Zator (zawał) krezki – co to jest, objawy, diagnostyka, leczenie, rokowania

Krezka – co to jest i jakie pełni funkcje?

Krezka jest narządem położonym wewnątrz jamy brzusznej. Składa się tak naprawdę z dwóch przylegających do siebie blaszek otrzewnej. Jest to cienka błona pełniąca rolę więzadła dla narządów wewnętrznych jamy brzusznej. Pod pojęciem krezki rozumie się głównie błonę podtrzymującą jelito cienkie, choć własną krezkę mają również jajowody.

Krezka, wbrew pozorom, spełnia wiele ważnych funkcji. Przede wszystkim zaopatruje w naczynia krwionośne jelito cienkie i grube. Zawiera ona odgałęzienia tętnicy krezkowej górnej i tętnicy krezkowej dolnej (łac. arteria mesenterica superior i arteria mesenterica inferior). Przez krezkę przebiegają również początkowe odgałęzienia żyły wrotnej. Poza tym znajduje się w niej bogata sieć naczyń i węzłów limfatycznych, a także nerwów układu autonomicznego i gruczołów wydzielania wewnętrznego.

Zator tętnicy krezkowej – przyczyny

Ostry zator krezki to stan, w którym dochodzi do nagłego przerwania przepływu w tętnicy krezkowej. Konsekwencją jest ostre niedokrwienie jelit. Choroba ta występuje dosyć rzadko. Najczęściej do epizodów niedokrwienia dochodzi u kobiet w podeszłym wieku obciążonych dodatkowo chorobami układu krążenia, takimi jak migotanie przedsionków czy przebyty zawał mięśnia sercowego. Zator tętnicy krezkowej może być również powikłaniem zabiegów wewnątrznaczyniowych, takich jak koronarografia czy wszczepianie stentów.

Przewlekłe niedokrwienie jelit jest spowodowane głównie zwężeniem tętnic trzewnych na podłożu miażdżycowym. W większości przypadków schorzenie to rozwija się u kobiet. Choroba dotyczy głównie osób z czynnikami ryzyka rozwoju miażdżycy, takimi jak palenie papierosów i cukrzyca. Pełnoobjawowe przewlekłe niedokrwienie rozwija się rzadko, ponieważ w obrębie unaczynienia jelit istnieje rozwinięte krążenie oboczne. Często musi dojść do ograniczenia przepływu w dwóch lub większej ilości naczyń. Jeśli naczynie oboczne zostanie nagle przecięte lub podwiązane podczas zabiegu chirurgicznego w jamie brzusznej, istnieje ryzyko wystąpienia zawału krezki. Przewlekłe niedokrwienie jelit może być również powikłaniem rozwarstwienia lub tętniaka aorty brzusznej.

Zawał krezki jelitowej nie zawsze musi być związany z występowaniem materiału zatorowego. Ostre niedokrwienie jelit może rozwinąć się również w wyniku wstrząsu, kiedy zbyt mała ilość krwi dociera do jelit. Paradoksalny skurcz naczyń może być także powikłaniem po leczeniu przewlekłego niedokrwienia jelit.

Zator krezki – objawy – jak rozpoznać zawał jelita?

Zawał jelita objawia się najczęściej silnym bólem brzucha w okolicy pępka, a dolegliwości nie ustępują nawet po podaniu silnych leków przeciwbólowych. Ruchy perystaltyczne jelit w początkowym okresie są nasilone, czemu towarzyszą wymioty i biegunka. W miarę upływu czasu motoryka jelit ustaje. Rośnie również ryzyko perforacji ściany jelita i zapalenia otrzewnej. Badania krwi wykazują zwykle zwiększoną liczbę białych krwinek i kwasicę mleczanową.

Przewlekłe niedokrwienie jelit charakteryzuje się triadą objawów, do których należą:

• bóle brzucha utrzymujące się od 1 do 3 godzin po posiłku,
• utrata masy ciała spowodowana zaburzeniami wchłaniania i celowym powstrzymywaniem się od jedzenia,
• biegunka.

Do pozostałych objawów należą nudności, wymioty, uczucie sytości nawet po małych posiłkach. Przewlekłe niedokrwienie jelit należy podejrzewać u osób z chorobami sercowo-naczyniowymi na podłożu miażdżycy, u których występują wymienione objawy.

Diagnostyka zatoru krezki jelita – jakie badania wykonać?

W trakcie badania fizykalnego nad brzuchem mogą być słyszalne szmery spowodowane burzliwym przepływem przez zwężone naczynia. Diagnozę stawia się na podstawie obrazu klinicznego i niedrożności tętnicy krezkowej stwierdzonej w badaniach obrazowych. Podstawowym badaniem obrazowym jest w tym wypadku badanie USG tętnic trzewnych metodą Duplex Doppler. W celu pogłębienia diagnostyki wykonuje się badanie angio-TK. Natomiast przed planowaną angioplastyką przeprowadza się angiografię.

W obrazowej diagnostyce zatoru krezki jelitowej najlepszą metodą jest arteriografia. Jest to badanie obrazowe, które pozwala uwidocznić na obrazie RTG tętnice po wewnątrznaczyniowym podaniu kontrastu. Przy podejrzeniu niedokrwienia badanie to powinno być wykonane jak najszybciej.

USG jest mało przydatne ze względu na dużą ilość gazu w jelitach, który zniekształca obraz. Badanie to może być jednak wykonane w celu wykluczenia innych przyczyn dolegliwości. Lekarz zwykle stawia rozpoznanie na podstawie objawów, badań obrazowych oraz informacji o współistniejącej choroby serca lub przebytych zabiegów wewnątrznaczyniowych.

Czytaj również: Zwłóknienie wątroby – przyczyny, objawy, leczenie, rokowania, czy jest odwracalne?

Zawał jelita cienkiego – leczenie i rokowania

W przypadku leczenia ostrego zatoru tętnicy krezkowej górnej największe znaczenie ma zabieg chirurgiczny. Wykonuje się embolektomię, czyli operacyjne usunięcie materiału zatorowego lub wszczepienie by-passu. Konieczne jest również wycięcie fragmentu jelita objętego martwicą. Po jednym lub dwóch dniach wykonuje się ponowną operację w celu oceny stanu pozostałych części jelit. Jeśli badania obrazowe wykazały niedrożność na krótkim odcinku tętnicy krezkowej, można rozważyć leczenie wewnątrznaczyniowe. Po przywróceniu krążenia w objętych niedokrwieniem częściach jelit do krążenia dostają się toksyczne substancje. Obydwie metody leczenia obarczone są ryzykiem wystąpienia groźnych dla życia powikłań.

Jeśli zawał krezki jelita cienkiego nie jest wywołany zatorem, a np. wstrząsem, podstawowym leczeniem jest uzupełnienie płynów, poprawa funkcji serca i intensywny monitoring pacjenta. W przypadku wystąpienia skurczu naczyniowego podaje się do tętnicy lek rozkurczający. Operacja usunięcia zmienionego martwiczo fragmentu jelita może być konieczna nawet po leczeniu farmakologicznym.

Leczeniem zatoru jelita pierwszego rzutu przewlekłego niedokrwienia jelit jest wewnątrznaczyniowa rewaskularyzacja. W przypadku jej niepowodzenia stosuje się chirurgiczną endarterektomię lub wykonanie by-passu omijającego zwężenie. Po zabiegu konieczne jest wykonywanie regularnych badań kontrolnych i powtórne wykonanie angioplastyki w razie potrzeby.

Rokowanie w przypadku zawału jelit jest niepomyślne. Jest to stan obciążony wysokim ryzykiem zgonu zwłaszcza u pacjentów, u których doszło do znacznej martwicy. Przewlekłe niedokrwienie jelit na ogół nie stanowi takiego zagrożenia. W wyniku leczenia u większości pacjentów udaje się osiągnąć znaczną poprawę. U ok. 30 proc. pacjentów może okazać się konieczne wykonanie powtórnej interwencji wewnątrznaczyniowej.