest w wielu stanach klinicznych. Należą do nich zwłaszcza choroby ośrodkowego układu nerwowego:

• tętniaki mózgu,
• wodogłowie,
• udary,
• guzy mózgu nowotworowe,
• stwardnienie rozsiane,
• wady rozwojowe,
• choroby nerwów.

Wskazaniem do badania rezonansu magnetycznego głowy są wszelkie objawy sugerujące patologię tego układu:

• silne zawroty głowy,
• bóle głowy,
• omdlenia,
• drgawki,
• zaburzenia widzenia o niejasnej przyczynie.

Rezonans głowy pozwala między innymi na dokładną lokalizację zmian, określenie ich rozległości i stosunku do otaczających tkanek, w przypadku nowotworów przydaje się do określenia stopnia ich zaawansowania, wspomaga planowanie operacji chirurgicznych w obrębie głowy, a w udarach pozwala stwierdzić ich rodzaj oraz oszacować rozległość uszkodzenia i czas od ich wystąpienia. Podobnie jak w przypadku ośrodkowego układu nerwowego, MRI głowy stwarza możliwość precyzyjnej oceny pozostałych struktur w obrębie głowy (i szyi) i wykorzystywane jest w diagnostyce zmian patologicznych w tym rejonie (np. wad anatomicznych, skutków urazów, guzów nowotworowych, zmian naczyniowych, itd.). Jednym z wykonywanych badań jest także rezonans magnetyczny przysadki.

Badanie MRI głowy – jak wygląda i jak przebiega?

Jak przygotować się do badania rezonansem? Ze względu na konieczność umieszczenia w cylindrze rezonansu magnetycznego, jeśli pacjent cierpi na klaustrofobię (lęk przed ciasnymi pomieszczeniami), przed badaniem musi poinformować o tym lekarza. Mogą być w tym przypadku zastosowane środki uspokajające. Ponieważ badanie wymaga zastosowania bardzo silnego pola magnetycznego, koniecznie należy powiedzieć lekarzowi o obecności w cielewszelkich metalowych przedmiotów – obejmuje to między innymi:

• stymulatory serca,
• wszczepialne kardiowertery-defibrylatory,
• implanty ucha środkowego,
• niektóre typy sztucznych zastawek serca,
• metalowe protezy kończyn i stawów,
• stenty i klipsy naczyniowe,
• śruby i druty zakładane na stałe i czasowo w czasie zabiegów ortopedycznych.

Z podobnych względów należy przekazać fakt pracy w przemyśle metalurgicznym (ryzyko uszkodzenia oka w przypadku obecności opiłków żelaza w rogówce lub twardówce). Należy przedstawić lekarzowi całą osobistą dokumentację medyczną (zwłaszcza w przypadku obecności choroby nerek) oraz poinformować o ewentualnej ciąży (lub możliwości jej obecności). Jeśli lekarz nie zalecił inaczej, w dniu badania nie trzeba być na czczo i można zażyć przyjmowane na stałe leki. Bardzo ważne jest, aby na ubraniu i na ciele nie znajdowały się żadne, nawet bardzo małe metalowe przedmioty (np. okulary, aparat na zęby, biżuteria, kolczyki, spinki do włosów, długopisy) ani urządzenia elektroniczne (w tym telefony komórkowe, aparaty słuchowe, a także np. karty kredytowe).

Po zgłoszeniu się na badanie MRI pacjent proszony jest o położenie się na wznak na stole rezonansu magnetycznego. W przypadku badania MRI z kontrastem, przed badaniem zakładany jest wenflon i środek kontrastowy podawany jest dożylnie. Stół przesuwany jest tak, aby głowa pacjenta znajdowała się w odpowiednim miejscu wewnątrz cylindra rezonansu. Aby zapobiec mimowolnym ruchom głowy, może zostać użyte plastikowe zabezpieczenie. Po ustawieniu wymaganej pozycji personel opuszcza pomieszczenie. Komunikacja między pacjentem i osobami wykonującymi badanie możliwa jest przez cały okres badania dzięki systemowi mikrofonów i głośników oraz oknie między pomieszczeniem z rezonansem i pomieszczeniem dla personelu.

Pacjent proszony jest o pozostanie w bezruchu przez cały czas badania (wszelkie ruchy powodują zniekształcenia uzyskanych obrazów). Pracujący rezonans magnetyczny wydaje głośne dźwięki, które mogą być nieprzyjemne dla pacjenta – z tego względu może on dostać zatyczki do uszu lub słuchawki. Czas badania zależny jest od jego parametrów i trwa zwykle od około pół godziny do godziny. Po zakończonym badaniu rezonansu głowy można od razu powrócić do zwyczajnych czynności. W przypadku podania środków uspokajających przed badaniem, pacjent proszony jest o pozostanie na terenie placówki przez około 2 godziny.

Przeciwwskazania do rezonansu magnetycznego głowy

Badanie MRI głowy nie może zostać wykonane w przypadku obecności w ciele na stałe jakichkolwiek metalowych przedmiotów (przykłady podano powyżej). Badanie z użyciem środka kontrastowego nie powinno być wykonywane w przypadku współistniejącej choroby nerek, chyba że jest to niezbędne w procesie leczniczym. Mimo braku dowodów wskazujących na szkodliwość silnego pola magnetycznego dla płodu, unika się badania rezonansem magnetycznym w pierwszym trymestrze ciąży, chyba że jest to konieczne.

Ponadto w przypadku ciężkiego stanu pacjenta i w sytuacjach nagłych (takich jak duże obrażenia twarzy i głowy, świeże krwawienie do mózgu, wczesne objawy udaru mózgu) preferuje się inne techniki obrazowania. Wynika to z konieczności stosowania urządzeń z elementami metalowymi i elektronicznymi u pacjentów w ciężkim stanie oraz z długiego czasu badania i trudności z szybką interpretacją wyników, niezbędną w stanach wymagających pilnej interwencji.