Pessary – peessarium i leczenie nietrzymania moczu i chorób pochwy

Czym jest pessar (pessarium) i kiedy się go stosuje?

Pessar to mały krążek, z reguły wykonany z silikonu. Swoim kształtem przypomina pierścień. W przebiegu leczenia nietrzymania moczu i chorób pochwy należy go umieścić w pochwie lub odbytnicy. Za utrzymanie krążka w jednym miejscu, bez przemieszczania odpowiadają mięśnie dna miednicy.

Pessarium najczęściej stosuje się w leczeniu

• nietrzymania moczu i wysiłkowego nietrzymania moczu,
• obniżenia macicy i pochwy,
• niewydolności cieśniowo-szyjkowej.

Do najczęstszych chorób z kręgu uroginekologii zaliczamy zaburzenia statyki narządów miednicy mniejszej oraz nietrzymanie moczu zwykle wysiłkowe. Są to dysfunkcje, które w sposób negatywny wpływają na jakość życia kobiety. Naturalnie niezwykle skuteczną formą leczenia w tym przypadku są zabiegi operacyjne, aczkolwiek z uwagi na ryzyko powikłań pooperacyjnych poszukuje się równie skutecznej metody terapeutycznej, ale zdecydowanie mniej traumatycznej dla organizmu. Wydaje się, iż rozwój współczesnej pessaroterapii jest na tyle duży, że można przy użyciu pessarów leczyć wymienione przypadłości w pierwszym rzucie.

Bywa, że zakładanie pessara zalecane jest kobietom w ciąży. Dzieje się tak wówczas, gdy szyjka macicy jest na tyle niewydolna, że nie jest w stanie utrzymać ciążę. Wskazaniem jest niewydolność cieśniowo-szyjkowa, która prowadzi do bezbolesnego rozwierania szyjki macicy. Pessar w ciąży ma zapobiegać przedwczesnemu porodowi.

Rodzaje pessarów

• Pessar cewkowy – znalazł zastosowanie przede wszystkim w leczeniu nietrzymania moczu o charakterze wysiłkowym lub mieszanym. Pessar tego typu zapobiega ewentualnemu otwarciu górnej części cewki moczowej, do którego mogłoby dojść w przypadku znacznie zwiększonego ciśnienia w jamy brzusznej np. podczas kaszlu.
• Pessar pierścieniowy z możliwością odkształcania – tego typu pessar zbudowany jest z aluminiowego rdzenia, który jest na tyle plastyczny, ze można go odkształcić w taki sposób, aby idealnie uformować do warunków anatomicznych każdej pacjentki. Doskonale się sprawdza się u pacjentek, które cierpią na wysiłkowe nietrzymanie moczu, a w przeszłości przechodziły zabiegi operacyjne, w następstwie których powstały nieodwracalne zmiany anatomiczne. Jest to duża alternatywa dla chociażby wyżej wspomnianego pessara cewkowego.
• Pessar kołnierzowy z charakterystycznym zgrubieniem na okolicę cewki moczowej – zalecany jest u pacjentek, które nie tylko cierpią na wysiłkowe nietrzymanie moczu, ale także na obniżenie ścian pochwy lub całkowite wypadanie narządu.
• Pessar talerzowy perforowany – niezwykle plastyczny, ze względu na wykonanie z miękkiego tworzywa, najczęściej silikonu. Daje to duże możliwości jeżeli chodzi o zakres zastosowania. Dzięki temu, że może być łatwo odkształcany daje możliwość bezbolesnego umieszczenia krążka w ciele kobiety.
• Pessar pierścieniowy gruby – zarezerwowany dla starszych kobiet cierpiących na obniżenie ściany pochwy i miernie nasilone wypadanie macicy, ale bez współistniejącego nietrzymania moczu.
• Pessar kostkowy – najczęściej stosowany w przypadku obniżenia pochwy i macicy. Bardzo często są stosowane przed operacjami, które mają na celu zlikwidowanie wypadania pochwy i/lub macicy. W takim przypadku zaleca się jednoczasowe przyjmowanie preparatów estrogenowych, które mają na celu poprawę krążenia tkankowego.
• Pessar grzybkowy – najczęściej stosowany w bardzo zaawansowanym wypadaniu pochwy i macicy (3/4 stopień) przy braku skuteczności wyżej wymienionych.
• Expander pochwowy – głównie stosowany u pacjentek z wrodzonymi wadami pochwy w celu rozszerzenia pochwy. Expander można również zakładać w przypadku zwężenia pochwy, które jest spowodowane istniejącymi zrostami po operacjach ginekologicznych, bardzo często po nacięciu krocza.

Czy pessar należy nosić całą dobę?

Stosowanie pessaroterapii w leczeniu chorób uroginekologicznych nie w każdym przypadku wiąże się z noszeniem tego krążka przez całą dobę. U większości kobiet możliwe jest noszenia pessara tylko w ciągu dnia. Pacjentka przechodzi szkolenie instruktażowe w gabinecie lekarskim, podczas którego lekarz ginekolog uczy w jaki sposób należy zakładać pessar, aby wykonać tę czynność prawidłowo. Szkolenie obejmuje także część dotyczącą prawidłowego usuwania krążka.

Dopuszcza się zakładanie pessarów tylko w wybranych sytuacjach, np. podczas aktywności fizycznej, u kobiet cierpiących na wysiłkowe nietrzymanie moczu. W zaawansowanych stopniach nietrzymania moczu czy wypadania narządu rodnego dla jak najlepszego efektu terapeutycznego istnieje konieczność noszenia na stałe pessarów. Mimo, iż produkt wykonany jest z delikatnego, silikonowego tworzywa noszenie na stałe wiąże się z dużym ryzykiem występowania upławów, a nawet odleżyn. Wszelkie niepokojące objawy należy natychmiast zgłosić lekarzowi prowadzącemu. Zdecydowana większość specjalistów sugeruje, aby przed stosunkiem płciowym usunąć pessar.

Jak zakładać i wyjmować pessar?

Pessar można zakładać w pozycji stojącej. Czynność ta będzie zdecydowanie łatwiejsza, gdy jedną stopę umieścimy na stołku lub brzegu łóżka. Starsze kobiety mogą mieć problem z utrzymaniem równowagi, w związku z tym dopuszcza się zakładanie krążka tylko przy delikatnym rozchyleniu nóg albo nawet w pozycji leżącej, aby możliwie jak najdalej umieścić pessar, co naturalnie zapobiega przypadkowemu wypadaniu.

Aby usunąć pessar należy w pierwszej kolejności poluzować brzeg krążka przy użyciu palca wskazującego i środkowego. Dzięki tej czynności likwidujemy niemalże w 100% efekt przyssania. Następnie należy pociągnąć krążek w dół, w celu jego ewakuacji na zewnątrz.

Jeżeli pessar stosowany jest z przyczyn położniczych ważne jest, aby posmarować go odpowiednim kremem z antybiotykiem który nie wpłynie na florę bakteryjną. U kobiet starszych, z uwagi na niskie stężenie estrogenów we krwi można stosować pessary zawierające ten hormon. Ułatwiają one wprowadzenie krążka do pochwy. Poprawiają one również ukrwienie tej okolicy.

Pessary nie wymagają szczególnej pielęgnacji. Wystarczy wymyć krążek pod bieżącą wodą przy użyciu mydła.

Pessoterapia – co trzeba wiedzieć?

Kiedy pessary nie znajdują zastosowania?

• Kiedy nietrzymanie moczu pojawia się tylko podczas stosunku płciowego.
• Gdy założony pessar nie likwiduje objawów w stopniu zadowalającym pacjentkę.
• Kiedy mimo licznych prób nie można dopasować odpowiedniego pessara.
• Pacjentka nie jest w stanie opanować umiejętności zakładania. Oczywiście można rozważyć umieszczenie krążka na stałe, ale należy pamiętać o ryzyku wystąpienia upławów czy odleżyn.

Czy pessaroterapia jest refundowana?

Niestety pessaroterapia na ten moment nie podlega refundacji i jest to stosunkowo droga forma leczenia. Na rynku oczywiście są dostępne tańsze pessary, ale specjaliści z zakresu uroginekologii dosyć sceptycznie odnoszą się do tworzywa, z którego są wykonane pessary. Należy pamiętać, iż produkt ten ma docelowo znajdować się w ciele kobiety, w związku z tym powinien być wykonany z materiału o wysokim stopniu jakości.