Operacja na nietrzymanie moczu

Wskazania do operacyjnego leczenia nietrzymania moczu

Do operacyjnego leczenia nietrzymania moczu najczęściej kwalifikuje się:

• kobiety z wysiłkowym lub mieszanym nietrzymaniem moczu nieskutecznie leczonym metodami zachowawczymi lub w zaawansowanym stadium (popuszczanie moczu w spoczynku, nawet w pozycji leżącej),
• kobiety z wysiłkowym nietrzymaniem moczu ze współistniejącym obniżeniem narządu rodnego, wypadaniem pęcherza moczowego lub odbytnicy,
• mężczyzn z wysiłkowym nietrzymaniem moczu będącym powikłaniem zabiegów na gruczole krokowym (prostacie),
• kobiety i mężczyzn z nietrzymaniem moczu o typie parć naglących nieskutecznie leczonym metodami zachowawczymi,
• pacjentów z nietrzymaniem moczu na tle zaburzeń neurologicznych,
• pacjentów z nietrzymaniem moczu i częstymi, nawracającymi zakażeniami układu moczowego.

Operacyjne leczenie nietrzymania moczu wykonywane jest przede wszystkim u kobiet, bo to właśnie one częściej zmagają się z problemem nietrzymania moczu. Najczęściej cierpią one na wysiłkowe nietrzymanie moczu spowodowane nadmierną ruchomością szyi pęcherza moczowego oraz cewki moczowej będące efektem m.in. zaburzeniami statyki narządów płciowych. Prowadzi to do obniżenia ciśnienia w cewce moczowej, co skutkuje mimowolnym wypływem moczu.

Nietrzymanie moczu u mężczyzn ma nieco inną etiologię – spowodowane jest głównie obecnością blokady podpęcherzowej w postaci przerośniętej prostaty, która prowadzi do zalegania moczu w pęcherzu i okresowego popuszczania go. W tym przypadku metodą leczenia jest usunięcie przyczyny wyjściowej nietrzymania moczu. Jeżeli natomiast nietrzymanie moczu jest efektem uszkodzenia mechanizmu zwieraczowego cewki podczas zabiegów wykonywanych na prostacie lub będących efektem urazu, metodą leczenia może być wszczepienie sztucznego zwieracza.

Operacyjne leczenie nietrzymania moczu jest domeną ginekologów i urologów. Większość metod operacyjnych jest refundowana przez NFZ.

Czytaj również: Blokada kręgosłupa – co to jest, działanie, wskazania, przeciwwskazania i skutki uboczne

Rodzaje operacji na nietrzymanie moczu

Najczęściej stosowanymi metodami operacyjnego leczenia nietrzymania moczu są:

• operacje podpierające,
• operacje podwieszające.

Wśród innych metod wymienia się:

• zabiegi nastrzykiwania okolic cewki moczowej z użyciem kolagenu, teflonu, tlenku cyrkoru, tłuszczu,
• implantację sztucznego zwieracza cewki moczowej,
• operacyjne zwiększenie pojemności pęcherza moczowego stosowane w leczeniu nietrzymania moczu o typie parć naglących.

Operacje podpierające

Celem tego typu operacji jest zapewnienie podparcia dla narządów moczowo-płciowych i zapewnienie im stabilności. Do operacji podpierających należą:

1. plastyka przedniej ściany pochwy – ten typ operacji sprawdza się u kobiet z obniżeniem przedniej ściany pochwy prowadzącym do nadmiernej ruchomości cewki moczowej i szyi pęcherza moczowego oraz u pacjentek z nietrzymaniem moczutowarzyszącym wypadaniu narządu rodnego. Plastyka przedniej ściany pochwy jest prosta technicznie, rzadko zdarzają się powikłania i komplikacje. Niestety, po zabiegach tego typu obserwuje się stosunkowo wysoki odsetek nawrotów nietrzymania moczu.
2. metoda podporowa Kelly'ego i jej modyfikacje – założenie szwów podcewkowych. Celem operacji jest wzmocnienie powięzi miednicy i zapobieganie tym samym nadmiernemu obniżaniu się szyi pęcherza moczowego i cewki moczowej w warunkach podwyższonego napięcia tłoczni brzusznej. Powięź leżąca pod cewką moczową powoduje ucisk cewki i jej zaciskanie.

Operacje podwieszające

Nadmierna ruchomość szyi pęcherza moczowego i cewki moczowej może zostać wyeliminowana poprzez ich podwieszenie za pomocą szwów lub taśm.

• Operacje podwieszające drogą brzuszną – najczęściej stosowaną techniką jest operacja metodą Burcha. Jest ona przeprowadzana w znieczuleniu ogólnym (w tzw. „narkozie” ze zniesioną świadomością i poczuciem bólu oraz ze zwiotczeniem mięśni) Polega ona na podwieszeniu tkanek okolicy szyi pęcherza moczowego do więzadeł biodrowo – grzebieniowych (tzw. więzadeł Coopera) znajdujących się ponad gałęzią górną kości łonowej za pomocą szwów niewchłanialnych. Ideą zabiegu jest stabilizacja cewki moczowej i szyi pęcherza moczowego. Operację tę można wykonać także w modyfikacji laparoskopowej (z wykonaniem małych nacięć, przez które wprowadza się kamerę oraz narzędzia).
• Starszą, rzadziej stosowaną techniką jest operacja Marshalla, Marchettiego i Krantza, której istotą jest podwieszenie cewki moczowej i szyi pęcherza moczowego do spojenia łonowego lub jego okostnej.

Operacje z użyciem taśm

Operacje podwieszające z użyciem taśm wykonywane są zwykle w znieczuleniu podjapęczynówkowym (leki podawane są do płynu mózgowo – rdzeniowego poprzez nakłucie w odcinku lędźwiowym kręgosłupa) lub miejscowym (znieczulane jest tylko miejsce operowane). W trakcie zabiegu pacjentka jest przytomna, ale nie czuje bólu. Chora układana jest do operacji w pozycji ginekologicznej (na plecach, z rozłożonymi nogami).

• Metoda TVT polega na podwieszeniu cewki moczowej za pomocą specjalnej cienkiej taśmy wykonanej z polipropylenu, przeprowadzanej przez otwór zasłonowy (ograniczane przez kości miednicy: kulszowe i łonowe). Końce taśmy wyprowadzane są na skórze, ponad spojeniem łonowym.
• Metoda TOT jest zbliżona do metody TVT, z tym że cięcia skórne dla wprowadzenia i wyprowadzenia taśmy wykonywane są w pachwinach.

Odsetek powikłań operacji podwieszających z udziałem taśm nie jest duży. Wśród ewentualnych powikłań wymieniane są m.in.:

• erozja (ścieńczenie śluzówki) pochwy, cewki moczowej lub pęcherza moczowego,
• śródoperacyjne uszkodzenie naczyń, nerwów, pęcherza moczowego,
• powstanie krwiaka w miejscu operowanym
• rozwój nietrzymania moczu u typie parć naglących,
• zakażenie układu moczowego.

Całkowite ustąpienie nietrzymania moczu po operacjach z użyciem taśm osiąga około 80% pacjentek, u dużej części pozostałych chorych obserwuje się złagodzenie dolegliwości. Plusem operacji podwieszających jest niewielka inwazyjność, krótki czas hospitalizacji i szybki powrót do normalnej aktywności.

Operacje igłowe (metoda Pereyra) – założenie szwów na okolicę okołocewkową pochwy i umocowanie ich do powięzi mięśni prostych brzucha – celem zabiegu jest uniesienie okolicy szyi pęcherza moczowego. Operacje te są co prawda proste technicznie, krótkie i mało inwazyjne, jednak ich skuteczność jest niezadowalająca.

Do nastrzykiwania okolic cewki moczowej używa się kolagenu, teflonu, tlenku cyrkoru, tłuszczu. Substancje te wypełniają tkanki miękkie otaczające cewkę moczową, zapewniając jej stabilizację.

Sztuczny zwieracz cewki moczowej

Jedną z nowszych metod operacyjnego leczenia nietrzymania moczu jest implantacja sztucznego zwieracza cewki moczowej.Operacja ta – popularna w krajach zachodnich w Polsce wykonywana jest w specjalistycznych klinikach.

Sztuczny zwieracz jest protezą wszczepianą pacjentom z nietrzymaniem moczu na tle zaburzeń zwieraczowych spowodowanych np. uszkodzeniem mięśnia w trakcie operacji prostaty lub lub uszkodzeniem cewki moczowej w wyniku urazów miednicy. Jego rolą jest zastępowanie funkcji zwieracza zewnętrznego zaciskającego cewkę moczową oraz zwieracza wewnętrznego zaciskającego szyję pęcherza moczowego.

Nietrzymanie moczu o typie parć naglących

Nietrzymanie moczu o typie parć naglących jest rzadsze niż wysiłkowe nietrzymanie moczu. Cechuje się okresowo pojawiającym się uczuciem silnego parcia na pęcherz moczowy, w wyniku czego może dojść do popuszczenia moczu.

Metodą zabiegową stosowaną w tego typu zaburzeniu jest operacyjne zwiększenie pojemności pęcherza moczowego celem zmniejszenia ciśnienia panującego w pęcherzu moczowym. Można to uzyskać poprzez powiększenie pęcherza o wstawkę uzyskaną z jelita pacjenta.

U większości pacjentów operacyjne leczenie nietrzymania moczu jest skuteczne i pozwala na trwałe pozbycie się uporczywego problemu.