Poziom wapnia we krwi – za wysoki, za niski, normy wapnia całkowitego

Wapń we krwi – od czego zależy poziom Ca?

Wapń całkowity we krwi utrzymywany jest w wąskich zakresach normy. Jest to możliwe dzięki działaniu parathormonu PTH, witaminy D oraz wydzielanej przez tarczycę kalcytoniny. Wzrost poziomu wapnia we krwi następuje z jednoczesnym spadkiem poziomu fosforanów, co zapobiegać ma wytrącaniu się kryształów fosforanu wapnia.

Wapń zjonizowany we krwi występuje w znacznie mniejszych stężeniach. Ta forma wapnia związana z albuminami jest aktywna biologicznie.

Poziom Badanie poziomu wapnia ma zatem ogromne znaczenie w diagnostyce zaburzeń gospodarki wapniowej.

Przeczytaj również: Skurcze stóp – przyczyny, leczenie, ćwiczenia

Wapń całkowity i wapń zjonizowany – jakie są normy?

Stężenie wapnia oznaczane jest w próbce krwi żylnej. Aby wynik badania był wiarygodny, należy mierzyć poziom wapnia na czczo. Zalecane jest oznaczanie zarówno wapnia całkowitego, jak i wapnia zjonizowanego we krwi. W celu dokładnej oceny poziomu wapnia całkowitego dobrze jest oznaczyć z tej samej próbki krwi także poziom albuminy, gdyż białko wpływa na stężenie tego pierwiastka. Za niska albumina we krwi (hipoalbuminemia) obniża poziom wapnia całkowitego, zaś podwyższona albumina (hiperalbuminemia) powoduje, że poziom wapnia całkowitego jest wysoki.

Normy wapnia całkowitego mogą różnić się w zależności od laboratoriów, ale ogólnie przyjęte wartości prawidłowe wapnia w surowicy to 2,12–2,62 mmol/ l, czyli 8,5–10 mg/ dl. Prawidłowy wapń u dziecka wynosi:

• dzieci 0–10 dni: 7,6–10,4 mg/dl,
• dzieci 10 dni–2 lata: 9,0–11 mg/dl,
• dzieci 2–12 lat: 8,8–10,8 mg/dl,
• dzieci 12–18 lat: 8,4–10,2 mg/dl.

Norma wapnia zjonizowanego to: 1,16–1,32 mmol/l (4–5,2 mg/dl).

Cena badania wapnia całkowitego we krwi to około 8 zł, a wapnia zjonizowanego – dwa razy tyle.

Przeczytaj: Wysokie TSH – co oznacza?

Za wysoki i za niski poziom wapnia – wskazania do badania

Oznaczenie stężenia omawianego pierwiastka należy wykonać, kiedy pojawią się objawy zbyt wysokiego poziomu wapnia (objawy hiperkalcemii) lub oznaki obniżonego wapnia (hipokalcemia). Hiperkalcemia objawia się m. in. ciągłym zmęczeniem i stanami depresyjnymi, sennością i zaburzeniami koncentracji. Mogą wystąpić mdłości i wymioty, wzmożone pragnienie i wydalanie dużej ilości moczu oraz zaburzenia rytmu serca. Z kolei objawy hipokalcemii to skurcze dłoni i stóp, drgawki, splątanie oraz halucynacje. Kiedy wapń jest za niski, mogą wystąpić także dolegliwości ze strony układu sercowo-naczyniowego w postaci zaburzeń pracy serca i spadku ciśnienia krwi.

Wskazania do badania wapnia we krwi są to także:

• podejrzenie schorzeń nerek, choroby tarczycy lub przytarczyc,
• choroby kości, deformacje i częste złamania,
• diagnostyka nadciśnienia tętniczego, zaburzenia neurologiczne,
• nowotwory piersi, płuc, głowy i szyi.

Wyniki wapnia warto zrobić także podczas rutynowych badań krwi.

Hiperkalcemia i hipokalcemia – nadmiar i niedobór wapnia

Warto wspomnieć o wartościach krytycznych wapnia – wynik badania krwi wskazujący na poziom wapnia powyżej 3,25 mmol/l oraz wapnia poniżej 1,5 mmol/l wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej.

Hiperkalcemia, czyli wapń powyżej 3,75 mmol/l skutkuje powstaniem przełomu hiperkalcemicznego, prowadzącego do zaburzeń rytmu serca i śpiączki. Leczenie hiperkalcemii polega na terapii choroby podstawowej, a pomocniczo stosuje się dietę ubogą w wapń, leki moczopędne nasilające wydalanie wapnia z moczem. Aby zbić wapń warto także zwiększyć podaż fosforanów.

Przyczyny hiperkalcemii, czyli nadmiaru wapnia we krwi, to najczęściej pierwotna nadczynność przytarczyc, nowotwory złośliwe (zespoły paraneoplastyczne), a także nadczynność tarczycy. Znacznie podwyższony wapń we krwi może być także skutkiem takich problemów jak: złamania kości i długotrwałe unieruchomienie, gruźlica, schorzenia nerek oraz przedawkowanie witaminy D.

Przyczyny hipokalcemii, czyli niedoboru wapnia we krwi, to niedoczynność przytarczyc, ostra niewydolność nerek, ostre zapalenie trzustki, niedożywienie czy alkoholizm. Niedobory wapnia zdarzają się znacznie rzadziej niż nadmiar wapnia we krwi. Leczenie hipokalcemii polega na spożywaniu dużych ilości wapnia (nabiał, jarmuż, sery żółte, fasola, sezam) oraz suplementacji.

Aby właściwie ocenić przyczyny zaburzeń poziomu wapnia we krwi, warto oznaczyć ponadto poziom PTH, kreatyniny i mocznika, poziomu fosfatazy zasadowej oraz metabolitów witaminy D.

Czytaj również: Niska kreatynina – co oznacza?