Torbiel pajęczynówki u dzieci i dorosłych – objawy, leczenie, rokowania

Co to jest torbiel pajęczynówki i jakie są jej przyczyny powstawania?

Torbielą pajęczynówki (z ang. arachnoid cyst, skrót CA) nazywa się patologiczną przestrzeń wypełnioną płynem o podobnych właściwościach do płynu mózgowo-rdzeniowego, która powstaje ze zdwojenia lub rozszczepienia pajęczynówki. Opona pajęcza (pajęczynówka) wraz z oponą twardą i oponą miękką tworzą opony mózgowo-rdzeniowe, których rolą jest m. in. ochrona mózgu i rdzenia kręgowego przed urazami mechanicznymi.

Pajęczynówka ze strony zewnętrznej zrasta się z oponą twardą, natomiast od wewnątrz jest oddzielona od opony miękkiej przestrzenią wypełnioną płynem mózgowo rdzeniowym, który pełni funkcje amortyzacyjne.

Wyróżnia się dwa rodzaje zmian: torbiel pajęczynówki pierwotną, która jest obecna od urodzenia oraz torbiel wtórną będącą powikłaniem stanu zapalnego, przebytego krwotoku lub urazu. Najczęściej spotyka się torbiel pajęczynówki środkowego dołu czaszki, tylnego dołu czaszki i w okolicy skroniowej (płata skroniowego). Inne miejsca występowania to tylny dół czaszki, kąty mostkowo-móżdżkowe lub rzadziej sklepistość mózgu. W większości przypadków torbiel w mózgu występuje pojedynczo. Nieco częściej torbiele pajęczynówki obserwuje się u mężczyzn. Wymiary mają najczęściej do kilku centymetrów.

To też może Cię zainteresować: Co może być przyczyną ucisku w głowie?

Torbiel pajęczynówki – objawy torbieli w mózgu

Objawy związane z obecnością torbieli podpajęczynówkowej zależą od lokalizacji i wielkości zmiany. Małe torbiele bardzo często są bezobjawowe lub powodują niecharakterystyczne symptomy, które pacjenci utożsamiają ze zmęczeniem. Wzrost torbieli może spowodować pojawienie się takich symptomów jak:

• ból głowy niereagujący na leczenie farmakologiczne, lokalizacja zależy od tego, gdzie rozwinie się torbiel – w skroni, z tyłu głowy, etc.
• zawroty głowy i zaburzenia równowagi,
• szumy uszne, jednostronne upośledzenie słuchu,
• osłabienie lub senność,
• nudności i wymioty,
• podwójne widzenie.

Torbiel pajęczynówki w tylnym dole czaszki

Dość często diagnoza brzmi – torbiel pajęczynówki w tylnym dole czaszki. Zmiana w tej lokalizacji częściej powoduje objawy w postaci nie daje zazwyczaj zaburzeń dla w postaci problemów z widzeniem. Częściej za to obserwuje się zaburzenia koordynacji ruchowej i równowagi. Mogą pojawić się problemy z mową.

Duże torbiele pajęczynówki mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia a nawet życia pacjenta. Dlatego pojawienie się takich objawów, jak: drgawki, ataksja, niedowład lub porażenie połowicze, zaburzenia czucia, nadmierna senność, splątanie, powinno być bezzwłocznie skonsultowane ze specjalistą.

Torbiel pajęczynówki u dziecka

Torbiel pajęczynówki u dzieci może być również przyczyną zaburzeń w rozwoju lub zmiany zachowania. W niektórych przypadkach ucisk torbieli na przysadkę mózgową powoduje zaburzenia hormonalne u dzieci, np. niedobór hormonu wzrostu skutkujący niskim wzrostem, przedwczesne dojrzewanie lub brak miesiączkowania u dojrzewających dziewczynek. U dzieci częściej diagnozowane są torbiele pajęczynówki mnogie.

Przeczytaj: Torbiel w zatoce, jak leczyć torbiele zatok?

Czy torbiel w głowie jest groźna, czy może pęknąć?

Torbiele mózgu charakteryzuje dość duża dynamika zmian. Mogą się one dopełniać i ulegać powiększeniu jak również zmniejszać swoją objętość a nawet spontanicznie zanikać. Torbiel w głowie, zwłaszcza wykryta przypadkowo jest źródłem ogromnego stresu dla pacjenta, który zastanawia się, czy torbiel pajęczynówki może pęknąć. Przede wszystkim trzeba pamiętać, że torbiel pajęczynówki jest zmianą łagodną o nienowotworowym charakterze.

Jak już wspomniano objawy i niebezpieczne powikłania zależą od jej wielkości. Małe torbiele nie powinny budzić niepokoju – w tym przypadku wystarczy okresowa obserwacja. Duże zmiany mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia lub życia pacjenta, dlatego powinno się jak najszybciej wdrożyć odpowiednie leczenie chirurgiczne.

Torbiel pajęczynówki – sposoby leczenia

Najczęściej torbiele pajęczynówki wykrywa się przypadkowo w badaniach obrazowych mózgowia: tomografii komputerowej (TK) lub rezonansie magnetycznym (MR). Stwierdzenie zmiany w badaniu obrazowym powinno być skonsultowane z lekarzem specjalistą neurochirurgii, który na podstawie wywiadu zebranego od pacjenta i badania neurologicznego zadecyduje o dalszym postępowaniu.

Przy doborze odpowiedniego sposobu leczenia kluczowe znaczenie mają rozmiary torbieli pajęczynówki. Małe torbiele pajęczynówki niezależnie od lokalizacji i ewentualnych objawów nie są kwalifikowane do leczenia ze względu na możliwość spontanicznego zaniku zmiany.

Pacjent pozostaje pod obserwacją i okresową kontrolną radiologiczną. Zmiany o średniej wielkości, które dają objawy oraz duże torbiele podpajęczynówkowe są wskazaniem do leczenia operacyjnego. Wśród stosowanych zabiegów znajduje się drenaż (przebicie i usunięcie zawartości torbieli specjalną igłą) lub operacja (wycięcie) torbieli pajęczynówki metodą endoskopową albo klasyczną.

Czytaj również: Retinopatia słoneczna – co to jest? Przyczyny, objawy, leczenie, rokowanie

Bibliografia

Neurologia Merrita, H. Kwieciński, A. Kamińska, wyd. Elselvier Urban&Partner, 2012;

Neurologia w praktyce klinicznej, Bradley, Daroffm Fenichel, Jankovic, wyd. Czelej, 2006;

Wiadomości Lekarskie 2016, tom LXIX, nr 3 (cz II) „Wewnątrzczaszkowe torbiele pajęczynówki
w aspekcie klinicznym i radiologicznym”