pH moczu – co oznacza zasadowy i kwaśny odczyn moczu?

Badanie i pH moczu

Badanie ogólne moczu to jedno z najczęściej wykonywanych badań laboratoryjnych. Dostarcza ono informacji zarówno o ogólnym stanie zdrowia, jak i procesach chorobowych w obrębie dróg moczowo-płciowych. Jednym z obowiązkowo oznaczanych parametrów, które obejmuje analiza moczu, jest pH – odczyn moczu.

Badanie moczu polega na analizie składników biochemicznych, takich jak glukoza czy białko w moczu, oraz komórkowych – leukocytów, bakterii, nabłonków czy kryształów moczu. Zawsze określane jest także pH moczu, którego wartość ułatwia interpretację wyniku. pH to indeks określający kwasowość lub zasadowość moczu.

Przeczytaj też: Jaki kolor moczu oznacza chorobę?

Prawidłowe pH moczu – kwaśne, zasadowe, neutralne?

pH moczu równe 7 oznacza odczyn neutralny, powyżej 7 – wskazuje na odczyn zasadowy, poniżej 7 zaś – na odczyn kwaśny. U osób zdrowych mocz powinien być słabo kwaśny, czyli osiągać wartości około 6,5. Podobne wartości powinno osiągać pH moczu u dziecka. Jednak zakres fizjologicznych wartości pH moczu jest bardziej rozległy i wynosi 4,5–8,0. Dla pH moczu norma nie jest zatem jednoznacznie zdefiniowana.

Prawidłowe pH zależy od rozpuszczonych w moczu fizjologicznych składników. Kwasowy charakter moczu wynika przede wszystkim z wydalania kwasów organicznych i nieorganicznych usuwanych przez nerki. Zmiany pH moczu mogą zatem wynikać z chorób nerek, ale także z obecności infekcji czy zaburzeń hormonalnych.

Niskie pH moczu (kwaśne) – co to znaczy?

Silnie kwaśny odczyn, czyli pH moczu 5 lub poniżej tej wartości, świadczy najczęściej o zaburzeniach metabolicznych. Kwaśny mocz towarzyszy sytuacjom, takim jak:

• kwasica metaboliczna i oddechowa, czyli ogólnoustrojowe zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej, wynikające m.in. z uszkodzenia nerek lub płuc, czyli organów kluczowych dla wydalania z organizmu toksyn i metabolitów;
• hipokaliemia, czyli niedobór potasu w organizmie;
• odwodnienie;
• gorączka;
• źle kontrolowana cukrzyca;
• przewlekłe biegunki;
• głodzenie.

Bardzo kwaśny odczyn moczu pojawia się także w przypadku nadużywania alkoholu oraz diety obfitującej w mięso.

To też może Cię zainteresować: Nieprzyjemny zapach moczu – przyczyny

Podwyższone i wysokie pH moczu – przyczyny

pH moczu 7 lub większe świadczy o odczynie zasadowym moczu. Najczęściej alkalizacja moczu wynika z obecności w moczu bakterii, które rozkładają mocznik do amoniaku i zmieniają odczyn moczu.

Niekiedy wynik pH moczu 8 czy 9 nie świadczy o chorobie, a jedynie o niewłaściwym pobraniu próbki do badania lub zbyt długim oczekiwaniem pobranego materiału na analizę. Wtedy dochodzi do nadmiernego namnażania się bakterii i alkalizacji moczu.

Mocz do badania powinien być zatem pobrany rano i ze środkowego strumienia, a co najważniejsze – po starannym podmyciu okolic płciowych. Próbkę należy niezwłocznie oddać do laboratorium.

Zobacz również: Badanie ogólne moczu – jak odczytać wyniki?

Zasadowy odczyn moczu – co oznacza?

Jeśli jednak za pH moczu 8 odpowiada obecność infekcji dróg moczowo-płciowych, wtedy w badaniu ogólnym zauważalne są także inne zmiany, poza zasadowym odczynem moczu. W osadzie moczu są widoczne bakterie, leukocyty, liczne nabłonki oraz – niekiedy – białko.

Bywa że pojawia się także krew. Duża zawartość nabłonków i leukocytów może być przyczyną mętnego moczu. Często infekcji dróg moczowych i dużej zawartości białka może towarzyszyć pienienie moczu lub jego wysoki ciężar właściwy.

Inne przyczyny zasadowego pH moczu to: nadczynność przytarczyc pierwotna i wtórna, hiperkaliemia (czyli wysoki potas we krwi), przewlekła niewydolność nerek.

Do zwiększenia pH moczu powyżej 7 przyczynia się także zażywanie inhibitorów anhydrazy węglanowej w celu leczenia nadkwasoty żołądka. Inną przyczyną jest zasadowica metaboliczna i oddechowa, spowodowana m.in.: wymiotami, nasiloną diurezą czy niedotlenieniem tkanek. Zaburzenia pH moczu ustępują wraz z ustąpieniem przyczyny zmian w jego odczynie.

Jakie jest prawidłowe pH moczu – wypowiedź eksperta