Limfopenia – limfocyty poniżej normy – limfocytopenia

Co to jest limfopenia?

Limfopenia, określana także jako limfocytopenia to stan w którym stwierdzana jest niska liczba limfocytów we krwi. Badanie jest możliwe w ramach rutynowo wykonywanej morfologii krwi.

To jedno z najczęściej wykonywanych badań laboratoryjnych, dostarczającym cennych informacji o licznych procesach chorobowych, znajdujących odbicie w zmianie parametrów morfotycznych krwi. Jednym z nich jest limfopenia, czyli stan kiedy jest za mało limfocytów we krwi. Limfocytopenia może mieć charakter wrodzony lub nabyty.

Limfocyty we krwi

Limfocyty to komórki zaliczane do większej grupy elementów morfotycznych, jakimi są leukocyty we krwi. Te białe krwinki stanowią różnorodną grupę, w skład której wchodzą neutrofile, monocyty i limfocyty. Te ostatnie to krwinki białe zaangażowane w procesy odpornościowe organizmu i dzielą się na dwa typy komórek:

• limfocyty T stanowią około 75 proc. puli wszystkich limfocytów i odpowiadają za neutralizacje wirusów a także komórek nowotworowych oraz syntezę cytokin;
• limfocyty B stanowią około 25 proc. limfocytów a ich zadaniem jest wytwarzanie przeciwciał.

Poza krwią limfocyty zlokalizowane są m. in. w chłonce, płynie otrzewnowym oraz narządach limfoidalnych. Zarówno limfocytoza, czyli zbyt wysoka liczba limfocytów we krwi, jak i limfocytopenia, czyli zbyt niska liczba limfocytów we krwi, stanowi zagrożenie dla zdrowia.

Norma limfocytów i niski poziom limfocytów we krwi

U zdrowego dorosłego człowieka limfocyty we krwi stanowią około 20–40 proc. leukocytów, a zatem norma limfocytów we krwi to 1,5 -4,5 x 10⁹/ l. U małych dzieci występuje tzw. fizjologiczna limfocytoza, czyli zwiększona ilość limfocytów we krwi. Norma limfocytów u dzieci w zależności od wieku malucha przedstawia się następująco:

• do 6 dnia życia: 2 – 11, 5 x 10⁹/ l,
• 7 – 30 dzień życia: 2 – 17 x 10⁹/l,
• od 1 miesiąca do 6 miesiąca: 2, 5 – 16, 5 x 10⁹/l,
• od 6 miesiąca do 2 lat: 4 – 13, 5 x 10⁹/l,
• od 2 lat do 4 lat: 3 – 9,5 x 10⁹/l,
• od 4 lat do 6 lat: 2 – 8 x 10⁹/l,
• od 6 lat do 10 lat: 1,5 – 7 x 10⁹/l,
• od 10 lat do 12 lat: 1,5 – 6,5 x 10⁹/l.

Limfocytopenia stwierdzana jest, gdy w morfologii krwi poziom limfocytów we krwi wynosi poniżej 1,5 x 10⁹/ l u dorosłych. Za mało limfocytów we krwi u dziecka odzwierciedla wynik poniżej 2,5 x 10⁹/l u dzieci.

Limfopenia wrodzona – za mało limfocytów

Limfocytopenia wrodzona to stan towarzyszący wrodzonym zespołom niedoborów odporności, obejmujący limfocyty B i/ lub limfocyty T. Jeśli przyczyna limfopenii jest wrodzona, najczęściej diagnozowana jest już u małych dzieci. Normą dla zdrowego dziecka jest od 6 do 8 infekcji dróg oddechowych rocznie. Większa częstotliwość zachorowań może nasuwać podejrzenie wrodzonych niedoborów immunologicznych i limfopenii wrodzonej u dzieci. W zależności od linii komórkowej objętej procesem chorobowym, można wyróżnić:

• wrodzoną limfopenię typu B towarzyszącą m. in. agammaglobulinemii sprzężonej z chromosomem X, izolowanemu niedoborowi IgA, pospolitemu zmiennemu niedoborowi odporności bądź przemijającej hipogammaglobulinemii niemowląt;
• wrodzoną limfopenię typu T w przebiegu zespołu di George’a lub przewlekłej kandydozy błon śluzowych i skóry;
• wrodzona limfopenię skojarzoną typu B i T towarzyszącą ciężkiemu złożonemu niedoborowi odporności, zespołowi ataksji – teleangiektazji, zespołowi nagich limfocytów czy niedoborowi deaminazy adenozynowej.

Limfopenia nabyta – kiedy jest za mało limfocytów?

Nie brakuje schorzeń, które powodują wtórne obniżenie limfocytów we krwi. Jest to tzw. limfopenia nabyta, znacznie częstsza niż limfopenia wrodzona. Główne przyczyny limfopenii nabytej, czyli spadku ilości limfocytów we krwi to:

• białaczki i chłoniaki o wysokim stopniu złośliwości,
• chemio- i radioterapia,
• zakażenie HIV,
• mocznica,
• niektóre schorzenia płuc, takie jak gruźlica czy zapalenie płuc,
• toczeń rumieniowaty układowy,
• martwicze zapalenie trzustki,
• stosowanie niektórych leków: cytostatyków, ACTH lub glikokortykosteroidów.

Możliwa jest także fizjologiczna limfopenia nie związana z żadną jednostką chorobową i towarzysząca nadmiernemu wysiłkowi fizycznemu, ciąży czy rekonwalescencji po zabiegach operacyjnych.

Objawy limfopenii i badania

Jak rozpoznać limfopenię? W związku z tym, że limfocyty uczestniczą w procesach odpornościowych organizmu, w przypadku, gdy rozwija się limfopenia, objawy są następujące: zwiększona podatność na zakażenia, zwłaszcza anginy oraz grypę, a także skłonność do powstawania owrzodzeń jamy ustnej czy czyraków na skórze.

Diagnostyka limfopenii opiera się przede wszystkim na morfologii krwi z rozmazem. W celu pogłębienia diagnostyki mogą być wykonane badania immunologiczne i serologiczne, a w przypadku wrodzonych niedoborów odporności – także badania genetyczne.

Leczenie limfopenii

Leczenie limfopcytopenii wtórnej najczęściej polega na wyleczeniu choroby podstawowej, a wtedy liczba limfocytów we krwi powinna powrócić do wartości prawidłowych. Natomiast w przypadku wrodzonych limfopenii leczenie jest bardziej skomplikowane.

Wymagana jest terapia immunostymulacyjna, modyfikująca czynność układu odpornościowego. Konieczne jest także leczenie objawowe zakażeń, a zatem antybiotykoterapia.