Hipertyreoza – co to jest, jakie są przyczyny, objawy i leczenie?

Hipertyreoza a hormony tarczycy

Tarczyca wpływa na pracę serca, układ krążenia i metabolizm organizmu. W przypadku niedoboru tyroksyny (T₄) i niedostatecznego działania trijodotyroniny (T₃) procesy metaboliczne ulegają spowolnieniu, następuje przyrost wagi ciała, osłabienie, zmęczenie, pojawiają się zaparcia, spowolnienie akcji serca i nietolerancja zimna. Taki stan nazywamy niedoczynnością tarczycy, czyli hipotyreozą (hypothyreosis).

Kiedy mamy sytuację odwrotną, gdy nasz metabolizm przyspiesza, wzrasta tętno, nie tolerujemy ciepła, więcej się pocimy, tracimy na wadze i mamy nadmiar hormonów tarczycy we krwi, określamy to jako nadczynność tarczycy, czyli hipertyreozę (hyperthyreosis). Przy prawidłowym stężeniu hormonów tarczycy we krwi stosujemy termin eutyreozy (euthyreosis). Ten ostatni termin oznacza stan pożądany do którego powinno prowadzić leczenie.

Zobacz też: Niskie ciśnienie krwi – przyczyny, objawy, leczenie

Nadczynność tarczycy – choroba Gravesa-Basedowa?

W hipertyreozie występuje nadmiar hormonów tarczycy, który przekracza zapotrzebowanie organizmu i prowadzi do charakterystycznych objawów. Najczęściej powodem jest choroba Gravesa-Basedowa, która ma podłoże autoimmunologiczne. Występują w niej przeciwciała skierowane przeciwko receptorom tarczycy. Powoduje to: wzmożone wydzielanie jej hormonów, stymuluje wzrost gruczołu i zwiększa unaczynienie.

Do innych przyczyn hipertyreozy zaliczamy schorzenia związane z mutacjami receptora tyreotropiny (inaczej receptora TSH, hormonu tyreotropowego). Np. toksyczne wole guzkowe może produkować nadmiernie ilości hormonów tarczycy, przyczyniając się do rozwoju nadczynności. Przeważnie diagnozowane u pacjentów powyżej 50. roku życia. Inną mutację stanowi guzek autonomiczny pojedynczy – jest to gruczolak (niezłośliwy nowotwór tkanki gruczołowej) – lub guzek hiperplastyczny.

To też może Cię zainteresować: Drżenie ciała – jakie mogą być przyczyny drżenia mięśni ciała?

Hipertyreoza a zapalenia tarczycy

Nadczynność tarczycy może również występować w przebiegu zapaleń narządu. W podostrym zapaleniu tarczycy najczęściej przyczyną jest infekcja wirusowa. Charakteryzuje się bolesnym powiększeniem tarczycy i uwalnianiem do krwi dużych ilości hormonów. Często ustępuje samoistnie.

Poporodowe zapalenie tarczycy występuje natomiast u nawet 10 proc. kobiet w ciągu kilku miesięcy od czasu porodu. Trwa maksymalnie do 2 miesięcy. U większości pacjentek dochodzi do normalizacji funkcji tarczycy bez interwencji lekarza.

Innym rodzajem jest niebolesne (ciche) zapalenie tarczycy – autoimmunologiczne, niebolesne zapalenie tarczycy. Obecnie uważa się je za wariant choroby Hashimoto o 4 fazowym przebiegu, gdzie tylko w pierwszej fazie występuje nadczynność.

W ostrej fazie choroby Hashimoto hormony tarczycy są uwalniane z uszkodzonej tarczycy, co prowadzi do rozwoju klinicznych objawów nadczynności tarczycy. Aczkolwiek po pewnym czasie symptomy ustępują samoistnie i następuje faza niedoczynności.

Hipertyreoza powstaje również na skutek przedawkowania hormonów tarczycy lub amiodaronu, ze względu na dużą zawartość jodu zawartą w tym leku.

To też może Cię zainteresować: Uderzenia gorąca w młodym wieku – przyczyny

Hipertyreoza – objawy nadczynność tarczycy

Ze względu na obecność charakterystycznych objawów można podejrzewać nadczynność tarczycy. Niestety w przypadku osób z łagodną postacią choroby lub u osób starszych nie muszą one występować.

Nadczynność rozwija się przeważnie w ciągu kilku miesięcy oraz objawy chorej tarczycy nasilają się wraz ze wzrostem jej nasilenia. Możemy je podzielić na te ze strony:

• układu nerwowego: niepokój i drażliwość, trudności w skupieniu uwagi, drżenie rąk oraz bezsenność,
• układu pokarmowego: utrata masy ciała przy dobrym apetycie, wzrost częstości oddawania stolca oraz powiększenie wątroby i żółtaczka (rzadko).

Wyróżnia się także objawy hipertyreozy związane ze zmianami skórnymi: ciepła, przekrwiona i wilgotna skóra, wzmożona potliwość (szczególnie rąk), łatwo wypadające, cienkie i łamliwe włosy oraz osłabione, kruche paznokcie, które mogą się przedwcześnie oddzielać się od łożyska (inaczej onycholiza).

Inne objawy hipertyreozy

Pacjenci często skarżą się również na objawy tarczycy, jak osłabienie siły mięśniowej oraz zmniejszenie masy mięśniowej, które ma miejsce szczególnie w ciężkich postaciach nadczynności. Dodatkowo ze strony układu krążenia dochodzą objawy:

• uczucie kołatania serca,
• niemiarowość serca,
• migotanie przedsionków,
• objawy niewydolności serca – np. ciągłe uczucie zmęczenia, duszność podczas wysiłku,
• objawy krążenia kinetycznego, czyli tachykardia (przyspieszona akcja serca), głośne tony serca oraz zwiększenie amplitudy ciśnienia tętniczego.

U niektórych pacjentów występuje znaczne zwiększenie obwodu szyi na skutek powiększenia tarczycy. Może temu również towarzyszyć uczucie ucisku i duszności spowodowane zwężeniem tchawicy. U kobiet dochodzą również zmiany w cyklu menstruacyjnym, a u mężczyzn zaburzenia wzwodu. W przypadku pacjentów z chorobą Gravesa-Basedowa obserwuje się wytrzeszcz oczu zwany orbitopatią tarczycową. Powstaje na skutek zapalenia tkanek miękkich oczodołu i prowadzi do przejściowego lub trwałego uszkodzenia wzroku.

Hipertyreoza – jak leczyć tę chorobę tarczycy?

Leczenie hipertyreozy (nadczynności) dostosowuje się do każdego pacjenta indywidualnie na podstawie etiologii, wieku i nasilenia objawów tarczycy. Podstawową metodą tej choroby tarczycy terapii może być leczenie farmakologiczne. Stosuje się wówczas leki przeciwtarczycowe, takie jak tiamazol czy propylotiouracyl.

Dopiero po kilku tygodniach zażywania leków osiąga się stan eutyreozy. Farmakoterapia może również służyć do przygotowania pacjenta do leczenia radykalnego, czyli usunięcia tarczycy (tyreoidektomii) lub leczenia jodem promieniotwórczym.

Nieleczona nadczynność tarczycy – skutki

Skutkiem wysokich stężeń hormonów tarczycy we krwi jest zwiększona zachorowalność i umieralność z przyczyn sercowo-naczyniowych z powodu: zaburzeń rytmu serca, które mogą przyczyniać się do powstania zakrzepów i zatorów, nasilenia choroby wieńcowej, zaostrzenia niewydolności serca.

Groźnym powikłaniem nieleczonej nadczynności tarczycy, które może się pojawić u osób niewłaściwie leczonych, jest przełom tarczycowy. Wywołać go mogą również: zakażenia, uraz, ciąża czy stres. Jest on stanem bezpośredniego zagrożenia życia i nawet w połowie przypadków kończy się śmiercią.