Wapń całkowity w surowicy – wskazania, przebieg badania, interpretacja wyników

Jak jest rola wapnia? Jakie są źródła wapnia?

Wapń jako makroelement stanowi 1,4 – 1,6% ogólnej masy ciała. Określa się, że prawie cały wapń znajduje się w przestrzeni pozakomórkowej – 98% wapnia znajduje się w kościach, natomiast 1–2 % stanowi wapń szybkowymienialny.

Wynika z tego, że wapń jest podstawowym składnikiem budującym kości, a ponadto:

• wpływa na twardość zębów,
• jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania serca,
• bierze udział w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej,
• bierze udział w przepuszczalności błon biologicznych,
• w utrzymaniu pobudliwości tkanek,
• odpowiada za prawidłowy skurcz mięśni,
• jest niezbędny w procesach krzepnięcia krwi oraz wchłaniania witaminy B₁₂.

Wapń do organizmu człowieka dostarczany jest wraz z pokarmami mlecznymi oraz mlekopochodnymi, a także z:

• pieczywem,
• jajami,
• warzywami zielonymi,
• kaszami gruboziarnistymi,
• orzechami,
• migdałami,
• sezamem.

Kiedy należy zbadać poziom wapnia całkowitego w surowicy?

Oznaczenie wapnia całkowitego w surowicy zleca się w celu wykrycia, rozpoznania, a następnie monitorowania wielu poważnych chorób:

• kości,
• nerek,
• serca,
• układu nerwowego,
• zębów.

Co to jest hipokalcemia?

Podstawowymi wskazaniami do oznaczenia poziomu wapnia w surowicy są objawy hipokalcemii (niskiego poziomu wapnia w surowicy) objawiające się:

• bolesnymi skurczami mięśni,
• drżeniem dłoni,
• mrowieniem wokół ust,
• uczuciem lęku,

Co to jest hiperkalcemia?

Badanie stężenia wapnia w surowicy wykonuje się także przy podejrzeniu hiperkalcemii. Objawami podwyższonego poziomu wapnia w surowicy jest:

• utrata apetytu,
• ogólne osłabienie,
• nudności,
• wymioty,
• zaparcia,
• bóle brzucha,
• zwiększone pragnienie,
• częste oddawanie moczu.

Kiedy jeszcze warto wykonać badanie poziomu wapnia w surowicy?

Badanie poziomu wapnia w surowicy zleca się u pacjentów z niewydolnością nerek (w schorzeniu tym często dochodzi do obniżenia poziomu tego makroelementu) oraz z innymi chorobami np.:

• choroby tarczycy,
• choroby nowotworowe,
• stan niedożywienia,
• choroby jelit.

Jak bada się wapń całkowity w surowicy?

Do oznaczenia wapnia całkowitego w surowicy nie jest wymagane specjalne przygotowanie.

Do przeprowadzenia oznaczenia wapnia w surowicy jest niezbędne uzyskanie od pacjenta krwi żylnej – najczęściej z żyły łokciowej. Jest ona umiejscowiona w dole łokciowym. Przed samym pobraniem należy dobrze odkazić miejsce zaplanowanego ukłucia. Następnie igłę wprowadza się do naczynia i aspiruje krew do jednorazowej strzykawki. W wyjątkowych okolicznościach u dzieci można zastosować niewielkie nacięcie specjalnym nożykiem – lancetem, a wypływającą krew umieścić w probówce. Pozyskany materiał należy przekazać do analizy w laboratorium.

Wynik badania wapnia całkowitego w surowicy

Określa się że prawidłowe wartości dla wapnia całkowitego w surowicy mieszczą się w zakresie:

• 2,2 –2,75 mmol/l (9–11 mg/dl).

Pacjenci, którzy otrzymali wyniki stężenia wapnia w surowicy powinni obowiązkowo skonsultować je ze swoim lekarzem prowadzącym.

Podwyższony poziom wapnia w surowicy

Podwyższony poziom wapnia całkowitego w surowicy świadczyć o:

• pierwotnej nadczynności przytarczyc,
• nowotworach kości lub zmianach nowotworowych produkujących hormon podobny do parathormonu (hormonu, który wyzwala uwalnianie wapnia z kości do surowicy krwi),
• przedawkowaniu witaminy D,
• nadczynności tarczycy,
• procesie gojenia się złamania,
• stanie po przeszczepieniu nerki,
• gruźlicy,
• sarkoidozie.

Obniżony poziom wapnia w surowicy

Obniżony poziom wapnia całkowitego w surowicy świadczyć może o:

• niskiej podaży wapnia w spożywanych pokarmach,
• nieprawidłowym wchłanianiu tego pierwiastka z przewodu pokarmowego na skutek upośledzonego wchłania, nieprawidłowego trawienia lub niedoborów witaminy D.
• nadmiernym odkładaniu się wapnia w kościach lub tkankach miękkich,
• nadmiernej utracie wapnia z moczem np. podczas stosowania diuretyków pętlowych,
• stanach niedoboru witaminy D związanych z niedostatecznym przyjmowaniem tej witaminy z pokarmem lub w przebiegu nieprawidłowych szlaków metabolicznych zachodzących w wątrobie lub nerkach,
• interakcjach z witaminą D przyjmowanych innych leków np. leki przeciwpadaczkowe (pochodne hydantoiny lub kwasu barbiturowego),
• niedoczynności przytarczyc prowadzącej do niedoboru parathormonu,
• oporności tkanek na parathormon w przebiegu rzekomej niewydolności przytarczyc.