Leukocyty w moczu – co oznaczają? O czym świadczą podwyższone leukocyty w moczu?

Jaka jest norma leukocytów w moczu?

Krwinki białe w moczu występują fizjologicznie w liczbie do 5 komórek w polu widzenia mikroskopu, co odpowiada liczbie bezwzględnej 5 mln na dobę (oznaczone na wyniku jako leukocyty w moczu 5). W przypadku leukocytów w moczu u dziecka norma sięga 10 komórek w polu widzenia. Ich obecność nie oznacza w tym przypadku procesu zapalnego, a jedynie wskazuje na wspomagającą rolę leukocytów w walce z drobnoustrojami zasiedlającymi końcowe odcinki układu moczowego. Leukocyty podwyższone w moczu, w ilości przekraczającej 10 komórek w polu widzenia, określane są mianem leukocyturii (nie należy mylić z leukocytozą, która oznacza wysokie leukocyty we krwi).

Kiedy białych krwinek w moczu jest za dużo, co jest widoczne w ocenie makroskopowej jako mętny mocz, mamy do czynienia z ropomoczem. Zbyt wysokie leukocyty w moczu (np. wynik leukocyty w moczu 500) wymagają pogłębionej diagnostyki i wykonania dodatkowych badań biochemicznych, gdyż mogą wskazywać na procesy chorobowe w układzie moczowym i nie tylko. Co oznacza obecność dużej ilości białych krwinek w moczu?

Czytaj również: Ciąża biochemiczna – objawy, przyczyny, postępowanie

Kiedy oznacza się leukocyty w moczu?

Mocz to jeden z najczęściej rejestrowanych materiałów biologicznych w laboratoriach diagnostycznych. Analiza moczu (badanie ogólne moczu) niezmiennie od lat jest doskonałym narzędziem diagnostycznym, dostarczającym wartościowych informacji o stanie zdrowia pacjenta. Pozwala określić m.in. pH moczu, jego barwę, przejrzystość, ciężar właściwy moczu, ilość białka. Jednym z jego elementów jest komputerowa lub manualna ocena odwirowanego osadu moczu. Umożliwia to zróżnicowanie morfologiczne populacji leukocytów na różnorodne typy komórek: neutrofili (ich obecność wskazuje na aktywne bakteryjne i niebakteryjne stany zapalne); limfocytów (występują w przewlekłych stanach zapalnych oraz po odrzuceniu przeszczepu nerki); eozynofilów (są wskaźnikiem odrzucenia przeszczepionej nerki lub toksycznego śródmiąższowego zapalenia nerek; monocytów i makrofagów (świadczą o aktywnej fagocytozie czynników zakaźnych – bakterii, wirusów i grzybów).

Sprawdź również: Ketony w moczu – normy, przyczyny, objawy, leczenie

Kiedy należy wykonać badanie ogólne moczu, w tym oznaczenie liczby leukocytów? Najczęstsze wskazania to:

• diagnostyka specyficznych dla zakażenia dróg moczowych objawów: częstego oddawania moczu, bólu podbrzusza czy pieczenia podczas mikcji;
• zauważalne zmiany właściwości fizykalnych moczu – zapachu, barwy, przejrzystości czy gęstości;
• ciąża – kilkukrotnie powtarzane badanie profilaktyczne;
• diagnostyka schorzeń nerek i monitorowanie ich leczenia.

Wskazania są podobne w przypadku podejrzenia podwyższonych leukocytów u niemowlaka, dziecka starszego czy osoby dorosłej.

To też może Cię zainteresować: pH moczu – co oznacza zasadowy i kwaśny odczyn moczu?

Co oznacza leukocyturia – podwyższone leukocyty w moczu?

Obecność w moczu leukocytów powyżej normy jest najczęściej konsekwencją bakteryjnego zakażenia układu moczowego. Wówczas krwinkom białym w moczu towarzyszą liczne bakterie, a niekiedy także krwinki czerwone i białko. Charakterystycznym zmianom biochemicznym moczu (mleczny lub biały mocz) towarzyszą specyficzne objawy – gorączka, ból podbrzusza, bolesne i częste oddawanie moczu. Do zakażeń dolnych odcinków układu moczowego predysponowane są kobiety z racji krótkiej cewki moczowej i jej bliskiej lokalizacji względem odbytu. Typowe są także wysokie leukocyty w moczu w ciąży. Kobiety spodziewające się dziecka na skutek ucisku pęcherza i trudności z jego całkowitym opróżnieniem, często doświadczają zakażeń pęcherza czy cewki moczowej (obecne są często podwyższone leukocyty i krew w moczu). Pogłębienie diagnostyki jest szczególnie ważne przy podwyższonych leukocytach w moczu u dziecka, gdyż infekcje dróg moczowych u najmłodszych mogą wiązać się z groźnymi powikłaniami.

Poważnym powikłaniem nieleczonego zakażenia dolnych odcinków układu moczowego jest odmiedniczkowe zapalenie nerek, w skrajnej postaci prowadzące do niewydolności nerek. Wyniki badania moczu potwierdzają obecność białych krwinek, krwiomocz, obecność bakterii oraz znacznych ilości białka. Niedocenianym przez klinicystów, ale niezwykle ważnym z diagnostycznego punktu widzenia badaniem, jest stwierdzenie w moczu obecności charakterystycznych skupisk leukocytów – wałeczków leukocytarnych.

Leukocyty powyżej normy – na co jeszcze mogą wskazywać?

Obecność w moczu białych krwinek w nadmiarze – nieprawidłowe wyniki moczu, potwierdzające nadmiar leukocytów w moczu bez obecności bakterii, to tzw. leukocyturia izolowana, zwana także leukocyturią jałową. Na jakie schorzenia wskazuje obecność leukocytów w moczu bez bakteriurii?

• Kamica nerkowa – wytrącanie kryształów różnego pochodzenia w drogach moczowych, prowadzące do ich niedrożności i postępującego uszkodzenia miąższu nerki.
• Zakażenie bakteriami atypowymi – chlamydią, mycoplasmą, ureaplasmą, gruźlica układu moczowego – nie wykrywane w rutynowych posiewach moczu, stanowi więc wyzwanie diagnostyczne
• Schorzenia prostaty – zapalenie, łagodny przerost lub nowotwór stercza.
• Rak pęcherza moczowego – towarzyszy mu krwiomocz, niekiedy możliwy do stwierdzenia gołym okiem.
• Zapalenie lub nowotwór jajników, często dające objawy mylone z niestrawnością.
• Kłębuszkowe zapalenie nerek – konsekwencja przebytego zakażenia bakteryjnego lub wirusowego; leukocyturii towarzyszą podwyższone ilości białka i obecność erytrocytów w moczu.

Za dużo leukocytów w moczu to stan typowy także dla śródmiąższowego zapalenia nerek, najczęściej o polekowej etiologii (niesteroidowe leki przeciwzapalne lub antybiotyki); jego różnicowanie z kłębuszkowym zapaleniem nerek (w związku z podobnymi zmianami w badaniu moczu) sprowadza się do wykonania elektroforezy moczu

Inne przyczyny leukocyturii

Czasami dochodzi do sytuacji, gdy wykonane zostaje badanie moczu, wyniki natomiast nie korelują ze stanem klinicznym pacjenta. Przyczynami fizjologicznie występującej leukocyturii, nie związanej z żadną jednostką chorobową układu moczowego, jest gorączka o wielorakiej etiologii, intensywny wysiłek fizyczny, odwodnienie Także zażywanie niektórych leków skutkuje podwyższoną ilością leukocytów moczu – stosowanie leków przeciwgruźliczych, diuretyków, niesteroidowych leków przeciwzapalnych, sulfonamidów i cefalosporyny oraz inhibitorów konwertazy angiotensyny, narzuca konieczność ostrożnej interpretacji wyników badania moczu.

Nie bez znaczenia, zwłaszcza u kobiet, ma procedura pobrania moczu do badania. Niezwykle ważne jest oddanie moczu porannego, ze środkowego strumienia, po uprzedniej higienie okolic intymnych – tylko takie postępowanie zapobiega kontaminacji próbki moczu komórkami z zewnętrznych narządów płciowych, a tym samym zafałszowania wyników badania liczby leukocytów w osadzie moczu.