Endorfiny – czym są, kiedy się wydzielają, czy można zwiększyć ich ilość w organizmie?

Czym są hormony szczęścia?

Hormony szczęścia to grupa związków chemicznych, produkowana przez organizm w celu osiągnięcia dobrego samopoczucia. Należą do nich: endorfina, dopamina, oksytocyna oraz serotonina.

Endorfiny, zwane potocznie hormonami szczęścia i molekułami emocji, to neuroprzekaźniki, które przekazują informacje pomiędzy komórkami nerwowymi, a także neuronami, gruczołami i mięśniami. To grupa substancji chemicznych przynależna do neuropeptydów endogennych, czyli takich, które są produkowane wewnątrz organizmu, a dokładniej w mózgu i rdzeniu kręgowym. Do ich zadań należą m.in.: regulacja poziomu bólu, redukcja stresu, wyzwalanie spokoju oraz poczucia błogości.

Ze względu na działanie podobne do morfiny, endorfiny klasyfikuje się jako substancje morfinopodobne. Wyróżnia się co najmniej 20 typów endorfin. Wśród omawianych peptydów opioidowych znajdują się m.in. alfa, beta i gamma-endorfiny, dynorfiny oraz enkefaliny. Najsilniejszym działaniem wyróżnia się β-endorfina, która jest także najlepiej poznana przez środowisko naukowe.

Czytaj również: Adrenalina – jak na nas działa?

Sposób działania endorfin

Hormony szczęścia działają na organizm poprzez aktywację receptorów opioidowych, w ten sam sposób, w jaki oddziałują na nie też opioidy egzogenne, czyli dostarczane z zewnątrz opioidowe leki przeciwbólowe. Działanie endorfin, w tym β-endorfiny, polega więc na hamowaniu przewodzenia bodźców bólowych na skutek pobudzania nocyreceptorów.

W procesie znoszenia bólu biorą udział także inne substancje, w tym przede wszystkim kwas γ-aminomasłowy (GABA), dzięki któremu β-endorfina może zwiększyć produkcję innego neuroprzekaźnika, czyli dopaminy, odpowiedzialnej za odczucia przyjemności.

To też może Cię zainteresować: Uderzenia gorąca w młodym wieku – przyczyny

Znaczenie endorfin w życiu

Działanie endorfiny polega na zmniejszeniu odczuwania bólu, redukcji stresu oraz tzw. efekcie narkotycznym, który powoduje uczucie błogości i stany euforyczne. Ten hormon szczęścia wywołuje uczucie przyjemności, którego źródło znajduje się w tzw. ośrodku odczuwania przyjemności, znajdującym się w mózgu. Dodatkowo bierze udział w regulacji gospodarki hormonalnej i ciepłoty ciała oraz podnoszeniu poziomu odporności. Endorfiny ułatwiają kobietom ciężarnym przeżycie porodu, który jest nieodłącznie związany z ogromnym bólem.

Skutki niedoboru hormonów szczęścia w organizmie

Przypuszcza się, że niedostateczna ilość endorfin w organizmie jest przyczyną chorób, powstających na skutek obniżonego nastroju oraz przewlekłego bólu. Zakłada się, że niski poziom endorfin sprzyja dolegliwościom takim jak przewlekłe bóle głowy czy fibromialgia . Niedobór endorfin może nawet skutkować depresją.

Czytaj również: Hipertyreoza – co to jest, jakie są przyczyny, objawy i leczenie?

Gdzie odbywa się synteza endorfin?

Hormony szczęścia, a konkretniej β-endorfiny, są produkowane przez przysadkę mózgową, a konkretniej jej płat przedni i środkowy. β endorfina syntezowana jest także w podwzgórzu i komórkach skóry, takich jak keratynocyty i melanocyty. Jednym z warunków produkcji endorfin jest obecność czynnika stresowego dla organizmu, np. bólu lub dużego wysiłku fizycznego.

Przeczytaj też: Czym jest dopamina i jak działa na organizm?

Co wpływa na wydzielanie endorfin? Jak zwiększyć ich ilość w organizmie?

Wydzielanie hormonów szczęścia odbywa się w automatycznie w trzech stanach organizmu: stresie, bólu i podczas wypoczynku. Okazuje się, że świadomie także można zwiększyć ich poziom. Istnieją naturalne i bezpieczne sposoby na pobudzenie wydzielania endorfin, a tym samym skuteczną poprawę nastroju oraz samopoczucia. Należą do nich:

• słuchanie muzyki, która sprawia przyjemność;
• obecność określonych typów potraw (zawierających tryptofan) w swojej diecie, np. gorzkiej czekolady;
• aktywny tryb życia, w tym regularna aktywność fizyczna, taka jak np. bieganie, seks czy jazda na rowerze. Intensywny wysiłek fizyczny sprawia, że w organizmie wydzielane są endorfiny, a poziom serotoniny ulega podwyższeniu, co wpływa na poczucie spełnienia i dobre samopoczucie po wysiłku;
• śmiech i uśmiech;
• czynności relaksacyjne, np. medytacja czy aromaterapia.

W przypadku zakłócenia naturalnego procesu wydzielania endorfin można stosować zewnętrzne środki stymulujące produkcję endorfin. Jednym z nich jest przezskórna elektryczna stymulacja nerwów prądami APL-TENS, z wykorzystaniem impulsów o małej częstotliwości, która polega na drażnieniu określonych punktów, w celu wywołania bólu i uwolnieniu endorfin.

Czytaj również: Prostaglandyny – działanie, nadmiar, wpływ na poród, leki