Albuminy w moczu – o czym świadczą?

Co to są albuminy?

Albuminy należą do głównych białek obecnych we krwi, produkowane są przez wątrobę. Jako jeden ze składników krwi, trafiają one również do kłębuszków nerkowych – miejsca, w którym rozpoczyna się powstawanie moczu. Z racji swojego ładunku elektrycznego i dużej cząsteczki, w zdrowej nerce albuminy zatrzymywane są we krwi i nie przechodzą do moczu, dzięki istnieniu tzw. bariery filtracyjnej. Mechanizm ten sprawia, że w prawidłowym moczu znajduje się bardzo niewiele albumin. W sytuacjach, w których działanie bariery filtracyjnej zostaje upośledzone (np. z powodu jej uszkodzenia), pojawiają się albuminy w moczu. Stan ten nazywamy albuminurią (mikroalbuminurią w przypadku przedostawania się ich w niewielkiej ilości). Poza niektórymi sytuacjami fizjologicznymi, albuminuria wskazuje na pogarszającą się pracę nerek.

Kiedy oznaczamy albuminy w moczu?

Ponieważ poziom albumin w moczu odzwierciedla stan sprawności nerek, wśród wskazań do jego wykonania wyróżnia się następujące:

• podejrzenie lub monitorowanie niewydolności nerek – postępująca niewydolność nerek charakteryzuje się pojawianiem się coraz większych ilości albumin w moczu;
• badanie przesiewowe u osób chorych na cukrzycę i nadciśnienie tętnicze – jednym z powikłań obu chorób jest uszkodzenie nerek, które objawiać się może albuminurią. Omawiane badanie ma w tym przypadku szczególne znaczenie, gdyż pojawianie się albuminurii może znacznie wyprzedzać wystąpienie objawów uszkodzenia nerek. Wczesne jej wykrycie pozwala na optymalne dostosowanie leczenia. U chorych na cukrzycę zalecane jest wykonywanie badania poziomu albumin w moczu co roku.

Jak przeprowadza się badanie poziomu albumin w moczu?

Do badania poziomu albumin w moczu używa się próbki moczu.

Badanie poziomu albumin w moczu – jak przygotować się do badania?

Przed wykonaniem badania poziomu albumin w moczu nie jest wymagane specjalne przygotowanie się do pobrania próbki. Mimo to, w celu uniknięcia ryzyka zafałszowania wyników, na dobę przed badaniem zalecane jest powstrzymanie się od dużego wysiłku fizycznego. Badanie może być zafałszowane również z powodu:

• dużego odwodnienia,
• infekcji dróg moczowych,
• zanieczyszczenia próbki.

Należy pamiętać o poinformowaniu lekarza o wszystkich przyjmowanych obecnie lekach.

Badanie poziomu albumin w moczu – przebieg badania

Zależnie od planowanej techniki oznaczenia, próbkę moczu zbiera się na różne sposoby.

• W przypadku oznaczania poziomu albumin w moczu na podstawie stosunku albumina/kreatynina (Albumin/Creatinine Ratio, ACR), próbkę pobiera się o dowolnej porze dnia w sposób podobny jak w przypadku badania ogólnego moczu (do specjalnego plastikowego pojemnika, metodą środkowego strumienia).
• Drugim sposobem jest oznaczenie albumin w moczu zbieranym przez określony czas. W tym przypadku pacjent ustala z lekarzem przez jaki czas ma zbierać mocz do pojemnika (np. przez 4 lub 12 godzin czy w ciągu nocy). Przy rozpoczęciu zbierania materiału, pierwsze opróżnienie pęcherza należy oddać do toalety i zanotować czas. Każdą następną porcję moczu zbierać należy do pojemnika (włącznie z pierwszą porcją oddaną po upływie ustalonego czasu).
• Trzeci sposób to badanie wykonane z dobowej zbiórki moczu. Polega ono na oddawaniu moczu do jednego pojemnika przez 24 godziny. Mocz ten poddawany jest następnie analizie. Pamiętać należy, aby pierwszy poranny mocz przy rozpoczęciu zbierania materiału oddać do toalety, natomiast pierwszy poranny mocz następnego dnia zebrać do pojemnika do analizy.

Badanie poziomu albumin w moczu – wartości referencyjne

Zależnie od zastosowanej techniki badania, zakresy referencyjne (normy) dla poziomu albumin w moczu kształtują się następująco:

• wartości prawidłowe (normoalbuminuria):
  • ACR – poniżej 30 mg/g kreatyniny,
  • zbiórka moczu przez określony czas – poniżej 20 μg/min,
  • zbiórka dobowa moczu – poniżej 30 mg/24h;
• mikroalbuminuria:
  • ACR – 30-300 mg/g kreatyniny,
  • zbiórka moczu przez określony czas – 20-200 μg/min,
  • zbiórka dobowa moczu – 30-300 mg/24h;
• makroalbuminuria (znaczna albuminuria):
  • ACR – powyżej 300 mg/g kreatyniny,
  • zbiórka moczu przez określony czas – powyżej 200 μg/min,
  • zbiórka dobowa moczu – powyżej 300 mg/24h.

Do stwierdzenia makroalbuminurii wystarczy pojedynczy nieprawidłowy wynik. W przypadku mikroalbuminurii, uzyskanie wskazującego na nią wyniku stwarza potrzebę ponownego wykonania badania dwukrotnie w ciągu kolejnych 3-6 miesięcy. Zaburzenie to rozpoznać można, gdy wynik wskazujący na albuminurię uzyskany zostanie w 2 z 3 oznaczeń.

Interpretacja wyniku badania poziomu albumin w moczu

Prawidłowy wynik oznaczenia albumin w moczu wskazuje na brak uszkodzenia kłębuszków i kanalików nerkowych.

Nieznaczne podwyższenie ich poziomu – określane jako mikroalbuminuria – nasuwa podejrzenie rozpoczynającej się choroby nerek.

Dalsze podwyższanie się jej poziomu świadczy o postępującym uszkodzeniu nerek, które prowadzić może do ich niewydolności. U osób chorych na cukrzycę i nadciśnienie tętnicze stwierdzenie podwyższonego poziomu albumin w moczu związane jest ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych.

Inne przyczyny wystąpienia albuminurii

Wśród innych przyczyn wystąpienia albuminurii wyróżnić można:

• zastoinową niewydolność serca,
• amyloidozę,
• niektóre nowotwory,
• zatrucie metalami ciężkimi (np. kadmem),
• toczeń rumieniowaty układowy,
• stosowanie tzw. leków nefrotoksycznych (uszkadzających nerki, np. niektóre antybiotyki, niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki cytostatyczne),
• wiele innych.

Badanie poziomu albumin w moczu – kiedy wynik może być zafałszowany?

Pamiętać należy ponadto, o okolicznościach mogących dawać wyniki fałszywie dodatnie – są to np.:

• intensywny wysiłek fizyczny w krótkim czasie przed badaniem,
• zakażenie układu moczowego,
• ciąża,
• zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej.

W takich przypadkach badanie powtarzane jest po ustaniu czynnika wpływającego na wyniki.