Cukrzyca a wzrok – jakie choroby oczu występują przy cukrzycy?

Jaki jest wpływ cukrzycy na wzrok?

Wpływ cukrzycy na wzrok był i jest nadal przedmiotem wielu badań naukowych, ponieważ choroba ta występuje coraz częściej w populacji. Problem wpływu cukrzycy na wzrok jest niezwykle istotny, ze względu na coraz większą liczbę ludzi chorujących na cukrzycę oraz z punktu widzenia jednostkowego, gdyż wzrok jest jednym z najważniejszych zmysłów człowieka, współcześnie jeszcze bardziej istotnym niż kiedyś.

Przeczytaj: USG gałki ocznej

Choroba cywilizacyjna, jaką jest cukrzyca, ma zdecydowanie i jednoznacznie negatywny wpływ na wzrok. Jest odpowiedzialna za jego pogorszenie, a w przypadku zaniedbań czy to ze strony chorego, czy personelu medycznego, może spowodować całkowitą i nieodwracalną utratę zdolności widzenia.

Przyczyny pogarszającego się wzroku w cukrzycy

Pogarszający się wzrok w cukrzycy wynika z wielu problemów, a ściślej powikłań. W największej statystycznie liczbie przypadków cukrzyca powoduje zaburzenia ostrości widzenia, wywołując retinopatię cukrzycową oraz obrzęk plamki żółtej. Są to jednocześnie najcięższe oczne powikłania cukrzycy. Do kolejnych, istotnych klinicznie powodów pogorszenia widzenia w cukrzycy należy zaliczyć zaćmę i jaskrę wtórną. Cukrzyca dotyka właściwie każdy element budowy narządu wzroku, co wpływa na komfort życia pacjenta i stanowi zagrożenie kalectwem.

Cukrzyca a utrata wzroku – jak to się dzieje? Utrata wzroku przy cukrzycy może nastąpić wskutek czterech głównych powikłań ocznych cukrzycy, które zostaną omówione poniżej.

1. Retinopatia cukrzycowa – najczęstsza i najcięższa choroba oczu współistniejąca z cukrzycą. Jest głównym powodem utraty wzroku w cukrzycy. Mechanizm powstawania retinopatii cukrzycowej polega na stopniowym niszczeniu bardzo drobnych naczyń krwionośnych odżywiających siatkówkę oka. Za ten proces odpowiedzialny jest zbyt wysoki poziom cukru we krwi (hiperglikemia), zwłaszcza często występujący i długo się utrzymujący. Zniszczone naczynia w pewien sposób zarastają, przestając zaopatrywać część siatkówki. Dodatkowo stają się kruche, doprowadzając do wylewów krwi również niszczących skomplikowaną i delikatną strukturę siatkówki. Ostatecznie niedokrwiona siatkówka może produkować czynniki wzrostu naczyń, powodując powstawanie nieprawidłowych, kruchych naczyń wrastających w struktury siatkówki, niszcząc je zarówno samym wrastaniem, jak i wylewami krwi.
2. Cukrzycowy obrzęk plamki żółtej – z reguły silnie związany z retinopatią cukrzycową. Polega na obrzęku i gromadzeniu się płynu w części siatkówki odpowiedzialnej za najlepsze widzenie, czyli w plamce żółtej. Odwarstwianie siatkówki w tym miejscu skutkuje stopniowym pogorszeniem się ostrego widzenia przedmiotów, twarzy, tekstu. Bez leczenia stan ten prowadzi do trwałej utraty wzroku.
3. Jaskra wtórna – pozasiatkówkowe powikłanie cukrzycy. Jaskra jest spowodowana przez różne czynniki, m.in. nieprawidłowo wysokie ciśnienie wewnątrz gałki ocznej. Istotą choroby jest uszkodzenie wewnątrzgałkowe nerwu wzrokowego, odpowiedzialnego za przekazywanie informacji z siatkówki do ośrodka widzenia w mózgu. Choroba ta prowadzi do bardzo poważnych ubytków w polu widzenia lub utraty wzroku. W cukrzycy ryzyko wystąpienia jaskry wzrasta dwukrotnie.
4. Zaćma – najmniej groźna z chorób oczu w cukrzycy. Polega na zmętnieniu soczewki oka, powodując tym samym zaburzenia ostrości wzroku poprzez utrudnienie docierania światła na siatkówkę.

Zobacz też: Ultradźwiękowa terapia cukrzycy – przyszłość w leczeniu cukrzycy?

Objawy uszkodzenia wzroku przez cukrzycę

Na początku warto zaznaczyć, że każde nagłe pogorszenie wzroku w cukrzycy (ale nie tylko) wymaga zgłoszenia się natychmiast do okulisty lub szpitala z okulistyczną izbą przyjęć. Wzrok jest ważnym zmysłem, uszkodzenia narządów wzroku mogą być nieodwracalne po dłuższym czasie trwania dysfunkcji, dlatego pomocy należy szukać zawsze jak najszybciej.

Objawy uszkodzenia wzroku w cukrzycy nie są w żaden sposób specyficzne i obejmują:

• nieostre lub podwójne widzenie,
• zjawiska wzrokowe: pierścienie, kropki, kreski, błyski świetlne,
• ubytki pola widzenia, puste, czarne „dziury” w polu widzenia,
• pływające, przemieszczające się plamy,
• ból oka,
• uczucie napięcia oka, zwiększonego ciśnienia w oku,
• problem z widzeniem na obrzeżach pola widzenia, zawężanie pola widzenia,
• ból głowy w części potylicznej, zwłaszcza po długotrwałym używaniu wzroku.

Czytaj również: Wrastający paznokieć – przyczyny, objawy, leczenie, klamra, domowe sposoby

Jak się leczy pogorszenie wzroku w cukrzycy?

Podstawą leczenia pogorszenia wzroku w cukrzycy jest dobra kontrola poziomu cukru we krwi. Zwraca się także uwagę na rolę kontroli ciśnienia tętniczego i poziomu cholesterolu LDL i triglicerydów we krwi.

Leczenie bezpośrednio siatkówki polega w pierwszej kolejności na fotokoagulacji laserowej siatkówki. Jest to zabieg bezbolesny, wykonywany bez naruszania ciągłości tkanek oka. Polega na skupianiu światła lasera w określonych punktach, w zależności od stopnia zaawansowania choroby, tak aby „oparzyć” siatkówkę w danym miejscu. Powstaje blizna, która zabezpiecza przed odklejaniem się siatkówki, gromadzeniem płynu, a także wyłącza mniej istotną cześć siatkówki, powodując, że więcej krwi dociera do plamki żółtej.

Inny sposób leczenia, zwłaszcza w retinopatii powikłanej krwotokami, to witrektomia – usunięcie ciała szklistego z oka. Stosuje się również iniekcje doszklistkowe przeciwciał przeciw czynnikowi wzrostu naczyń. Ten rodzaj zabiegu jest preferowany w cukrzycowym obrzęku plamki żółtej. Do ciała szklistego można też podawać sterydy, których zadaniem jest zmniejszanie obrzęku i hamowanie powstawania nowych naczyń w siatkówce.

Jeśli chodzi o jaskrę, stosuje się tu standardowe leczenie farmakologiczne za pomocą kropel oraz leków doustnych. W niektórych przypadkach wykonuje się zabiegi stosowane w leczeniu jaskry u ludzi nieleczących się z innych powodów, czyli np. irydotomię (wykonanie małego otworu w tęczówce).

Leczenie zaćmy jest identyczne, jak w przypadku ludzi nieleczących się na inne schorzenia. Polega na wymianie soczewki na sztuczną.

Jak zapobiegać utracie wzroku przy cukrzycy?

Można zapobiegać utracie wzroku w cukrzycy, a w najgorszym przypadku znacząco opóźnić moment utraty zdolności widzenia. Największe znaczenie ma optymalne leczenie cukrzycy. Choroba musi być ściśle kontrolowana za pomocą zastosowanego leczenia, tak by nie występowały epizody przedłużającej się hiperglikemii. Dodatkowo ciśnienie tętnicze powinno być utrzymywane w ramach wartości prawidłowych, a triglicerydy i cholesterol LDL na możliwie najniższych poziomach.

Istotne jest też przeprowadzenie badań kontrolnych. W przypadku świeżego rozpoznania cukrzycy chory powinien odbyć konsultację okulistyczną:

• cukrzyca typu 1 – w ciągu pierwszych 5 lat od rozpoznania (a jeśli rozpoznanie w okresie dojrzewania – jak najszybciej),
• cukrzyca typu 2 – jak najszybciej po rozpoznaniu.

Częstość wykonywania okresowych badań okulistycznych zależy od stanu siatkówki w pierwszym badaniu. Co do zasady, przy braku zmian siatkówki w pierwszym badaniu, kolejne może się odbyć za 1–2 lata. Jednak dokładny terminarz wizyt dostosowuje lekarz na podstawie widzianego przez siebie obrazu dna oka pacjenta.