Popuszczanie moczu – jakie są przyczyny, objawy, leczenie

Jakie są przyczyny popuszczania moczu?

Nietrzymanie moczu nie jest chorobą, lecz objawem. Może być spowodowane przez niewłaściwe codzienne nawyki, dolegliwości medyczne lub problemy fizyczne. Proces mikcji uzależniony jest od prawidłowego współdziałania mięśni pęcherza moczowego i cewki moczowej. Mocz gromadzi się w pęcherzu moczowym, a gdy ten jest pełny, wysyłany jest sygnał do mózgu o konieczności opróżnienia pęcherza. W trakcie oddawania moczu dochodzi do skurczu wypieracza moczu i rozluźnienia zwieracza cewki moczowej. Mimowolne oddawanie moczu (bez naszej zgody) wystąpi, jeśli mięśnie pęcherza nagle się skurczą, lub mięśnie cewki moczowej gwałtownie ulegną rozluźnieniu.

Popuszczanie moczu u kobiet i mężczyzn może być spowodowane przez wiele czynników. Do najczęstszych zalicza się przyjmowanie napojów, żywności i niektórych leków, mających działanie moczopędne – m.in.: alkohol, kofeina, napoje gazowane, sztuczne słodziki, syrop kukurydziany, żywność bogata w cukier, duże dawki witaminy B i C, leki stosowane w chorobach serca i nadciśnieniu tętniczym.

Częstą przyczyną oddawania moczu kropla po kropli jest zakażenie układu moczowego, w tym popularne zapalenie pęcherza moczowego. Pacjenci odczuwają wówczas bolesne parcie na pęcherz, bywa, że popuszczają mocz kropla po kropli i zdarza się, że oddają mocz zanim zdążą dotrzeć do toalety.

Zobacz też: Kolor moczu a choroby

Popuszczanie moczu u kobiet

Kobiety są bardziej narażone na wysiłkowe nietrzymanie moczu niż mężczyźni (choć u mężczyzn popuszczanie moczu także występuje). Związane jest to z przebytą ciąża, porodem, zaburzeniami hormonalnymi. I tak w ciąży powiększona macica wywołuje ucisk na pęcherz moczowy i jest przyczyną mimowolnego oddawania moczu. Poród osłabia mięśnie niezbędne do kontroli pęcherza moczowego, a także może prowadzić do uszkodzenia nerwów odpowiedzialnych za prawidłową jego funkcję.

Istotne znaczenie mają także zmiany występujące wraz z wiekiem – starzenie się mięśnia pęcherza moczowego może zmniejszyć zdolność pęcherza do przechowywania moczu.W okresie menopauzy następuje mniejsza produkcja estrogenów naraża na uszkodzenie śluzówkę cewki moczowej i pęcherza moczowego. Na problem popuszczania moczu bardziej narażone są kobiety, które przeszły zabieg o nazwie histerektomia. W jego trakcie może dojść do uszkodzenia mięśni dna miednicy, a to prowadzić do wyciekania moczu.

Zobacz też: Inkontynencja – czym jest i jak ją leczyć?

Popuszczanie moczu u mężczyzn

U mężczyzn natomiast częściej występuje oddawanie moczu z przepełnienia pęcherza moczowego, które spowodowane jest zazwyczaj przerostem prostaty. Do podobnych dolegliwości prowadzić mogą nowotwory prostaty i rozwijający się guz. Przeszkoda – kamień lub guz w dowolnym miejscu dróg moczowych może blokować prawidłowy przepływ moczu. Zaburzenia neurologiczne – m.in.: stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, udar, nowotwór mózgu lub uraz rdzenia kręgowego, mogą powodować zaburzenia w przesyłaniu impulsów nerwowych, zaangażowanych w kontrolę pęcherza moczowego.

Znaczenie może mieć także wiek. U starszych osób siła mięśni pęcherza i cewki moczowej jest osłabiona. Wraz z wiekiem rośnie ryzyko mimowolnego oddawania moczu. Przyczyną popuszczania moczu mogą też być powikłania towarzyszące cukrzycy.

Popuszczanie moczu w nocy częściej zdarza się o osób otyłych, które mogą nie kontrolować jego oddawani. Dodatkowy ciężar zwiększa nacisk na pęcherz i okoliczne mięśnie, co je osłabia i umożliwia wyciek moczu podczas kaszlu lub kichania;

Wysiłkowe, mimowolne, naglące

Ze względu na bardzo dużą ilość czynników ryzyka można wyróżnić kilka rodzajów mimowolnego oddawania moczu.

• Wysiłkowe nietrzymanie moczu – wyciek moczu jest skutkiem wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej, do którego dochodzi podczas kaszlu, kichania, czy wysiłku fizycznego. Również niedobór estrogenów oraz osłabienie mięśni dna miednicy może prowadzić do wysiłkowego popuszczania moczu u kobiet. U mężczyzn przyczyną jest uszkodzenie zwieracza cewki moczowej podczas operacji.
• Naglące nietrzymanie moczu – chory odczuwa nagłe intensywne parcie na mocz, a następnie mimowolnie go oddaje. Przyczyną może być zakażenie, zaburzenia neurologiczne lub cukrzyca.
• Nietrzymanie moczu z przepełnienia – przyczyną jest przeszkoda podpęcherzowa – u mężczyzn powiększenie prostaty, u kobiet zagięcie cewki moczowej. W przepełnionym pęcherzu wzrasta ciśnienie, które pokonując opór cewki moczowej doprowadza do okresowego mimowolnego wycieku moczu.
• Odruchowe nietrzymanie moczu – jego przyczyną są choroby układu nerwowego. Nieświadome oddawanie moczu spowodowane jest niekontrolowanymi skurczami mięśnia wypieracza.
• Mieszane nietrzymanie moczu – rozpoznaje się, gdy występuje więcej typów popuszczania moczu.

Jakie badania wykonać?

Wiele osób wstydzi się i czuje się nieswojo podczas rozmowy z lekarzem na temat nietrzymania moczu. Jeżeli jednak występują takie dolegliwości, należy zasięgnąć porady specjalisty, gdyż popuszczanie moczu może sygnalizować poważniejsze schorzenia oraz ograniczyć życie społeczne i towarzyskie pacjenta.

Zazwyczaj należy udać się do urologa, neurologa, a kobiety również powinny być zbadane przez ginekologa. Ważne jest, aby określić typ nietrzymania moczu, gdyż ma to później wpływ na podejmowanie decyzji terapeutycznych. Przed postawieniem diagnozy, lekarz zbiera obszerny wywiad z pacjentem i przeprowadza badanie fizykalne. Następnie wykonuje się badania dodatkowe:

• badanie ogólne i posiew moczu – próbka moczu jest badana pod kątem objawów infekcji, śladów krwi i innych nieprawidłowości;
• oznaczenie stężenia mocznika i kreatyniny w surowicy krwi;
• bilans płynów – przez kilka dni należy zapisywać dokładnie ile płynów wypija pacjent, jaka jest objętość oddanego moczu, czy występuje parcie na mocz oraz epizody popuszczania moczu;
• USG jamy brzusznej.

Jeśli potrzebne są dalsze informacje, lekarz może zlecić:

• badanie urodynamiczne – dzięki niemu można zmierzyć, jak długo trwa opróżnianie pęcherza moczowego i jaki jest przepływ moczu. Ponadto, ułatwiona jest ocena napięcia, jakie występuje w pęcherzu i cewce moczowej;
• cystoskopię – po wprowadzeniu wziernika przez cewkę moczową do pęcherza, można ocenić błonę śluzową pęcherza moczowego i ewentualnie usunąć nieprawidłowości w drogach moczowych;
• cystografię mikcyjną – po wprowadzeniu cewnika do pęcherza moczowego, podaje się do niego kontrast, a następnie w trakcie mikcji wykonuje się zdjęcia RTG pęcherza moczowego (cystogramy), na których widać kolejne oddawania moczu.

Jak leczyć popuszczanie moczu?

Leczenie popuszczania moczu zależy od jego typu, przyczyny i stopnia zaawansowania. Istnieją trzy etapy leczenia tej dolegliwości.

Leczenie zachowawcze – polega na samokontroli ilości oddawania moczu, epizodów mimowolnych mikcji, kontroli ilości wypijanych płynów, regulacji częstości oddawania moczu i ćwiczeniu mięśni dna miednicy, tzw. ćwiczeń Kegla.

Leczenie farmakologiczne – stosuje się miejscowo leki zwiększające pojemność pęcherza moczowego i hamujące jego mimowolne skurcze.

Leczenie operacyjne – jednak jest to ostateczne rozwiązanie, gdy inne metody leczenia nie przynoszą oczekiwanych rezultatów.