Mocz do badania – ile, jaki pojemnik, jak pobrać i jak przechowywać próbkę moczu?

Badanie moczu, dobowa zbiórka moczu, badanie bakteriologiczne

Po co pobierać mocz do badania?

Mocz do badania może być pobierany w celu badań przesiewowych, np. jako badanie okresowe do pracy. Ogólne badanie moczu (paskowe oraz ocena osadu) wykonywane jest także w celu wstępnej oceny funkcji nerek, rozpoznania cukrzycy i monitorowania jej leczenia. Ogólna analiza moczu przydatna jest także w celu wstępnej diagnostyki zakażeń dróg moczowych. Ponadto obowiązkowo wykonywane jest badanie moczu w ciąży.

Oddanie moczu do badania umożliwia ocenę obecności w nim:

• glukozy,
• białka ,
• leukocytów ,
• nabłonków ,
• bakterii,
• ciał ketonowych ,
• azotanów.

Natomiast badanie moczu bakteriologiczne, czyli posiew moczu umożliwia dokładną identyfikację bakterii powodujących zakażenie układu moczowego.

Dobowa zbiórka moczu przeprowadzana jest zaś w przypadku ilościowej oceny białka, glukozy, hormonów, metabolitów leków czy minerałów (potasu, wapnia).

Bez względu na to, jakie badanie moczu ma być wykonane, konieczne jest oddanie próbki moczu do badania we właściwy sposób.

Pojemnik na mocz i przygotowanie do oddania próbki

Jaki pojemnik na mocz wybrać?

Najważniejszą zasadą obowiązującą przy pobieraniu próbki moczu, jest oddanie moczu do analizy tylko do specjalnego pojemniczka. Jedynym przeznaczonym do celu naczyniem jest pojemnik na mocz z apteki. W przypadku badania ogólnego pojemnik na mocz może być zwykły, niejałowy. Niedopuszczalne jest oddawanie moczu do butelek, słoików i innych tego typu pojemników – pozostałości cukru czy innych substancji mogą poważnie zaburzyć wykonanie badania moczu i interpretację wyników.

Przygotowanie do oddania próbki moczu

Jak się przygotować do badania ogólnego moczu? W dniu poprzedzającym badanie ogólne moczu przygotowanie obejmuje unikanie nadmiernego wysiłku fizycznego, gdyż może to zawyżyć wynik oznaczenia białka i ciał ketonowych w moczu. Dobrze jest ponadto zastosować standardową dietę i zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu.

Współżycie przed badaniem moczu

Kolejna ważna kwestia w dniu poprzedzającym badanie moczu: czy można współżyć? Nie jest to bezwzględnie odradzane, choć lepiej powstrzymać się od kontaktów seksualnych na dzień przed testem, gdyż badanie moczu po stosunku może być utrudnione. Obecne w dużych ilościach plemniki w moczu mogą uniemożliwić ocenę mikroskopową osadu moczu .

Badanie moczu podczas miesiączki

Problemem bywa także badanie moczu podczas okresu. Nie jest zalecane oddawanie próbki moczu podczas menstruacji, gdyż uniemożliwiłoby to obiektywną ocenę ilości krwinek czerwonych w moczu. Nie ma natomiast przeciwwskazań do badania moczu przed okresem czy co najmniej dwa dni po menstruacji.

Jak i ile moczu do badania oddać – instrukcja

Najczęściej pobieraną próbką moczu jest poranna próbka moczu, czyli mocz pobrany po odpoczynku nocnym. Nie ma sztywnych reguł w przypadku pobierania moczu do badania, z ilu godzin od poprzedniej mikcji ma być oddana próbka – po prostu ma być to pierwszy mocz po przebudzeniu.

Niezwykle ważne – dokładne podmycie miejsc intymnych

Pobranie próbki moczu zawsze musi być poprzedzone podmyciem okolic płciowych:

• mężczyźni powinni odciągnąć napletek i umyć okolicę ujścia cewki moczowej wodą z mydłem, po czym osuszyć papierowym ręcznikiem;
• kobiety powinny rozchylić wargi sromowe, odsłaniając ujście cewki moczowej, po czym przemyć te okolice wodą z mydłem i osuszyć papierowym ręcznikiem.

Ile moczu do badania pobrać i jak to zrobić?

Sposób postępowania przy pobieraniu próbki do badania ogólnego moczu:

• mocz należy oddać do pojemniczka niejałowego, nabytego w aptece lub laboratorium; pacjenci często zastanawiają się, czy pojemnik na mocz trzeba wyparzyć, ale nie ma takiej potrzeby;
• oddajemy mocz ze środkowego strumienia, co oznacza, że pierwszą objętość moczu oddać należy do toalety, a dopiero potem oddać mocz do pojemniczka;
• istotne jest także to, ile moczu do badania ogólnego należy oddać. Wystarczająca jest objętość około 50–100 ml moczu do badania;
• po oddaniu próbki warto oznaczyć pojemniczek; zalecane jest podpisanie pojemniczka z moczem: podanie imienia i nazwiska, najlepiej drukowanymi literami i niezmywalnym markerem.

Przechowywanie próbki moczu

Warto także wiedzieć, jak przechowywać mocz do badania; najlepiej dostarczyć mocz do laboratorium zaraz po oddaniu próbki, jeśli natomiast nie jest to możliwe, mocz musi być przechowywany w zacienionym miejscu, najlepiej w lodówce; mocz w lodówce powinien stać nie dłużej niż 4 godziny.

Wyjątkowe sytuacje

W wyjątkowych sytuacjach (stany nagłe) możliwe jest pobranie próbki w dowolnym momencie dnia – jest to tzw. przygodna próbka moczu. Wtedy nie jest wymagane żadne przygotowanie do badania. Należy jedynie pamiętać o oddaniu moczu ze środkowego strumienia i do niejałowego pojemniczka, zakupionego w aptece.

Mocz do badania ogólnego u dziecka – jak pobrać?

W przypadku pobrania moczu od dziecka do badania ogólnego moczu, dzieci starsze oddają mocz do takiego pojemniczka jak dorośli. Natomiast w przypadku małych dzieci konieczne jest pobranie moczu do specjalnych woreczków, naklejanych w okolicach krocza malucha.

Przygotowanie do pobrania moczu u dzieci

Przygotowanie do pobrania moczu do badania u niemowlaka i dziecka starszego jest podobne, jak u dorosłych. Zawsze należy dokładnie podmyć krocze wodą z mydłem lub wacikami nasączonymi Rivanolem.

Jak pobrać mocz u niemowląt i dzieci

Pobranie moczu u dziecka do pojemnika polega na pobraniu (w miarę możliwości) moczu porannego, ze środkowego strumienia. Nieco bardziej problematyczne jest pobranie moczu do woreczka u niemowlaka. Najlepiej jest zakupić dwa woreczki, gdyż nie zawsze pierwsza próba jest udana. Woreczek należy nakleić na okolice płciowe dziecka po uprzednim ich podmyciu, a po oddaniu próbki woreczek należy odkleić i jak najszybciej dostarczyć do laboratorium. Dla bezpiecznego transportu można podpisany woreczek umieścić dodatkowo w niejałowym pojemniczku na mocz.

Ile moczu do badania u niemowląt i dzieci

Ilość moczu do badania u niemowlaka lub małego dziecka nie jest ściśle określona – dostarczamy tyle moczu, ile udało nam się pobrać od dziecka. Próbka powinna być dostarczona do laboratorium w ciągu dwóch godzin. Jeśli nie jest to możliwe, należy przechowywać próbkę moczu w lodówce, maksymalnie do 4 godzin.

Na wynik badania ogólnego moczu czeka się jeden dzień.

Mocz na posiew – przygotowanie i przechowywanie

W przypadku podejrzenia obecności bakterii w moczu wykonywany jest posiew moczu . Mocz na posiew musi być pobrany do specjalnego pojemniczka – jałowego.

Jak pobrać mocz do badania na posiew

W przypadku pobierania próbki moczu na posiew ogólne zasady nie zmieniają się. A zatem:

• mocz pobieramy z porannej próbki lub co najmniej 4 godziny od ostatniej mikcji;
• okolice krocza muszą być dokładnie podmyte wodą z mydłem; ważne jest, aby zachować kierunek mycia od ujścia cewki moczowej w kierunku odbytu, nigdy odwrotnie;
• mocz pobieramy ze środkowego strumienia.

W przypadku pobierana moczu na posiew bardzo ważne jest zachowanie możliwie sterylnych warunków. Pojemniczek na mocz musi być jałowy, należy dotykać go wyłącznie umytymi rękami i unikać dotykania jego wewnętrznej powierzchni oraz nakrętki.

Ile moczu do badania na posiew i jak go przechowywać?

Pojemnik na posiew moczu należy napełnić do około 1/3 objętości, natychmiast zakręcić i jak najszybciej dostarczyć do laboratorium. W tym wypadku także ważne jest to, jak długo można przechowywać mocz do badania na posiew w lodówce. Dopuszczalny czas to maksymalnie 4 godziny.

Kiedy konieczne jest dostarczenie dwóch próbek moczu?

Pacjenci często zastanawiają się, czy można wykonać badanie ogólne moczu i posiew z jednej próbki. Jest to absolutnie niedopuszczalne. Jeśli zajdzie konieczność wykonania dwóch rodzajów badania moczu, konieczne jest dostarczenie do laboratorium dwóch różnych próbek moczu, pobranych odpowiednio do niejałowego i jałowego pojemnika na mocz.

Pojemnik z płytką na posiew moczu

Jeśli nie jest możliwe pobranie próbki moczu na posiew i dostarczenie go do laboratorium w tym samym dniu, można wykorzystać pojemnik z płytką na posiew moczu. Pojemnik z płytką jest to pojemniczek jałowy ze specjalnym podłożem transportowo-wzrostowym. Mocz pobierany jest wtedy na tych samych zasadach jak w przypadku tradycyjnego pojemniczka jałowego. Po pobraniu próbki należy zamknąć pojemnik, zanurzając całkowicie płytkę z podłożem, która przyczepiona jest do spodniej powierzchni nakrętki. Jeśli objętość moczu nie jest wystarczająca, aby płytka była całkowicie zanurzona, należy przechylić pojemniczek i dokładnie zanurzyć powierzchnie z obu stron płytki. Po zanurzeniu płytki mocz należy wylać, a zakręcony pojemniczek z płytką na posiew moczu należy przechowywać w temperaturze pokojowej i dostarczyć do laboratorium w ciągu 24 godzin.

Mocz na posiew u dziecka – jak pobrać?

Pobranie moczu na posiew u niemowląt

Bardzo problematyczne jest pobranie próbki na posiew od niemowlaka. Konieczne jest wtedy pobranie moczu do woreczka naklejanego w okolicy krocza, jednak bardzo trudno jest zachować w takich warunkach sterylność.

Aby zminimalizować zanieczyszczenie próbki moczu przypadkowymi bakteriami, należy przykleić woreczek rano, tuż przed oddaniem moczu przez dziecko. Wcześniej należy oczywiście umyć okolice krocza wodą z mydłem. Jeśli uda się pobrać mocz do woreczka, należy go umieścić w jałowym pojemniku – ale nie wolno przelewać zawartości woreczka. Konieczne jest pobranie dwóch próbek moczu w kolejnych dniach – wynik okaże się wiarygodny, jeśli w obu próbkach zostanie zidentyfikowany ten sam szczep bakterii. Tak jak w przypadku badania ogólnego moczu, to, ile moczu do badania na posiew u niemowlaka trzeba oddać nie jest ściśle określone - dostarczamy tyle moczu niemowlaka, ile udało nam się pobrać.

Pobranie moczu na posiew u starszych dzieci

W przypadku starszych dzieci mocz na posiew pobierany jest do jałowego pojemniczka zgodnie z takimi samymi zasadami, jakie obowiązują dorosłych. Pobieramy mocz poranny, ze środkowego strumienia, oddając próbkę do jałowego pojemniczka. Obowiązuje zasada dokładnego podmycia okolic intymnych i zachowania sterylności podczas oddawania moczu. Nigdy nie wolno natomiast przelewać moczu z nocniczka.

Mocz należy natychmiast dostarczyć do laboratorium bądź przechowywać do 4 godzin w temperaturze 4 stopni. Czas oczekiwania na wynik posiewu moczu to około 3 dni.

Jak zrobić dobową zbiórkę moczu?

Najbardziej czasochłonne jest oddawanie moczu do badania z dobowej zbiórki. Pobranie próbki obejmuje wtedy zebranie całej objętości moczu oddawanej na przestrzeni 24 godzin. Przygotowanie do dobowej zbiórki moczu polega na zdobyciu kilku niejałowych pojemników na mocz oraz dużego pojemnika, w którym gromadzony będzie cały mocz. Zbiórkę rozpoczynamy po oddaniu pierwszego moczu porannego w dniu pierwszym i kończymy o tej samej godzinie drugiego dnia.

Dobowa zbiórka moczu - krok po kroku

W dniu rozpoczęcia zbiórki, cały mocz poranny oddajemy do toalety, zaś każdą pozostałą objętość moczu zbieramy do jednorazowych pojemniczków i przetrzymujemy w lodówce. Przed pobraniem każdej próbki moczu wymagane jest podmywanie okolic płciowych. Zbiórki dokonujemy przez całą dobę i kończymy ją oddaniem porannej próbki moczu w dniu następnym.

Po zakończeniu zbiórki należy przelać całość moczu do dużego pojemnika, zmierzyć jego objętość, wymieszać mocz i pobrać próbkę moczu do badania w ilości 50–100 ml do pojemniczka niejałowego i oddać do laboratorium. Jeśli przeprowadzana jest dobowa zbiórka moczu, pojemnik w którym gromadzimy całą objętość moczu powinien mieć skalę, dzięki której łatwo będzie określić całkowitą objętość zbiórki.

Czas oczekiwania na wynik dobowej zbiórki moczu zależy od oznaczanego parametru i może wynosić od jednego do kilku dni.