Uczulenie na nikiel – objawy i leczenie alergii na nikiel

Nikiel – co to jest i w czym się znajduje?

Nikiel znany jest ludzkości od dawna. Początkowo sądzono, że ruda tego metalu będzie źródłem kosztownych kruszców, jednak mimo wielu prób, nie udało się pozyskać z niej cennych metali. Dziś nikiel stosowany jest powszechnie. Dzięki swej srebrzystobiałej barwie, połyskowi i odporności na ścieranie wykorzystywany jest do produkcji klipsów, kolczyków, bransoletek, naszyjników i pierścionków.

W czym jeszcze jest nikiel? Prócz damskiej biżuterii nikiel spotkamy również w innych przedmiotach codziennego użytku: sztućcach, zegarkach, oprawkach okularów, klamkach, nożyczkach, guzikach, sprzączkach od pasków. W niewielkich ilościach nikiel występuje również w monetach, kluczach, garnkach, igłach, implantach ortopedycznych lub stomatologicznych.

Liczba i rodzaj przedmiotów, w których obecny jest ten pierwiastek, jest ogromna. Dodatkowo można go znaleźć w pożywieniu, kosmetykach, a nawet wodzie wodociągowej, do której przenika z rur. Uczulenie na nikiel jest jedną z najczęściej występujących alergii kontaktowych.

Nikiel w diecie – w czym jest nikiel?

Nikiel jest ważnym mikroelementem w organizmie. Mimo że jest pierwiastkiem śladowym, bierze udział w wielu ważnych procesach życiowych. Wspomaga działanie niektórych enzymów, bierze udział w przemianie materii. Dostarczamy go do organizmu w diecie. Wiele artykułów spożywczych wyróżnia szczególnie duża zawartość niklu. Należą do nich:

• margaryna (nikiel wykorzystywany jest przy jej produkcji jako katalizator);
• owoce morza (zwłaszcza ostrygi), ryby;
• soja (jej ziarna, mleko, wszelkie produkty sojowe);
• konserwy (nikiel zawarty w metalowych opakowaniach stopniowo przenika do żywności);
• piwo, wino (szczególnie wino czerwone);
• rośliny strączkowe, np. fasola, ziarna zbóż (wszelkie produkty zbożowe, mąka, pieczywo);
• orzechy, daktyle, siemię lniane, czekolada, kakao.

Bogate w nikiel mogą być również warzywa i owoce hodowane na glebach zawierających duże ilości tego pierwiastka. Także woda z kranu może zawierać podwyższone stężenie niklu, który przenika do niej, wytrącając się z metalowych rur wodociągowych. Owoce bogate w nikiel to przede wszystkim gruszki, banany, figi, ananasy, brzoskwinie. Nikiel może być również składnikiem niektórych suplementów diety.

Nikiel jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jego minimalne dzienne spożycie to 0,3 mg. Dawka przyjmowanego niklu nie powinna jednak przekraczać 1 mg.

Objawy alergii na nikiel – jak rozpoznać uczulenie na nikiel?

Uczulenie na nikiel objawia się przede wszystkim jako alergia kontaktowa. Przedmioty zawierające ten pierwiastek przylegając do skóry wywołują wyprysk kontaktowy (kontaktowe zapalenie skóry). Nazywany potocznie egzemą manifestuje się jako podrażniona, zaczerwieniona, pogrubiała, a nawet złuszczająca się skóra.

Nikiel może również szkodzić alergikom, którzy przyjmują go drogą pokarmową w pożywieniu bogatym w ten pierwiastek. Uczulenie objawia się wtedy bólem brzucha, nudnościami i wymiotami. Szczególnie wrażliwi alergicy mogą mieć nawet ogólnoustrojowe objawy uczulenia, do wstrząsu anafilaktycznego włącznie.

W przypadku alergii na nikiel objawem może być również odrzucanie implantów wszczepianych podczas operacji (ortopedycznych, kardiochirurgicznych). Niektóre implanty stomatologiczne również zawierają nikiel i mogą powodować reakcję alergiczną ze strony jamy ustnej.

Osoby cierpiące na alergię na nikiel sporadycznie mogą uskarżać się również na alergiczne zapalenie spojówek, atak astmy lub nieżyt nosa.

Uczulenie na nikiel – czynniki ryzyka

Według badań, uczulenie na nikiel znacznie częściej występuje u kobiet. To właśnie panie mają częściej kontakt z przedmiotami zawierającymi nikiel – głównie biżuterią. Chociaż z biegiem lat i zmieniającą się modą również mężczyźni zaczynają korzystać z ozdób, różnica w występowaniu alergii na nikiel jest wciąż zachowana, a nawet rośnie.

Uczulenie na nikiel może być także związane z wykonywanym zawodem. Szczególnie narażeni są kasjerzy, stomatolodzy, jubilerzy, którzy długo mają kontakt z metalem.

Alergia na nikiel może dotyczyć także osób mających kontakt z palladem, gdyż nikiel wywołuje reakcję krzyżową z tym metalem. Pallad wykorzystywany jest do produkcji biżuterii lub wyrobów medycznych i może być przyczyną nieprzyjemnych symptomów alergii.

Alergia na nikiel – jakie badania wykonać?

Podstawą rozpoznania uczulenia na nikiel jest wywiad lekarski. Do typowych objawów alergii kontaktowej należy wyprysk w miejscu przylegania metalowych przedmiotów do skóry (guzików, bransoletek, zegarków, klipsów itp.).

Uczulenie na nikiel sugeruje również typowe objawy po spożyciu produktów zawierających znaczne ilości tego pierwiastka. W celu potwierdzenia diagnozy lekarz wykonuje test płatkowy. Polega on na nałożeniu na skórę pleców plastrów nasączonych alergenem o odpowiednim stężeniu. Plastry pozostawia się na dwie doby. Następnie, po ich odklejeniu, oceniany jest odczyn alergiczny skóry. Ocena ta powinna być powtórzona w trzeciej i czwartej dobie od momentu naklejenia plastrów.

Niekiedy, w celu potwierdzenia uczulenia na nikiel, wykonuje się doustną próbę prowokacyjną. Lekarz podaje pacjentowi doustnie roztwór niklu w soli fizjologicznej. Następnie obserwuje reakcję organizmu na podany środek. Typowe objawy świadczą o alergii na nikiel.

Leczenie uczulenia na nikiel

Podstawowym sposobem leczenia alergii na nikiel jest unikanie substancji zawierających ten pierwiastek, np. zaprzestanie noszenia sztucznej biżuterii. Niekiedy wystarczy pomalować metalowe elementy bezbarwnym lakierem, odizolowując je w ten sposób od bezpośredniego kontaktu ze skórą. Uczuleni na nikiel powinni również unikać produktów spożywczych zawierających jego duże ilości. Należy pamiętać o prawidłowym zbilansowaniu diety.

Osoby mające kontakt z metalem w czasie pracy powinny zadbać o odpowiednie warunki pracy (odzież ochronną, rękawice) w celu zminimalizowania bezpośredniego kontaktu ze skórą i tym samym uniknięcia wystąpienia reakcji alergicznej.

Na obecne już objawy skórne w postaci wyprysku skórnego i wysypki pojawiające się w miejscach przylegania metalu do ciała należy nałożyć maści natłuszczające i wyeliminować przyczynę odczynu alergicznego (zdjąć biżuterię, zegarek). W razie wystąpienia poważniejszych objawów należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.