Co to jest mikroudar i jakie daje objawy mały (mini) udar? Co robić, jakie są konsekwencje?

Czym się różni mikroudar od udaru niedokrwiennego i krwotocznego?

Objawy kliniczne u pacjentów z mikroudarem, udarem niedokrwiennym i udarem krwotocznym są bardzo zbliżone. Przy wylewie krwi do mózgu są one bardziej nasilone niż w udarze niedokrwiennym czy w małych udarach. Jak sama pełna nazwa wskazuje – przemijający atak niedokrwienny nie można określać jako mikrowylew. Jest jako nagły, przejściowy epizod, który wynika z niedokrwienia struktur mózgu.

Objawy kliniczne w TIA, ustępują całkowicie w ciągu 24 godzin, w praktyce czas ten jest zdecydowanie krótszy (najczęściej trwa około kilkunastu minut) natomiast w normalnym udrze mózgu objawy utrzymują się dłużej, czasem nawet pozostają do końca życia. Wymagają także rehabilitacji.

Tomografia komputerowa głowy lub rezonans magnetyczny mózgu wykonane u pacjentów z mikroudarem nie uwidocznia zmian morfologicznych, dlatego że, niedokrwienie mózgu ustępuje przed wywołaniem skutków w strukturach mózgowia. U pacjentów z udarem krwotocznym badania obrazowe pokazują obecność krwi w miąższu mózgu.

Natomiast u chorych z udarem niedokrwiennym mózgupierwsze zmiany niedokrwienne mogą być widoczne w tomografii komputerowej dopiero po 2–3 godzinach, rezonans magnetyczny pozwala wcześniej uwidocznić ostre niedokrwienie.

Czytaj również: Niedokrwienie kończyn dolnych – przyczyny, objawy, leczenie niedokrwienia nóg

Jakie są objawy mikroudaru mózgu?

Zależą od tego, w jakim obszarze mózgu doszło do niedokrwienia. Istotne jest, że symptomy są nagłe i narastają w ciągu kilku sekund.

Najbardziej typowe objawy mini udaru to:

• niedowłady kończyn czyli osłabienie siły mięśniowej kończyny dolnej i/lub górnej po prawej bądź lewej stronie,
• ruchy mimowolne,
• zaburzenia czucia po prawej bądź lewej stronie ciała,
• wzrok – zaburzenia widzenia, jednooczna ślepota,
• upośledzenie ruchomości gałek ocznych,
• afazja, czyli upośledzenie mówienia lub zaburzenia rozumienia mowy,
• upośledzenie połykania,
• zaburzenia świadomości.

Czynniki ryzyka i przyczyny małego udaru

Czynnikami, które mogą przyczynić się do wystąpienia przemijającego ataku niedokrwienne, na które możemy mieć wpływsą nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa, migotanie przedsionków, hipercholesterolemia, zaburzenia krzepnięcia krwi, alkoholizm, przebyty w przeszłości mikroudar lub udar niedokrwienny mózgu, nikotynizm, bezobjawowe zwężenie tętnicy szyjnej.

Czynniki te stają się celem postępowania w profilaktyce udaru. Do prawdopodobnych czynników ryzyka możemy zaliczyć: otyłość, brak aktywności fizycznej, stosowanie doustnej antykoncepcji i hormonalnej terapii zastępczej, dietę bogatą w tłuszcze.

Badania i diagnostyka mini udaru

Aby rozpoznać mały udar u pacjenta powinna być wykonana diagnostyka różnicowa, taka sama, jak przy podejrzeniu udaru niedokrwienne mózgu. Rozpoczynamy ją od rzetelnie zebranego wywiadu z chorym(bardzo ważne jest w tym przypadku ustalenie, jak długo trwają objawy). Powinno zostać wykonane badanie obrazowe (najczęściej jest to tomografia komputerowa), dzięki któremu możemy stwierdzić, czy nie doszło do krwotoku mózgowego zwanego potocznie wylewem,ocenić czy nie występują poszerzenia naczyń tak zwane tętniaki, wykluczyć przyczyny objawów inne niż naczyniowa np. guz mózgu, ropień miejscowy struktur mózgowia.

Badania laboratoryjne obejmują sprawdzenie stężenia glukozy we krwi, stężenia jonów sodu, potasu, wapnia. Odchylenia w tych badaniach mogą także być przyczyną objawów tożsamych jak w mikroudarze. Oprócz wymienionych powyżej mały udar powinniśmy różnicować z innymi stanami, są to między innymi: napad padaczkowy, migrena, omdlenie.

Osoby, które przebyły mały udar powinny zostać poddane dokładnej diagnostyce kardiologicznej w związku z większym ryzykiem wystąpienia u nich zawału mięśnia sercowego i nagłej śmierci sercowej. Należy wykonać u nich:

• EKG, w celu wykluczenia zaburzeń rytmu oraz zmian niedokrwiennych w mięśniu sercowym;
• ECHO serca, aby wykluczyć ewentualne występowanie skrzeplin w jamach serca.

Oprócz tych badań u chorych u których wystąpiły objawy TIA należy przeprowadzić badanie USG naczyń szyjnych i mózgowych metodą Dopplera, dzięki któremu możemy ocenić przepływ krwi w tych naczyniach oraz występowanie w nich zwężeń.

Czytaj również: Ropień mózgu – przyczyny, objawy, leczenie, rokowania

Skutki i konsekwencje małego udaru

U pacjentów, którzy przebyli przemijający napad niedokrwienny mózgu objawy wycofują się w ciągu maksymalnie 24 godzin. Nie powoduje śmierci i nie jest przyczyna kalectwa, nie wymaga stosowania długotrwałego leczenia i rehabilitacji jak w przypadku normalnego udaru.

U chorych tych występuje podwyższone ryzyko wystąpienia udaru niedokrwiennego i choroby niedokrwiennej serca w tym także zawału mięśnia sercowego.

Ryzyko zgonu z powodu udaru mózgu lub zawału mięśnia sercowego wynosi 43 proc. w ciągu 10 lat od wystąpienia TIA.

Patrząc na te dane, widzimy, że mikroudar jest stanem zagrożenia życia, który wymaga przeprowadzenia pogłębionej diagnostyki. Należy pamiętać, że u pacjentów tych może rozwinąć się zespół depresyjny, który może wymagać konsultacji z lekarzem psychiatrą a także specjalistycznego leczenia.

Czy mikroudar oznacza, że wystąpi udar mózgu?

Mikroudar mózgu jest znanym czynnikiem ryzyka udaru niedokrwiennego i poprzedza wystąpienie udaru mózgu w 7–40 proc. przypadków. Nie oznacza to jednak że udar niedokrwienny jest nieunikniony u tych osób. Osoby, u których wystąpił mały udar powinny stosować się do zaleceń i przyjmować leki według wskazań aby zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia u nich w przyszłości kolejnych incydentów naczyniowych.

Najbardziej zagrożone udarem po TIA są osoby z ciśnieniem tętniczym powyżej 140/90 mmHg, powyżej 60 roku życia, z porażeniem prawostronnym i afazją, z cukrzycą, z objawami trwającymi powyżej godziny.

Mikroudar – leczenie i zapobieganie

Leczenie pacjenta, który przebył mały udar polega na wdrożeniu profilaktyki zapobiegającej wystąpieniu udaru niedokrwiennego mózgu oraz zawałowi serca. Na profilaktykę tę składają się leczenie farmakologiczne (przyjmowanie leku przeciwzakrzepowego oraz statyny) oraz kontroli ciśnienia tętniczego, utrzymywanie prawidłowej masy ciała.

Koniczna jest rezygnacja z doustnych środków antykoncepcyjnych i hormonalnej terapii zastępczej, kontroli glikemii, zaprzestanie palenia tytoniu i picia alkoholu, ograniczenie spożywania soli i nasyconych kwasów tłuszczowych. Chorzy, którzy przeszli przemijający atak niedokrwienny powinni zadbać o regularny wysiłek fizyczny. Pamiętajmy, że regularny wysiłek fizyczny to minimum 30 minut wysiłku aerobowego o umiarkowanej intensywności minimum 5 razy w tygodniu.

Bibliografia

• Neurologia podręcznik dla studentów medycy, Wojciech Kozubski, Pawel Liberski, wyd. PZWL, Warszawa rok 2014
• Interna Szczeklika Podręcznik chorób wewnętrznych, Andrzej Szczeklik, Medycyna Praktyczna, Kraków 2013
• Neurologia, Adam Stępień Medical Tribune Polska Warszawa 2014, wyd.1