Ageuzja – co to jest? Przyczyny, rozpoznanie, leczenie

Ageuzja – co to jest?

Na wrażenia smakowe składa się wiele czynników. Za odbiór bodźców odpowiadają głównie kubki smakowe znajdujące się w jamie ustnej, które rozmieszczone są na całej powierzchni języka. Dzięki nim możemy rozpoznać smak słony, smak słodki, smak kwaśny, smak gorzki oraz smak umami (tj. kwasu glutaminowego). Piąty rodzaj został odkryty dopiero na początku XX wieku. Smak kwasu glutaminowego rozpoznają receptory zlokalizowane na powierzchni centralnej języka. Za poprawne jego przesyłanie do mózgu odpowiada kilka nerwów czaszkowych.

Zmysł smaku pełni funkcję ochronną, to znaczy pomaga rozpoznać żywność zepsutą i uchronić organizm przed zatruciem. Wpływa również na bilans energetyczny oraz kształtowanie odruchów pokarmowych, które zostają zaburzone w przypadku ageuzji. To objaw chorobowy polegający na utracie odczuwania smaku, który występuje niezwykle rzadko. Jeśli pojawia się w trakcie choroby jamy ustnej czy infekcji dróg oddechowych, z reguły ma charakter przewlekły. Może też pojawić się w wyniku stosowania niektórych leków, dla których warto znaleźć odpowiedni zamiennik.

To też może Cię zainteresować: Kiedy stosuje się Nifuroksazyd?

Występowanie zaburzeń smaku

Wbrew pozorom nie jest to problem błahy, ponieważ uniemożliwia naturalną selekcję i ocenę spożywanej żywności. Osoby borykające się z zaburzeniami smaku mogą doświadczać niechęci do konsumpcji posiłków oraz drastycznie ograniczyć ilość dostarczanych organizmowi składników odżywczych. Prowadzi to do postępującego wychudzenia i problemów zdrowotnych.

Czytaj również: Bulimia – przyczyny, objawy i leczenie

Rodzaje zaburzeń smaku

Zespół objawów związanych z nieprawidłowym odczuwaniem bodźców smakowych może mieć różne nasilenie. Ageuzja jest jednym z czterech głównych zaburzeń smaku. Nieprzyjemne dolegliwości mogą pojawić się zarówno u osób z niedoborem witamin, jak i wieloma różnymi schorzeniami.

• Dysgeuzja to zaburzenie, któremu towarzyszy zniekształcenie odczuwania smaku przypraw czy składników potraw. Jego objawem jest ilościowe i jakościowe zaburzenie smaku. Osoby z dysgeuzją często odczuwają smak metaliczny lub przypominający spaleniznę. Dolegliwości pojawiają się najczęściej u pacjentów z chorobami w jamie ustnej i problemami stomatologicznymi.
• Hipogeuzja dotyczy częściowego osłabienia odczuwania smaku. Głównym objawem jest zmniejszona wrażliwość smakowa, która przyczynia się do nadużywania cukru i soli kuchennej. Zazwyczaj pojawia się u osób z niedoborem minerałów lub witamin oraz ze schorzeniami typu niedoczynność tarczycy, nadciśnienie tętnicze czy cukrzyca.
• Hipergeuzja jest przeciwieństwem hipogeuzji i powoduje wzmożenie zmysłu smaku. W tym przypadku brak zdolności rozpoznawania smaków wynika najczęściej z niedoczynności kory nadnerczy oraz przysadki mózgowej.

Przyczyny zaburzeń smaku

Zespół dolegliwości towarzyszących nieprawidłowemu odbieraniu bodźców smakowych pojawia się często u palaczy. Upośledzenie czucia smaków może być związane zarówno z paleniem papierosów, jak i nadużywaniem alkoholu. Najczęściej pojawia się także po infekcjach ucha środkowego oraz dróg oddechowych. Całkowity brak odczuwania smaku po jednej stronie języka występuje zazwyczaj przy urazach związanych z niedowładem twarzy. Porażenie nerwu twarzowego to rzadki uraz, ale często przyczynia się także do zaburzeń węchu.

Ageuzja od leków

Lista preparatów, które wywołują działania niepożądane jest długa. Do produktów leczniczych mających często wpływ na pogorszenie odczuwania smaku można zaliczyć:

• metronidazol;
• niektóre leki przeciwpadaczkowe i moczopędne;
• hormony;
• wybrane antybiotyki;
• inhibitory konwertazy angiotensyny.

Ageuzja jako objaw choroby

Nagła i całkowita utrata smaku może występować ze schorzeniami, takimi jak:

• stwardnienie rozsiane – jako konsekwencja uszkodzeń nerwów czaszkowych;
• choroba Alzheimera – z powodu zaników kory mózgowej;
• udar mózgu;
• neuropatie endokrynologiczne (np. niedoczynność tarczycy);
• borelioza;
• dziedziczony zespół Kallmana;
• polineuropatia cukrzycowa i z powodu niedoboru witaminy B12.

Obniżenie zmysłu smaku pojawia się także w chorobach psychicznych (np. zespołach parafrenicznych) oraz w wyniku zaburzeń metabolicznych. Może też być wywołana przez niewłaściwe proporcje niektórych mikroelementów, rodzinne ataksje czy infekcje wirusowe i bakteryjne.

Czytaj również: Refluks krtaniowo-gardłowy – przyczyny, objawy, leczenie

Ageuzja – rozpoznanie

W diagnostyce braku doznań smakowych istotne znaczenie ma dokładny wywiad medyczny. W pierwszej kolejności niezbędna jest wizyta u lekarza internisty, który zbierze najważniejsze informacje na temat przeszłości zdrowotnej pacjenta. Ewentualnie przekieruje chorego do odpowiedniego specjalisty, na przykład laryngologa lub neurologa. Lekarzem zajmującym się typowo zaburzeniami smaku jest otolaryngolog, który koncentruje się na diagnozowaniu chorób zatok przynosowych, gardła, krtani oraz uszu.

Ageuzja – leczenie

W pierwszej kolejności należy określić źródło problemu. Przyczyny zaburzenia smaku mogą być różne, podobnie jak sposoby leczenia. U wielu osób nieprawidłowe odbieranie bodźców smakowych ma charakter przejściowy, na przykład mija po przebyciu infekcji. Niekiedy konieczne jest odstawienie przyjmowanych dotąd leków. Ageuzja może też mieć charakter nieodwracalny. Niezwykle ważne jest wówczas spożywanie pokarmów bogatych w składniki odżywcze, długie przeżuwanie jedzenia oraz picie dużej ilości ziół.

Czytaj również: Zespół Mallory’ego-Weissa – objawy, badania, leczenie, dieta