Komórki NK – jakie funkcje pełnią komórki natural killers?

Co to są komórki NK?

Komórki NK są komórkami układu odpornościowego i biorą udział w ochronie organizmu przed różnego rodzaju czynnikami, w tym przed patogenami. Komórki NK (natural killer – naturalni zabójcy) powstają z komórek macierzystych, znajdujących się w szpiku kostnym.

Komórki te przechodzą różnego rodzaju etapy dojrzewania i różnicowania, które ostatecznie sprawiają, że powstaje dojrzała komórka NK, zdolna do pełnienia swoich funkcji odpornościowych.

Komórki NK – funkcje i właściwości

Zgodnie z klasyfikacją immunologiczną, komórki NK zaliczane są do limfocytów (komórek układu odpornościowego), a więc jednego z rodzaju białych krwinek (leukocytów – w morfologii krwi obwodowej oznaczanych jako WBC). Są elementem naszej wrodzonej odporności.

Komórki NK mają właściwości cytotoksyczne, a więc mają zdolność do niszczenia pewnych typów komórek. Co niszczą komórki układu odpornościowego? Celem komórek NK są przede wszystkich komórki zainfekowane patogenami, na przykład wirusami, ale również komórki, które uległy pewnym uszkodzeniom oraz komórki nowotworowe.

Komórki NK biorą udział w sprawowaniu tak zwanego nadzoru immunologicznego, którego istotą jest kontrolowanie komórek o potencjale nowotworowym, w celu niedopuszczenia do rozwoju procesu nowotworowego w organizmie. Jeżeli w organizmie pojawi się komórka na przykład z pewnymi mutacjami genetycznymi, a więc komórka nowotworowa, to wówczas zadaniem komórki NK jest jej unieczynnienie, dzięki czemu nie rozwija się klinicznie nowotwór.

Komórki NK – sposób na niszczenie innych komórek

W jaki sposób komórki NK mogą niszczyć inne komórki? Dzieje się to poprzez wydzielanie przez komórki NK pewnych białek, do których należy między innymi perforyna czy granzymy. Białka te sprawiają, że dochodzi do uszkodzenia komórek docelowych.

Komórki NK działają także poprzez uruchomienie procesu apoptozy, a więc zaprogramowanej śmierci komórki. Apoptoza pozwala na uśmiercanie komórek uszkodzonych, czy też tych komórek, w których zaszły pewne mutacje, prowadzące do rozpoczęcia procesu nowotworzenia. Potocznie apoptoza nazywana jest zaprogramowanym samobójstwem komórki.

Na czym polegają badania komórek NK?

Typowo ocenia się liczebność komórek NK. Jest to badanie wykonywane z próbki krwi żylnej. Badanie komórek NK pozwala na ocenę ich liczebności, ale także ocenę ich subpopulacji (mówiąc prościej – podtypów komórek NK). Należy mieć świadomość, że ocenę wyników powinien dokonać lekarz doświadczony w interpretacji tego rodzaju badań.

Komórki NK – wskazania do wykonania badania

Wskazania do oznaczenia komórek NK to przede wszystkim:

• problemy z zajściem w ciążę, niepłodność, niepowodzenia przeprowadzenia procedury in-vitro;
• poronienia nawykowe – są to poronienia nawracające. O poronieniu nawykowym mówimy wtedy, gdy doszło do przynajmniej trzech poronień. Poronienia nawykowe dzielimy na wczesne, gdy doszło do utraty ciąży na jej wczesnym etapie, a więc do 12. tygodnia ciąży oraz na późne, gdy strata ciąży nastąpiła powyżej 12. tygodnia;
• diagnostyka zaburzeń immunologicznych oraz układu odpornościowego, których objawami mogą być między innymi bardzo częste infekcje (np. zapalenia płuc czy zapalenia ucha), konieczność stosowania antybiotyków dożylnych celem opanowania infekcji, nawrotowe infekcje wirusowe takie, jak półpasiec czy opryszczka zwykła, ale również ciężkie grzybice, w tym grzybice układowe, zahamowanie wzrostu w przypadku dzieci, a także zakażenia nietypowymi, rzadkimi patogenami i częste występowanie ropni.

Komórki NK a ciąża

Jaki wpływ mają komórki NK na przebieg ciąży i jej utrzymanie? Należy mieć świadomość, że utrzymanie ciąży i dalszy rozwój zarodka zależy od układu immunologicznego i tolerancji immunologicznej matki. Cały czas prowadzone są badania naukowe na temat tolerancji immunologicznej w czasie ciąży. Wiadomo jednak, że w macicy w czasie ciąży znajdują się komórki NK (natural killer). W prawidłowych warunkach nie prowadzą one jednak do zaburzeń i znajdują się w stanie homeostazy.

Komórki układu immunologicznego, w tym komórki NK znajdują się w równowadze z komórkami tworzącymi zarodek (a dokładniej – między innymi z komórkami trofoblastu). Komórki opisywane w tym artykule biorą także udział w implantacji zarodka oraz w procesie tworzenia się naczyń krwionośnych. W literaturze znajdziemy informacje na temat tego, że w niektórych przypadkach podwyższona liczba komórek NK miała związek z poronieniami, dlatego badanie to jest wykonywane podczas diagnostyki niepłodności i nawykowych poronień. Warto podkreślić jednak, że pełniejszy obraz stanu immunologicznego daje nam oznaczenie także innych rodzajów (subpopulacji) limfocytów, nie tylko samych komórek NK.

Podsumowując, komórki NK pełnią w naszym organizmie bardzo ważną rolę. Chronią nas przed patogenami, ale co ogromnie ważne – trzymają w ryzach komórki zmutowane, które mogą zapoczątkować rozwój nowotworu. Jednak ich nieprawidłowe interakcje na linii matka – płód mogą wiązać się z występowaniem nieprawidłowości, w tym nawykowych poronień. Cały czas trwają badania naukowe dotyczące tego rodzaju komórek i ich wpływu na płodność.